Η 18η Μαΐου έχει καθιερωθεί από το 1977 παγκοσμίως ως Διεθνής Ημέρα Μουσείων. Ο εορτασμός της έχει θεσπιστεί από το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM), το οποίο κάθε χρόνο καθορίζει ένα νέο θέμα, που απασχολεί ιδιαίτερα τη διεθνή μουσειακή κοινότητα και άπτεται της συνεισφοράς των Μουσείων στην ανάπτυξη των κοινωνιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Το φετινό θέμα είναι «Μουσεία για μια κοινωνία με προοπτικές» και έχει στόχο να αναδείξει το σημαντικό ρόλο των Μουσείων ως κέντρων διαφύλαξης της ιστορικής μνήμης, ενίσχυσης της πνευματικής δημιουργίας και προβολής υγιών προτύπων ώστε να επιτευχθεί η μετεξέλιξη της κοινωνίας σε μια κοινωνία με όραμα τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Το Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας, συμμετέχει και φέτος στον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων με την περιοδική έκθεση «Νεοελληνικά αργυρά...». Η έκθεση περιλαμβάνει αντικείμενα νεοελληνικής αργυροχοΐας που με αγάπη και ανιδιοτέλεια συνέλεξαν και δώρισαν στο Μουσείο οι αείμνηστοι Γιώργος και Λένα Γουργιώτη καθώς και άλλα αντικείμενα από τις συλλογές του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας, που εμπλουτίζονται συνεχώς. Αντικείμενα κοσμικής και εκκλησιαστικής αργυροχοΐας, έργα υψηλής τέχνης και μεγίστης αισθητικής αξίας, εκτίθενται για πρώτη φορά στο σύνολό τους με σκοπό να παρουσιαστούν η καλλιτεχνική δημιουργία και έκφραση της προβιομηχανικής εποχής.
Η αργυροχοΐα αποτελεί έναν από τους λαμπρότερους κλάδους της νεοελληνικής λαϊκής τέχνης.Το κόσμημα από τον 15ο αι. και μετά αφομοιώνει δημιουργικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Δύσης και της Ισλαμικής Ανατολής και αποκτά τη δική του ταυτότητα. Κεφαλόκομπτσες, επιμετώπια διαδήματα, κιουστέκια, πόρπες κ.ά. αποτελούν απαραίτητα εξαρτήματα της γυναικείας ελληνικής παραδοσιακής φορεσιάς. Κοσμήματα και άλλα αργυρά, ωστόσο, συμπληρώνουν τη φορεσιά και τον εξοπλισμό και των ανδρών.Η Εκκλησιαστική αργυροχοΐα περιλαμβάνει ευαγγέλια, δίσκους, δισκοπότηρα, σταυρούς, εξαπτέρυγα, στέφανα γάμου, τάματα, εκκλησιαστικά κειμήλια, κ.ά.
Οι Έλληνες τεχνίτες του κοσμήματος ονομάζονται χρυσικοί και δουλεύουν κυρίως το ασήμι, καθαρό, ή αναμεμειγμένο με χαλκό ή ορείχαλκο, διανθισμένο με πολύτιμους, ημιπολύτιμους λίθους ή νομίσματα. Οι χρυσικοί οργανωμένοι σε συντεχνίες ταξιδεύουν συνεχώς στα διάφορα μέρη της Ελλάδας με αποτέλεσμα τη δημιουργία σημαντικότατων κέντρων αργυροχρυσοχοΐας, όπως: Συρράκο, Καλλαρύτες, Μέτσοβο, Νεβέσκα, Στεμνίτσα, Γιάννενα, Επτάνησα, Θράκη, Κρήτη κ.ά., όπου δημιουργούν ασημουργήματα με ποικίλες τεχνικές (Εγχάρακτη, Φουσκωτή, Συρματερή, Χυτή, Διάτρητη, Τεχνική κατεργασίας του σμάλτου).
Το νεοελληνικό κόσμημα, στην επιλογή των διακοσμητικών θεμάτων, δέχεται σαφείς επιδράσεις από την αρχαιότητα και το Βυζάντιο και ως επί το πλείστον φέρει ποικίλους συμβολισμούς. Τα περισσότερα κοσμήματα είναι γαμήλια δώρα της γυναίκας και έχουν μαγικό, φυλακτικό ή αποτροπαϊκό χαρακτήρα. Ο έντονος φυτικός διάκοσμος συμβολίζει την αιώνια δύναμη της φύσης και την αναπαραγωγή της νέας ζωής. Οι πόρπες με μοτίβα όπως το ρόδι, το κέρας της Αμάλθειας, σύμβολα ευγονίας και γονιμότητας, καλύπτουν ένα πολύ σημαντικό μέρος του γυναικείου σώματος, τη μέση και την κοιλιά.
Το δακτυλίδι είναι το κύριο κόσμημα - σύμβολο του αρραβώνα. Γι’ αυτό συνεκδοχικά σε πολλές περιοχές της Ελλάδας ονομάζεται αρραβώνας.
Το κόσμημα στηρίζεται κατά μεγάλο μέρος στην κίνηση, τον ελαφρύ ήχο που παράγουν τα αλυσιδωτά του στοιχεία. Γι’ αυτό, ιδιαίτερα για τα κοσμήματα του κεφαλόδεσμου, ο σκοπός είναι διπλός, κινούν την προσοχή του άλλου φύλου αλλά και αποδιώχνουν το κακό μάτι.
Τα κοσμήματα που είναι στολισμένα με νομίσματα, και κυρίως φλουριά, υποδηλώνουν την κοινωνική θέση της γυναίκας που τα φορά και φυσικά «την προίκα που διαθέτει».
Ο σταυρός αποτελεί συχνότατα τμήμα ευρύτερου κοσμήματος ή αυτόνομο εγκόλπιο.
Η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών και το Δ.Σ. του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας προσκαλούν όλους τους φίλους στα εγκαίνια της έκθεσης «Νεοελληνικά αργυρά… από τη συλλογή Γουργιώτη και τις συλλογές του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας», που θα εγκαινιαστεί αύριο Τρίτη 19 Μαΐου στις 20:00 στο κτίριο του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου (οδός Γ. Γουργιώτη, πάροδος οδ. Φαρσάλων).
Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθεί εκπαιδευτικό πρόγραμμα για γονείς και παιδιά 6-12 χρόνων με τίτλο «Κοσμήματα, στολίσματα, λογιών λογιών πλουμίδια», την Κυριακή 24 Μαΐου στις 11:00.
(Είσοδος, περιήγηση στην έκθεση - συμμετοχή ενηλίκων στο πρόγραμμα 3 ευρώ, δωρεάν για μαθητές-φοιτητές).
Καλοκαιρινού Φανή
αρχαιολόγος - λαογράφος
επ. υπεύθυνη Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας
