Μόλις μετά τη λήξη του εορτασμού των ένδοξων ημερών του έπους του ’40, έληξε και στην Αθήνα η παρουσίαση μιας έκθεσης – ντοκουμέντο για τη διαδρομή της ραδιοφωνίας στην Ελλάδα, με θέμα «80 χρόνια ειδήσεις στο μικρόφωνο και το ραδιόφωνο του ΄40» θυμίζοντας στους παλαιότερους και μεταφέροντας στους νεότερους συνταρακτικά ιστορικά γεγονότα μέσα από μια συγκινητική ιστορία. Ο διευθυντής του «Ιδρύματος Προαγωγής Δημοσιογραφίας Αθανασίου Βασ. Μπότση», κ. Δημήτρης Ζανίδης, μιλώντας στην «Ε» αφηγήθηκε σημαντικές στιγμές του ελληνικού ραδιοφώνου ξεκινώντας από τον πρωτοπόρο Χρήστο Τσιγγιρίδη που έστησε τον πρώτο ραδιοφωνικό σταθμό.
«Η έκθεση 80 χρόνια ειδήσεις στο μικρόφωνο και το ραδιόφωνο του ‘40 αποτελεί μια απότιση φόρου τιμής προς εκείνους που ξεκίνησαν το οδοιπορικό της ελληνικής ραδιοφωνίας. Πριν από το κρατικό ραδιόφωνο, είχε δημιουργηθεί ο κρατικός σταθμός του Χρήστου Τσιγγιρίδη, ο οποίος ξεκίνησε το ταξίδι του από τη Λάρισα, σπούδασε στη Γερμανία ηλεκτρολογία και μηχανολογία και κατέληξε στη Θεσσαλονίκη όπου και δημιούργησε τον πρώτο ελληνικό ραδιοφωνικό σταθμό το 1928. Ο σταθμός αυτός δεν ήταν μόνο ο πρώτος ιδιωτικός σταθμός αλλά ήταν και ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός των Βαλκανίων. Ο δημιουργός του προσέφερε μια τεράστια υπηρεσία στο έθνος αφού έως τότε οι Έλληνες ακροατές, εκείνοι που είχαν ραδιόφωνο, παρακολουθούσαν εκπομπές ιταλικών ραδιοφωνικών σταθμών, κυρίως του σταθμού Μπάρι, στην ελληνική. Σε μια εποχή επομένως, που όλοι βρίσκονταν υπό την κατοχή του φασιστικού κόμματος της Ιταλίας, έκαναν, μέσω της ραδιοφωνίας την προπαγάνδα τους στο Μουσολίνι.
Προηγουμένως, είχαν γίνει κάποιες προσπάθειες για τη δημιουργία ραδιοφωνικών σταθμών που κράτησαν ίσως μια μέρα ή και κάποιες ώρες από τη ραδιοφωνική και ηλεκτρική υπηρεσία του ναυτικού που έδρευε στο Βοτανικό και από το Πολυτεχνείο, όπου δύο καθηγητές, ο κ. Χόνδρος και ο κ. Πετρόπουλος άρχισαν να παραδίδουν σε μαθητές θεωρητικά μαθήματα ραδιοφωνίας. Την εποχή εκείνη δημιουργήθηκαν επίσης και διάφοροι ερασιτεχνικοί σύλλογοι φίλων της ραδιοφωνίας, που προσπαθούσαν με διάφορα «πρωτόγονα» μέσα να μεταδώσουν ή να πιάσουν τη συχνότητα εκπομπών. Ο Χρήστος Τσιγγιρίδης έφτιαξε έναν σταθμό το 1928 ο οποίος διατηρήθηκε μέχρι και τον ελληνοϊταλικό πόλεμο. Μάλιστα κατά τη διάρκεια του πολέμου, επειδή ο σταθμός υπήρχε σε ένα οίκημα όπου δεν υπήρχαν οι κατάλληλες μονώσεις, όταν γίνονταν βομβαρδισμοί ή έπεφταν οβίδες, ο κόσμος άκουγε έχοντας έτσι την εμπειρία της πρώτης ζωντανής αναμετάδοσης.
Το 1938 δημιουργήθηκε ο κρατικός πλέον ραδιοφωνικός σταθμός Αθηνών, που μετονομάστηκε πολύ αργότερα σε ΕΙΡ, Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας και λέγεται σήμερα ΕΡΤ. Αυτός ο ραδιοφωνικός σταθμός λειτούργησε καθ’ όλη τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου και ο εκφωνητής Κώστας Σταυρόπουλος ήταν εκείνος που μετέδωσε το πρώτο ανακοινωθέν για την κήρυξη του πολέμου με την Ιταλία. Ο ίδιος εκφωνητής μετέδωσε λίγους μήνες μετά και το τελευταίο δελτίο του ραδιοφώνου όταν το ραδιόφωνο ήταν ακόμη ελληνικό σε ένα δελτίο που έλεγε τα εξής: «Ελληνίδες, Έλληνες ακούτε για τελευταία φορά ελληνικό ραδιόφωνο. Μετά από αυτή τη μετάδοση, ο ελληνικός ραδιοφωνικός σταθμός θα έχει καταληφθεί από τους Γερμανούς και θα σας λένε ψέματα. Μην τον ακούτε».
Όντας υπό γερμανική κατοχή, ο σταθμός λειτουργούσε και τότε οι εκφωνητές που εργαζόντουσαν προσπαθούσαν με όποιους τρόπους μπορούσαν, χωρίς να διακινδυνεύουν οι ίδιοι να κάνουν κάποιο είδος αντίστασης, ξεχνώντας κάποιες φορές να μεταδώσουν κάποια είδηση που τους έδιναν οι Γερμανοί. Ο δημοσιογράφος, Ντίνος Τσανόγλου, κάποια μέρα το 1943, πήρε το μικρόφωνο και αντί να μεταδώσει την είδηση που του είχαν δώσει οι Γερμανοί είπε: Ελληνίδες και Έλληνες ο Χίτλερ βρίσκεται σε απόγνωση, η Γερμανία, χάνει τον πόλεμο, οι σύμμαχοι θα κερδίσουν, ζήτω η Ελλάδα» και δραπέτευσε ύστερα από βοήθεια Ελλήνων εργαζομένων στο σταθμό και ενός Γερμανού φιλέλληνα που παρέμεινε στην Ελλάδα και έτσι δεν τον συνέλαβαν. Το μήνυμα ακούστηκε σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Κατά την κατοχή όλα τα ραδιόφωνα οι Γερμανοί τα είχαν σφραγίσει και ακούγονταν μόνο η φωνή του ραδιοφωνικού σταθμού που μετέδιδε το δικό τους πρόγραμμα. Οι Έλληνες είχαν πάντα κρυφά τα ραδιόφωνα και άκουγαν τις ελληνικές εκπομπές του BBC».
ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ
Από το ραδιοφωνικό σταθμό των Αθηνών πέρασαν πολλοί σπουδαίοι άνθρωποι των γραμμάτων. Συνεργάτες του ραδιοφωνικού σταθμού και κατόπιν του Ιδρύματος ραδιοφωνίας ήταν ο Ηλίας Βενέζης, ο Στρατής Μυριβήλης, ο Άγγελος Τερζάκης, ενώ διευθυντής προγράμματος ήταν ο Οδυσσέας Ελύτης. Καθημερινά μεταδίδονταν από το ραδιόφωνο, ειδικά προσαρμοσμένα για αυτό το σκοπό, λογοτεχνικά κείμενα όπως και το περίφημο θέατρο στο μικρόφωνο.
Τότε το ραδιόφωνο προσέφερε στους ακροατές φαντασία, χωρίς να απομυθοποιούνται πρόσωπα και καταστάσεις. Όταν έγινε για πρώτη φορά ο χορός των εκφωνητών δημιουργήθηκαν ουρές για να αγοράσουν εισιτήρια γιατί όλοι ήθελαν να δουν όσους άκουγαν. Το 1948, δημιουργήθηκε ο Κεντρικός Ραδιοφωνικός Σταθμός των Ενόπλων Δυνάμεων, ο Κ.ΡΑ.ΣΕ.ΔΕ. Όλοι οι άνθρωποι του πνεύματος, της γραφής και του λόγου είχαν σημαντικές συνεργασίες και με τους δύο σταθμούς. Ο κρατικός έλεγχος στη ραδιοφωνία τότε ήταν ασφυκτικός μέχρι το 1986 όπου ο σκηνοθέτης επιστημονικού ντοκιμαντέρ Ρούσσος Κούνδουρος έσπασε το μονοπώλιο έστησε το «Κανάλι 15» που αποτέλεσε και τον πρώτο ελεύθερο ραδιοφωνικό σταθμό.
