Αγαπημένες θύμισες του παρελθόντος ξαναζωντανεύουν κάθε χρόνο τις ημέρες των Χριστουγέννων μέσα από την ξεχωριστή εμπειρία του οικογενειακού γεγονότος της διακόσμησης του σπιτιού. Για τους μεγαλύτερους οι αναμνήσεις επιστρέφουν νοσταλγικά και για τους νεότερους η ανυπομονησία της συμμετοχής στη διαδικασία της διακόσμησης αποτελεί μια ιδιαίτερη μικρή γιορτή όπου η φαντασία, η έμπνευση και η δημιουργία πρωτοστατούν. «Αφήνοντας», κατά κάποιο τρόπο, κατά μέρος, τις επιτάσεις της μόδας, η αρχιτέκτονας εσωτερικών χώρων - διακοσμήτρια κ. Μαρία Κουτσαμπέλα μιλά στην «Ε» για τα συναισθηματικά οφέλη μιας προσεγμένης αισθητικής σύνθεσης, συστατικά της οποίας δεν είναι άλλα από την αγάπη και τη χαρούμενη διάθεση.
Συνέντευξη στην Κανέλα Κοπάνου
* Τα Χριστούγεννα αποτελούν πηγή έμπνευσης και δημιουργίας. Η εορταστική διακόσμηση του σπιτιού αποτελεί ένα οικογενειακό γεγονός και μια εμπειρία που απολαμβάνουν μικροί και μεγάλοι. Ποιες μνήμες ξυπνούν από τη διαδικασία του στολισμού του χώρου μας με τους αγαπημένους μας και ποια τα οφέλη;
«Ο εορτασμός των Χριστουγέννων πάντα προκαλεί και αναζωπυρώνει αισθήματα αγάπης, αλληλεγγύης και ανθρωπιάς που είναι άλλωστε και το μήνυμα που μας φέρνει η γέννηση του Θεανθρώπου. Είναι μια παγκόσμια γιορτή που όλοι μας περιμένουμε με ανυπομονησία για να γευτούμε το πνεύμα της ευδαιμονίας και να αναδείξουμε τα ήθη και τα έθιμα που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της κληρονομιάς μας. Μέσα στο εορταστικό κλίμα αυτών των ημερών, το σπίτι αποτελεί πόλο έλξης όλης της οικογένειας και η χριστουγεννιάτικη διακόσμηση του δεν θα μπορούσε παρά να είναι ένα σημαντικό γεγονός. Τα Χριστούγεννα είναι κατεξοχήν γιορτή των παιδιών όπου αυτά απολαμβάνουν το στολισμό του χριστουγεννιάτικου δέντρου, τα δώρα από τον Αϊ Βασίλη, τα κάλαντα και τα γλυκίσματα. Για τους μεγαλύτερους, οι μνήμες που ξυπνούν από τη διαδικασία του στολισμού του χώρου είναι πραγματικά συγκινητικές και τρυφερές. Ο χρόνος κάνει ένα πισωγύρισμα στην ηλικία της παιδικής μας ζωής, όταν οι γονείς μας, μας ζητούσαν πρωτίστως τη διακόσμηση του χριστουγεννιάτικου δέντρου με τον απαραίτητο διάκοσμο. Με χαρά και συγκίνηση, ζήλο και προθυμία δημιουργούσαμε τις συνθήκες εκείνες όπου απολαμβάναμε τις κόκκινες κατά το πλείστον γιορτινές χροιές του χώρου. Ήταν η έκφραση μιας δυναμικής σύμπνοιας όσο λίγες δυνατές στιγμές που συμβαίνουν στο διάβα της ζωής μας».
* Συνηθίζεται τα Χριστούγεννα να επιθυμούμε να φέρουμε εξωτερικά στοιχεία μέσα στο σπίτι. Το έλατο, τα αλεξανδρινά, το καράβι, τα στεφάνια είναι από τα πλέον χαρακτηριστικά στολίδια αυτών των ημερών. Ποιοι οι συμβολισμοί τους;
«Στην ξεχωριστή και λαμπερή γιορτινή ατμόσφαιρα των ημερών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς που έρχεται, το χριστουγεννιάτικο δέντρο και το παραδοσιακό καραβάκι έρχονται να κυριαρχήσουν στο διάκοσμο του σπιτιού με τα χαρούμενα και ζωηρά χρώματά τους. Η χριστουγεννιάτικη διακόσμηση προϋποθέτει το στολισμό του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Είναι αυτό που θα τραβήξει τα βλέμματα και θα φωτίσει το σπίτι μας για όλο το επόμενο διάστημα των εορτών. Όλοι γνωρίζουμε ότι το χριστουγεννιάτικο δέντρο είναι το πλέον διαδομένο έθιμο σε ολόκληρο το πλανήτη. Όπως φαίνεται, η αρχή του εθίμου αυτού βρίσκεται στον 8ο αιώνα μ.Χ. ξεκινώντας από Χριστιανούς για να αντικαταστήσει παλαιότερα ειδωλολατρικά έθιμα, που είχαν επίσης να κάνουν με δέντρα. Καθώς γίνεται αποδεκτό, φυσικό είναι να εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου. Στις αρχές του 16ου αιώνα απλά τοποθετούνταν, τις ημέρες των εορτών, ένα έλατο, κυρίως στους ναούς. Κατόπιν άρχισαν να στολίζουν αυτό το δέντρο με διάφορα στολίδια και κεριά αναμμένα. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο δεν άργησε να εξαπλωθεί σε διάφορους χριστιανικούς λαούς περνώντας ακόμη και στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού. Το 1833 έφτασε το έθιμο αυτό στην Ελλάδα. Το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο που στολίστηκε στη χώρα μας ήταν αυτό στα ανάκτορα του Όθωνα στο Ναύπλιο. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο έχει σπουδαίες, για την οικογένεια, έννοιες και συμβολισμούς και πάντα έμπαινε στο ελληνικό σπίτι τις ημέρες του Δωδεκαημέρου για να φέρει την ελπίδα για μια καινούρια ζωή και ένα καλύτερο μέλλον.
Το έθιμο του στολισμού του καραβιού συμβόλιζε την καινούρια πλεύση του ανθρώπου στη ζωή μετά τη γέννηση του Χριστού. Το καραβάκι το συναντούσαμε παλαιότερα σε πολλά ελληνικά σπίτια και στα χέρια των παιδιών που έλεγαν τα κάλαντα. Στο καραβάκι αυτό τα παιδιά φύλαγαν τα φιλέματα των νοικοκύρηδων όλα συμβολικά και με νοήματα: καρπούς για την καλή σοδειά, χριστόψωμα και γλυκίσματα για την ευτυχία, νομίσματα για τον πλούτο. Στο πνεύμα προσφοράς και ανταπόδοσης καθαγιαζόταν και το καράβι, κατεξοχήν μέσο βιοπορισμού και μαζί οι θάλασσες που θα εξασφάλιζαν την ασφαλή επιστροφή των ναυτικών. Αποτελούσε ένα είδος τιμής και καλωσορίσματος στους ναυτικούς που επέστρεφαν από τα ταξίδια τους. Σε ορισμένες περιοχές, κυρίως στα νησιά εξακολουθούν να στολίζουν ‘καραβάκια’ παρόλο που σήμερα η παράδοση αυτή τείνει να εξαφανιστεί μιας και έχει αντικατασταθεί από το έλατο. Έθιμο που υποχώρησε με το χρόνο αλλά κανένας δεν δείχνει να το έχει ξεχάσει».
* Τα Χριστούγεννα αποδεικνύονται και μια μοναδική ευκαιρία για προσωπική δημιουργία αναδεικνύοντας και την ιδιαίτερη τέχνη του χειροποίητου. Πώς θα μπορούσαν κάποιες πρωτότυπες προτάσεις να αποτελέσουν ξεχωριστές δημιουργίες;
«Το χειροποίητο πάντα υπήρξε μια ελεύθερη και προσωπική έμπνευση του κάθε δημιουργού. Σήμερα στην αγορά υπάρχουν φυσικά οι έτοιμες λύσεις αλλά για πολλούς η προσωπική δημιουργία εξακολουθεί να συγκινεί. Τα υλικά που παρέχονται στην αγορά είναι πολλά για να υποστηρίξουν την υλοποίηση κάθε έμπνευσης».
Πρόταση: ένα σμήνος
περιστεριών φωλιάζει στο δέντρο
Μια ενδιαφέρουσα πρόταση θα μπορούσε να είναι ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο διακοσμημένο με ένα μικρό σμήνος περιστεριών. Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να προμηθευτούν ένα ψηλό δέντρο και τέσσερα ψεύτικα λευκά περιστέρια τα οποία γίνονται χειροποίητα με φτερά από ψιλές τούφες βαμβακιού και λευκές ψεύτικες πέρλες. Τα περιστέρια στερεώνονται με ειδικά καρφάκια – γάντζους έτσι ώστε να απέχουν σχετικά μικρή απόσταση από την οροφή και να είναι εμφανής η ένδειξη ότι πετάνε. Με μια λευκή κλωστή περνάτε τις πέρλες και τελειώνοντας τις στερεώνετε στα πόδια του κάθε περιστεριού και περιτυλίγετε κάποιο τμήμα του δέντρου. Το τελικό αποτέλεσμα δείχνει να διακοσμούν το δέντρο τα πουλιά. Κάτω από το δέντρο, την όμορφη εικόνα θα συμπληρώσουν τα δώρα όλης της οικογένειας.
