Στο χρονικό της σχέσης Ελλήνων και Ισπανών, στο πέρασμα των αιώνων αναφέρθηκε ο φιλόλογος-ερευνητής κ. Κωνσταντίνος Πάνος στο πλαίσιο εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε χθες βράδυ στο «Χατζηγιάννειο» Πνευματικό Κέντρο Λάρισας. Δύο λαοί που βρίσκονται στα δύο άκρα της Ευρωπαϊκής Ηπείρου, αλλά και τόσο κοντά, από πολλές απόψεις αποτέλεσαν χθες το βασικό άξονα της εκδήλωσης. Οι επαφές των αρχαίων Ελλήνων, με τους κατοίκους της Ιβηρικής Χερσονήσου, άρχισαν, ίσως, από τα Μυκηναϊκά χρόνια. Πρόκειται για εμπορικές, οικονομικές, πολιτιστικές και κοινωνικές σχέσεις, οι οποίες κορυφώθηκαν με την ίδρυση των αποικιών των Ελλήνων (Εμπόριον, Ημεροσκοπείον, κ.λπ.), στις δυτικές ακτές της Μεσογείου. Κατά τη Ρωμαϊκή, Βυζαντινή Εποχή, αλλά και στα χρόνια των Αράβων, οι σχέσεις γίνονται καθαρά πολιτιστικές και χαρακτηρίζονται από ανταλλαγή πολιτιστικών στοιχείων.
Αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι και μαθηματικοί μεταφράζονται στα Αραβικά. (Η Ρομανική ζωγραφική, λ.χ., εξελίσσεται, παράλληλα με τη βυζαντινή και επηρεάζεται από την τελευταία). Η λάμψη του Βυζαντίου φθάνει ως τη μακρινή Εσπερία! Στα ύστερα βυζαντινά χρόνια, και παρά το Σχίσμα των Εκκλησιών (1054 μ.Χ.), και την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Σταυροφόρους (1204 μ.Χ.), οι αποστολές πρεσβειών συνεχίζονται και οι επαφές δεν παύουν. Καταλανοί εγκαθίστανται στη Θεσσαλία (1308 / 9 – 1380, περίπου) και αφήνουν το πολιτιστικό και πολιτισμικό τους στίγμα. Χρονικογράφοι (όπως ο Φρανθίσκο ντε Μονκάδα) γράφουν για τις εκστρατείες των Καταλανών και Αραγωνέζων στην Ανατολή και στα εδάφη του πάλαι ποτέ Βυζαντίου. Λίγο πριν πέσει η Πόλη, στα χέρια των Τούρκων (1453), ο Ισπανός περιηγητής, πρεσβευτής και λόγιος Ντε Κλαβίχο επισκέπτεται την Κωνσταντινούπολη και μαγεύεται από την ομορφιά και τους θησαυρούς της.
Στα 1492, ο Χριστόφορος Κολόμβος, στο πρώτο του ταξίδι, προς τις Δυτικές Ινδίες, έχει μαζί του τέσσερις, τουλάχιστον, Έλληνες ναυτικούς και γνώστες της χαρτογραφικής τέχνης. Στο μακρινό Περού, ο Pedro di Candia (Πέτρος ο Κρητικός) και 2-3 ακόμη τολμηροί τυχοδιώκτες πλαισιώνουν το στρατό του κονκισταδόρ Pizarro και συντελούν στις νίκες του εναντίον των ιθαγενών (Ίνκας κ.λπ.).
Μετά την πτώση του Βυζαντίου και κατά τη διάρκεια των βενετοτουρκικών πολέμων (15ος – 18ος αιώνας), Έλληνες υπόδουλοι και Ισπανοί ναυμάχοι και πολεμιστές αγωνίζονται, από κοινού για την απόκρουση του τουρκικού κινδύνου. Ο μεγάλος μυθιστοριογράφος και ουμανιστής Miguel de Cervantes (Μιγκέλ ντε Θερβάντες), συγγραφέας –εν πολλοίς- και του περίφημου Δον Κιχώτη, πολεμά γενναία στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571), όπου ο ενωμένος χριστιανικός στόλος κατατροπώνει, για πρώτη φορά, τον οθωμανικό στο Ιόνιο Πέλαγος.
Το εξοχότερο πνευματικό τέκνο της ελληνικής πνευματικής διασποράς, ο «el Greco» (ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος), διεκδικείται, λόγω της τεράστιας καλλιτεχνικής του προσφοράς, εξίσου από Έλληνες και Ισπανούς, δικαίως (1541 – 1616). Το έργο του, μοιρασμένο σε όλον τον κόσμο, έχει τις πρώτες του καταβολές στο Βυζάντιο, αλλά την κορύφωσή του την οφείλει στη Δύση. Στα χρόνια μετά την Αναγέννηση, τα βυζαντινά χειρόγραφα και οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς – στο πρωτότυπο – συντελούν πολύ στην ανάπτυξη του ουμανιστικού κινήματος στην Ιβηρική Χερσόνησο. Ομάδες λογίων Ελλήνων εγκαθίστανται κοντά σε πανεπιστήμια και τυπογραφεία και εκδίδουν Έλληνες και Ρωμαίους συγγραφείς. Μακρινές αποστολές διοργανώνονται, με σκοπό την βοήθεια των Ισπανών βασιλέων, καρδιναλίων και αρχόντων, προς τον χειμαζόμενο, υπόδουλο, τουρκοκρατούμενο Ελληνισμό (λ.χ. από το μητροπολίτη της Λάρισας Διονύσιο τον Φιλόσοφο, το 1600 μ.Χ.).
Μετά το 19ο και τον 20ό αιώνα, τέλος, η γνωριμία των λαών της Ιβηρικής Χερσονήσου με τους Έλληνες, οι μεταφράσεις, οι πολιτιστικές ανταλλαγές, πυκνώνουν και δυναμώνουν. Τέκνα της ίδιας κλειστής, αρχαίας θάλασσας, της Μεσογείου, οι Έλληνες και οι Ισπανοί, πορεύονται μαζί προς το μέλλον, ενδυναμωμένοι από τις κοινές αξίες και παραδόσεις τους, το υπόβαθρο του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού…
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε από τον Ελληνοϊσπανικό Σύνδεσμο της Λάρισας, σε συνεργασία με τον Όμιλο Φίλων της Θεσσαλικής Ιστορίας και τον Πολιτιστικό Οργανισμό του Δήμου των Λαρισαίων.
