Έργο μεγάλης εθνικής σημασίας που έρχεται να καλύψει ένα τεράστιο κενό και να κρατήσει ζωντανές τις μνήμες από τον αγώνα των Θεσσαλών αντιστασιακών κατά την περίοδο του 1941-1944, αλλά και μνήμες από τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, αποτελεί η λειτουργία του Μουσείου Εθνικής Αντίστασης στη Λάρισα που εγκαινιάζεται από το Δήμο Λαρισαίων την ερχόμενη Κυριακή 24 Οκτωβρίου στη 1 το μεσημέρι.
Μοναδικά κειμήλια, όπλα και άλλα αντικείμενα που χρησιμοποιήθηκαν από τους αγωνιστές του αλβανικού Μετώπου, αλλά και της Εθνικής Αντίστασης απέναντι στις δυνάμεις κατοχής κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου θα εκτίθενται στο διατηρητέο κτίριο της παλιάς Πυριτιδαποθήκης επί της οδού Ιουστινιανού. Ένα ιστορικό κτίριο που έπαιξε και αυτό το ρόλο του στα ταραγμένα εκείνα χρόνια.
Η ΜΟΝΙΜΗ ΕΚΘΕΣΗ
Μια χειροκίνητη αριθμομηχανή, μια γραφομηχανή με την οποία γράφτηκαν οι προκηρύξεις της Αντίστασης, ένα κράνος του γερμανικού Στρατού, ακόμη και η στολή του θρυλικού στρατηγού Σαράφη είναι μερικά μόνο από τα εκθέματα που θα κάνουν αναμφίβολα τους παλιούς να θυμηθούν και να ριγήσουν, και τους νεότερους να έλθουν σε επαφή με μια εποχή που είναι πια μακρινή γι’ αυτούς.
Ο επισκέπτης θα δει ακόμη φωτογραφίες των πρωταγωνιστών της Θεσσαλικής Αντίστασης, καθώς και χαρτογραφημένες μάχες μεταξύ του Ε.Λ.Α.Σ. και δυνάμεων κατοχής, συνοδευόμενες από λεκτικές περιγραφές αγωνιστών.
Μνήμες και ιστορίες ζωντανεύουν ξανά. Κάθε αντικείμενο και μια ιστορία: Η αριθμομηχανή, για να αναφέρουμε ένα παράδειγμα, ανήκε σε έναν Ιταλό επιλοχία που μετά τη συνθηκολόγηση της χώρας του, τον Σεπτέμβρη του 1943, φυγαδεύτηκε από τους Έλληνες στο βουνό για να ενωθεί με τους αντάρτες. Το κράνος ανήκε σε Γερμανό σαμποτέρ, τον οποίο σκότωσαν συμμαχικά αεροπλάνα έξω από το Αρμένιο Λάρισας. Η γραφομηχανή χρησιμοποιήθηκε στην 1η πανθεσσαλική συνδιάσκεψη των ανταρτών στην Καστανιά Καλαμπάκας, τον Ιούνιο του 1943.
Μικρές ανθρώπινες ψηφίδες που συνθέτουν το μεγάλο παζλ της ιστορίας...
Τα παραπάνω αντικείμενα αποτελούν μέρος της Μόνιμης Έκθεσης με θέμα «1941 – 1944: Η Θεσσαλία αντιστέκεται» που πραγματεύεται τον τρόπο με τον οποίο οι Θεσσαλοί οργανώθηκαν προκειμένου να απελευθερώσουν την πατρίδα από τις δυνάμεις του Άξονα. Συγκεκριμένα, μιλάει για το συντονισμό τους σε μυστικές οργανώσεις, για την έκδοση και διακίνηση παράνομου Τύπου, για τη διενέργεια σαμποτάζ στις σιδηροδρομικές γραμμές και για τις μάχες που έδωσαν ως αντάρτικο ιππικό.
Η ΣΥΛΛΟΓΗ
* Υπάρχει όμως και η Συλλογή που περιλαμβάνει όπλα και άλλα αντικείμενα που χρησιμοποιήθηκαν από τον ελληνικό στρατό κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο και που μετά, στα χέρια των αγωνιστών, υπηρέτησαν τις ανάγκες της Εθνικής Αντίστασης. Ακόμα, περιέχει αντικείμενα του γερμανικού, ιταλικού αλλά και συμμαχικού στρατού. Η συλλογή συμπληρώνεται με φωτογραφικά τεκμήρια από τη δράση του Ε.Λ.Α.Σ. στη Θεσσαλία αλλά και αντικείμενα που προς το παρόν δεν εκτίθενται, όπως για παράδειγμα το αρχείο του Μίμη Τάσου (Μπουκουβάλα) και του Πέτρου Ανταίου. Ελπίζεται ότι στο μέλλον με κατάλληλη ψηφιακή επεξεργασία, τα αρχεία θα είναι προσβάσιμα στο κοινό.
Επιπλέον, σημαντικό υλικό προήλθε από την Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων 1940 - 1974 (Ε.Δ.Ι.Α.). Η δωρεά συμπληρώνεται με κειμήλια ανταρτών, μεταξύ των οποίων και η στολή του στρατηγού Στέφανου Σαράφη.
ΠΩΣ ΣΤΗΘΗΚΕ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Ο κύριος όγκος των εκθεμάτων προέρχεται από την Εταιρία συλλογής και διάσωσης ιστορικών αρχείων που, με την πρόεδρό της κ. Πόπη Βακάλη και το Δ.Σ. αγωνίστηκε σθεναρά τα τελευταία χρόνια για να αποκτήσουν όλα αυτά τα ιστορικά αντικείμενα το δικό τους χώρο.Για την τοποθέτηση όλων των εκθεμάτων προηγήθηκε μουσειολογική μελέτη η οποία ξεκίνησε πριν από 11 μήνες και ολοκληρώθηκε σε τρεις φάσεις,
Σύμφωνα με την Μουσειολόγο κ. Ευγενία Σταυράκη η Έκθεση με θέμα «1941 – 1944: Η Θεσσαλία αντιστέκεται» έχει ως σκοπό:
* να παρουσιάσει τα γεγονότα της ελληνικής ιστορίας αυτής της περιόδου, όπως τα βίωσαν οι Θεσσαλοί, και πιο συγκεκριμένα οι Λαρισαίοι.
* να τονίσει το γεγονός ότι στην Εθνική Αντίσταση έλαβαν μέρος άνθρωποι με διαφορετικό μορφωτικό υπόβαθρο και καταγωγή
* να υπογραμμίσει το ρόλο που έπαιξαν στοιχεία που συνθέτουν τη «θεσσαλική ταυτότητα» στην έκφραση της Εθνικής Αντίστασης
* να τιμήσει τους αγωνιστές και
* να δώσει την ευκαιρία στις επόμενες γενιές να γνωρίσουν τους αγώνες των προηγούμενων.
* Η αναστήλωση της παλιάς πυριτιδαποθήκης έγινε από το Δήμο Λαρισαίων και μετά από διαρκή αγώνα και με τη σημαντική συμβολή της Εταιρίας συλλογής διάσωσης ιστορικών αρχείων το έργο ολοκληρώθηκε.
Η συνολική δαπάνη του έργου ανήλθε στα 683.000 ευρώ και ένα τμήμα της προήλθε από το πρόγραμμα «Θησέας» και το υπόλοιπο ποσό από πόρους του Δήμου.
Την τεχνική μελέτη του έργου ανέλαβε η Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Λαρισαίων, στάδια της οποίας εγκρίθηκαν από την 7η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και το Υπουργείο Πολιτισμού καθώς το κτίριο των παλαιών φυλακών Λάρισας είναι κτίσμα του 18ου αιώνα και χαρακτηρισμένο ιστορικό - διατηρητέο μνημείο.
ΕΝΑ ΟΡΑΜΑ ΔΕΚΑ ΕΤΩΝ
Η πρόεδρος και ψυχή της Εταιρίας Συλλογής και Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων που ιδρύθηκε 10 χρόνια πριν με σκοπό την ίδρυση του Μουσείου Αρχείων η κ. Πόπη Βακάλη, δήλωσε με αφορμή την ευτυχή κατάληξη της προσπάθειας:
«Έγινε ένας μεγάλος και διαρκής αγώνας από το 2001 γι’ αυτό το Μουσείο που θα κάνει περήφανη τη Λάρισα...».
Από την πλευρά του, ο αντιδήμαρχος Υποδομών κ. Κ. Σαμουρέλης υπογράμμισε την αξία του Μουσείου και σημείωσε ότι για το Δήμο των Λαρισαίων η διάσωση της ιστορικής κληρονομιάς αποτελεί «χρέος τιμής».
Το Μουσείο, σύμφωνα με τον κ. Σαμουρέλη, θα είναι επισκέψιμο και το πρόγραμμα λειτουργίας θα ανακοινωθεί από το Δήμο.
Το Μουσείο εποπτεύεται από την 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και Φορέας Διαχείρισης του είναι ο ΠΟΔΛ.
Στην έρευνα για υλικό και πολύτιμες πληροφορίες ανταποκρίθηκαν ιδιώτες, όπως ο επίτιμος πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Λάρισας, κ. Μωυσής Εσδράς, αλλά και φορείς, όπως ο Σύλλογος Φίλων του Σιδηροδρόμου Λάρισας.
* Το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Λάρισας είναι πλέον πραγματικότητα. Σαν κατακλείδα μένουμε στην επισήμανση της μουσειολόγου κ. Σταυράκη ότι «στους δύσκολους καιρούς που ζούμε είναι χρήσιμο να μας θυμίζει κάποιος ότι πριν από μόλις 60 χρόνια, καθημερινοί άνθρωποι, όπως εμείς, οργανώθηκαν, συνεργάστηκαν μεταξύ τους, χρησιμοποίησαν τις εμπειρίες της μέχρι τότε ζωής τους για τον αγώνα, πολέμησαν και κέρδισαν την ελευθερία...».
