Ανοικτό κάλεσμα σε όλους τους Λαρισαίους, τους φορείς, τις συλλογικότητες αλλά και τους απλούς πολίτες, να καταστούν συμμέτοχοι στην προσπάθεια που αναλαμβάνει η πόλη για τη διεκδίκηση του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας για το 2021, απευθύνει, για πρώτη φορά δημόσια, ο Γιώργος Δαμ. Βουλγαράκης, ο οποίος, ως γνωστόν και μετά από πρόταση του δημάρχου Απόστολου Καλογιάννη, θα ηγηθεί της διαδικασίας σύνταξης του Πολιτιστικού Προγράμματος του Φακέλου Υποψηφιότητας της Λάρισας.
Ο Λαρισαίος ποιητής, που διετέλεσε σύμβουλος επί σειρά ετών της αειμνήστου Μελίνας Μερκούρη, αλλά πρόεδρος του Ελληνικού Φεστιβάλ (φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου) κατά την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το 2004, παραθέτει τις πρώτες του σκέψεις για την υπόθεση της διεκδίκησης και καλεί σε ένα ανοικτό και δημιουργικό διάλογο όλους τους Λαρισαίους, έχοντας ως κεντρική σκέψη ότι «αυτό που πρέπει να κάνει σήμερα μιας Πολιτιστική Πρωτεύουσα είναι παρεμβαίνει πολιτιστικά και όχι να μεσολαβεί».
Από την πλευρά του ο δήμαρχος Λαρισαίων Απόστολος Καλογιάννης, σε δήλωσή του, αναφέρεται με εγκωμιαστικά λόγια στον κ. Βουλγαράκη, τον οποίο ευχαριστεί για τη συστράτευση του στην προσπάθεια, απευθύνοντας παράλληλα και ο ίδιος κάλεσμα στους Λαρισαίους για δημιουργικό και γόνιμο διάλογο.
ΚΑΛΕΣΜΑ
Αναλυτικά, στην πρώτη του δημόσια τοποθέτηση ο κ. Βουλγαράκης σημειώνει τα εξής: «Από το Δημοτικό Συμβούλιο και τον Δήμαρχο Λαρισαίων μου ζητήθηκε να μετάσχω στην προσπάθεια της πόλης να καταρτιστεί ο φάκελος για την υποψηφιότητα που αυτή θα θέσει, ώστε να ανακηρυχθεί ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2021. Η συμμετοχή που μου ζητήθηκε δεν θα αναφέρεται σε τεχνικά θέματα του φακέλου αλλά σε θέματα κατάρτισης της πολιτιστικής πλευράς της πρότασης.
Προφανώς η ιδιότητά μου ως ποιητή, ως τέως Προέδρου του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ως Συμβούλου της Μελίνας Μερκούρη και μάλιστα τότε που πρώτη φορά καθιερώθηκε ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας και, γενικά, η δια βίου απασχόλησή μου με τον πολιτισμό, σε συνδυασμό με την καταγωγή μου από τη Λάρισα και την αγάπη που έχω για την πόλη, δίνουν, πιθανώς, μία εξήγηση στο ερώτημα γιατί μου απευθύνθηκε η πρόσκληση αυτή, η οποία, πάντως, με τιμά.
Αποδέχθηκα την πρόσκληση, όμως ζήτησα να κάνω μία σύντομη τοποθέτηση σε θεωρητικό επίπεδο πριν καταθέσω τις προτάσεις μου. Πιστεύω ότι τέτοιες πρωτοβουλίες δεν πρέπει να είναι έργο ενός ανθρώπου, αλλά σύγκλιση κοινών προσπαθειών. Αυτά ως εισαγωγή.
Ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας είναι πλέον ένας παλιός θεσμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδέα της Μελίνας Μερκούρη και μία πρόταση που αγγίζει βαθειά την ουσία της ύπαρξης μιας ένωσης χωρών. Αντίθετα με ότι υποστηρίζουν πολλοί, πως η οικονομία (κοινό νόμισμα, κοινή οικονομική πολιτική, ενιαία τραπεζική πρακτική κ.ά.) είναι η βάση για να βρεθούν κοντά διαφορετικοί λαοί, η ιστορία δείχνει ότι η προσέγγιση των λαών απαιτεί πρωτίστως την επαφή τους, τη γνωριμία τους, την κατανόηση της σκέψης και κυρίως του πολιτισμού τους.
Αν δεχθούμε ότι ο πολιτισμός είναι ο τρόπος που ένας λαός καταναλώνει αυτό που παράγει (με την ευρεία έννοια παραγωγή) και ο τρόπος ή έστω η δυνατότητα να αφομοιώνει την παραγωγή ενός άλλου λαού, τότε μπορούμε να καταλάβουμε πως ο πολιτισμός, επί παραδείγματι, της Μεσοποταμίας, αφομοιώθηκε και ταυτόχρονα αναπτύχθηκε από τους Έλληνες και πως αυτός ο πολιτισμός, η Ελληνική σκέψη, επηρέασε, αφομοιώθηκε και αναπτύχθηκε από τους λοιπούς Ευρωπαϊκούς λαούς και αποτέλεσε τη βάση, που, ακόμη και σήμερα, στηρίζει το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.
Υπάρχει, τέτοιας έκτασης και αποτελεσματικότητας μέσω των αιώνων, παράδειγμα ένωσης ή επιρροής μεταξύ λαών μέσω οικονομικών ή άλλων τεχνικών; Όχι. Μήπως, εκτός της οικονομίας, μπορεί να το επιτύχει η δύναμη της πολιτικής ή των όπλων; Πολλά παραδείγματα ανά τους αιώνες, σε διάφορες ηπείρους, αποδεικνύουν περίτρανα ότι κάθε προσπάθεια απέτυχε οικτρά (για τους λαούς). Πιστεύουμε, λοιπόν, ακραδάντως, στην δυνατότητα του πολιτισμού να φέρει κοντά τους λαούς και να συμβάλει σημαντικά στην ευημερία, την ειρήνη και φυσικά την ατομική και κοινωνική ευημερία.
Πώς μπορούν αυτά που αναφέραμε ότι επιφέρει ο πολιτισμός να επιτευχθούν σε ικανοποιητικό βαθμό μέσω του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας; Αυτό είναι ένα ερώτημα που πρέπει να απαντήσουμε. Αναφερόμαστε στην ικανοποίηση σε κάποιο βαθμό, γιατί, όπως κάθε μέτρο ή μέσο, ποτέ δεν είναι από μόνο του αρκετό για την επίτευξη ενός σκοπού, όταν υπάρχουν πολλοί παράμετροι που δυσκολεύουν αυτό το έργο, όπως οι αποστάσεις, η γλώσσα, οι οικονομικές δυνατότητες, οι πολιτικές συγκυρίες κ.ά.
Για να λειτουργήσει ο πολιτισμός όπως τον περιγράψαμε (ως τρόπο που καταναλώνει ένας λαός αυτό που παράγει και τρόπο να αφομοιώνει την παραγωγή ενός άλλου λαού), απαιτείται πρωτίστως, σε μία κοινωνία, να είναι τα σχέδια, οι ενέργειες και η υλοποίηση της πολιτιστικής παραγωγής αποδεκτά και ακολούθως προσιτά, σε μεγάλο ποσοστό, από τα μέλη της κοινωνίας. Αυτό είναι απαραίτητο, διότι διαφορετικά κάθε πολιτιστικό γεγονός θα αναφέρεται σε λίγους ή μόνο σε ενδιαφερόμενους και αυτό διασπά την κοινωνική και πολιτιστική συνοχή, ενώ οι πάντες συνομολογούν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ότι ο λαός, συν-πράττει σε ένα πολιτιστικό γεγονός, είτε ως ακροατής είτε ως θεατής.
Ακόμη, πρέπει να υφίστανται οι απαραίτητες οικονομικές δυνατότητες, διότι πέραν των δαπανών, ως προς τους συντελεστές ενός πολιτιστικού προϊόντος, υπάρχουν δαπάνες υλοποίησης, χώρων, τεχνικών μέσων και μετακινήσεων, προκειμένου περί διεθνών συνεργασιών. Αυτή η προϋπόθεση κατά κανόνα καλύπτεται από την κοινωνία, στο χώρο της οποίας υλοποιούνται πολιτιστικά σχέδια ή συνεπικουρείται από θεσμούς.
Σε ότι αφορά τη γλώσσα, ο πολιτισμός είναι προνομιούχος. Το προϊόν του ξεπερνά αυτό το εμπόδιο, αλλού απολύτως (όπως σε χορό, μουσική, πλαστικές τέχνες), αλλού σε μεγάλο βαθμό (όπως θέατρο, κινηματογράφος). Σε κάθε περίπτωση, η σύγχρονη τεχνολογία έχει εξαιρετικά ποιοτικές λύσεις για το θέμα της γλώσσας.
Ως προς τις αποστάσεις, σήμερα πλέον τα εμπόδια είναι σχεδόν ανύπαρκτα, διότι σε χρόνο ελάχιστο μπορείς να βρεθείς σε αποστάσεις που κάποτε ήταν απαγορευτικές. Ως προς λοιπές συγκυρίες που αναφέραμε, πρέπει να πούμε πως, σε ότι αφορά την Ευρώπη, συνακόλουθα και την Ελλάδα, οι πολιτικές, κοινωνικές κλπ. συνθήκες, όχι μόνον δεν εμποδίζουν, τουναντίον διευκολύνουν την πολιτιστική διαδικασία.
Ποια η σχέση όλων αυτών που αναφέραμε με το θεσμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης; Άμεση και θα μπορούσαμε να πούμε καταλυτική. Εντελώς συνοπτικά: Ως θεσμός η Πολιτιστική Πρωτεύουσα συμβάλει, εν αρχή, στην ενίσχυση του κοινωνικού ιστού της πόλης που προκρίνεται ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα και κατόπιν της χώρας της.
Η Ευρώπη (ως θεσμός) συμμετέχει στην οικονομική διάσταση του θεσμού, επικουρώντας την τοπική κοινωνία. Ο πολιτισμός και τα φυσικά χαρίσματα της πόλης και της χώρας γίνονται γνωστά στις χώρες της Ευρώπης. Η πολιτιστική παραγωγή της πόλης και της χώρας συναντιούνται με αυτές των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών και βοηθούν στην αυτογνωσία αλλά και στην ευρωπαϊκή συνειδητοποίηση.
Σε συμφωνία με όλα αυτά, πρέπει, κατά τη γνώμη μας, ένας φάκελος υποβολής υποψηφιότητας μίας πόλης για ανάθεση υλοποίησης του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας σε αυτήν, να εστιάζει μόνον σε θέματα που εφάπτονται του πολιτισμού, θα λέγαμε που είναι έργα πολιτισμού, όπως τον αναλύσαμε στην αρχή. Διαφορετικά, μία γενική πρόταση θα έχει περισσότερο χαρακτήρα γενικών εκδηλώσεων πολιτιστικής υφής και όχι χαρακτήρα πολιτιστικής παρέμβασης. Παντού μπορούν να γίνουν πολιτιστικές εκδηλώσεις. Ένα μυαλό που γνωρίζει τον πολιτιστικό χώρο και μπορεί να εργάζεται οργανωτικά υπάρχει παντού.
Αυτός μπορεί να είναι σήμερα ο στόχος μιας Πολιτιστικής Πρωτεύουσας; Ένα φεστιβάλ; Όχι. Αυτό που πρέπει να κάνει σήμερα μια πολιτιστική πρωτεύουσα είναι να παρεμβαίνει πολιτιστικά. Όχι να μεσολαβεί. Έζησα άμεσα την πρώτη εφαρμογή του θεσμού και τον παρακολούθησα κάποια χρόνια μετά. Σκεπτόμενος το θεσμό τριάντα χρόνια μετά, νομίζω ότι όσα παραπάνω αναφέρθηκαν μπορούν να ερμηνεύσουν και να δικαιολογήσουν τον λόγο ύπαρξής του σήμερα, μετά μάλιστα την αριθμητική και ως εκ τούτου πληθυσμιακή αύξηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το χρόνο της πρώτης εφαρμογής του θεσμού.
Συνεπώς, ποια μπορεί να είναι η πρόταση της Λάρισας; Γιατί να γίνει η Λάρισα Πολιτιστική Πρωτεύουσα και όχι μια άλλη πόλη της χώρας; Όλες οι πόλεις κάτι έχουν. Εμείς έχουμε το αρχαίο θέατρο, ΔΗΠΕΘΕ, Πινακοθήκη, πολυχώρους, οικονομικές δυνατότητες, θεατρική παράδοση, ορχήστρα, ιστορία χιλιάδων χρόνων, κοινωνικές πρωτοπορίες, όπως το Κιλελέρ. Άλλη πόλη έχει θέατρα, άλλη κατάλληλους χώρους, άλλη παράδοση, άλλη οικονομικές δυνατότητες, άλλη πολλά από αυτά μαζί, όπως εμείς. Αρκούν μόνο αυτά για μια σοβαρή υποψηφιότητα; Αριθμητικό και τεχνοκρατικό θα είναι το κριτήριο ανάθεσης;
Σίγουρα όχι. Πρέπει να υπάρχει κάτι άλλο. Ας ακούσουμε, όμως, γνώμες που να εδράζονται σε όσα παραπάνω αναφέρθηκαν. Τι πιστεύουν οι Λαρισαίοι ότι πρέπει να εμπεριέχεται στην πρόταση υποψηφιότητας που θα καταθέσει ο Δήμος; Ας ακούσουμε τη φωνή τους. Θα δώσουν ουσιαστική συνδρομή στον φάκελο της υποψηφιότητας, θα είναι δική τους υποψηφιότητα. Θα πω κι εγώ τις ιδέες μου μαζί τους».
Ο ΑΠ. ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ
Από την πλευρά του ο δήμαρχος Λαρισαίων κ Απόστολος Καλογιάννης, σε σχετική δήλωσή του αναφέρει τα εξής: «Βασική και σημαντική προϋπόθεση, για την επιτυχή διεκδίκηση του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας για το 2021, είναι η όλη προσπάθεια να γίνει κτήμα των κατοίκων της περιοχής. Η πρόταση πρέπει να αποτυπώνει την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας. Η Λάρισα, αναμφίβολα έχει εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό, με σημαντικό πλούτο ιδεών. Τα οφέλη της πόλης, από την επιτυχή διεκδίκηση της του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας για το 2021, θα είναι σημαντικά και ίσως σήμερα να μην μπορούμε να τα αντιληφθούμε πλήρως.
Ως δήμαρχος της πόλης ζήτησα από ένα Λαρισαίο, έναν άνθρωπο του Πολιτισμού, τον Γεώργιο Δαμ. Βουλγαράκη, να τεθεί επικεφαλής της προσπάθειάς, για την κατάρτιση του πολιτιστικού προγράμματος. Τον ευχαριστώ προσωπικά για την αποδοχή της πρότασης μας.
Είμαι σίγουρος ότι με τις ιδέες του, τις προτάσεις του και τη βαθιά του γνώση σε ζητήματα που αφορούν στη διεκδίκηση, μπορεί να κινητοποιήσει, μαζί με το Δήμο, τους ανθρώπους του Πολιτισμού, το σύνολο των πολιτιστικών φορέων της περιοχής, τους οποίους καλώ να πάρουν την υπόθεση της διεκδίκησης στα χέρια τους καταθέτοντας τις προτάσεις τους. Το ταξίδι, αυτό πρέπει να το κάνουμε όλοι μαζί. Για την πόλη μας και τις ζωές μας. Για τη Λάρισα των επόμενων γενιών»
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο ποιητής Γιώργος Δαμ. Βουλγαράκης γεννήθηκε στη Λάρισα το 1947. Είναι δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω. Έχει εκδώσει πέντε ποιητικές συλλογές και διάφορα νομικά βιβλία. Καθιέρωσε τη σειρά ΜΟΥΣΙΚΗ του εκδοτικού οίκου Σ.Ι. ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ και επιμελήθηκε τους πρώτους τόμους της, αναλαμβάνοντας και την ποιητική προσαρμογή των μεταφράσεων στις όπερες. Από τον ίδιο εκδοτικό οίκο κυκλοφόρησε το «Άγιο Ευαγγέλιο» και την «Αποκάλυψη» του Ιωάννη, σε μεταφορά στη νεοελληνική γλώσσα. Είναι μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί, έχουν περιληφθεί σε διάφορες ανθολογίες και έχουν μελοποιηθεί. Διετέλεσε Πρόεδρος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Σύμβουλος της Μελίνας Μερκούρη στο Υπουργείο Πολιτισμού κατά τη δεκαετία του ’80 και Σύμβουλος στο Υπουργείο Παιδείας επί πολλά έτη. Ήταν Πρόεδρος του Ελληνικού Φεστιβάλ (φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου) κατά την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το 2004. Του απονεμήθηκε τιμητικός τίτλος από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Ιταλίας. Είναι παντρεμένος με την Δώρα Ακρίβου, και έχουν δύο παιδιά και δύο εγγόνια.
