Της Σοφίας Ορφανιώτη
Η Πίνδος και η Θεσσαλία, εκεί όπου έζησε ο βλαχόφωνος ελληνισμός, οι άνθρωποι και οι ιστορίες τους, τα ήθη, τα έθιμά τους αποτυπώνονται με τον πιο γλαφυρό τρόπο στο πρώτο μυθιστόρημα της συγγραφέως Κατερίνας Τσιάνα – Πανταζίδου που παρουσιάστηκε χθες βράδυ στο «Θέατρο του Μύλου».
Η συγγραφέας μέσα από το πρόσωπο της «Νταλιάνας» που φέρει και τον ομώνυμο τίτλο του βιβλίου της προσπαθεί να παρουσιάσει τη ζωή της γυναίκας βλάχας και κατ’ επέκταση των μετακινούμενων πληθυσμών των Βλάχων δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στην παράδοσή τους αλλά και στο λαϊκό πολιτισμό.
«Η «Νταλιάνα» είναι ένα μυθικό πρόσωπο που έχει όμως πολλά στοιχεία
γυναικών συγγενών, γειτόνων, φίλων που γνώρισα στη ζωή μου όπως και τα υπόλοιπα πρόσωπα της ιστορίας όπως συμβαίνει στις περισσότερες μυθοπλασίες», τόνισε χθες μιλώντας σε ένα πολυπληθές ακροατήριο η συγγραφέας.
Στόχος ήταν «να γράψω για τη γυναίκα κόρη, σύζυγο, μάνα, νύφη, πεθερά, γυναίκα των αρχών του προηγούμενου αιώνα. Για αυτές τις μάνες, τις σοφές, τις στωικές, τις ανιδιοτελείς που με αίσθημα αυτοθυσίας πρόσφεραν στην οικογένειά τους τα πάντα κρατώντας μόνο λίγα ψίχουλα για τον εαυτό τους.
Πολλές φορές αναρωτήθηκα πώς βίωναν την καθημερινότητά τους όλες οι γυναίκες αλλά κυρίως οι πιο ανήσυχες, οι πιο δυναμικές, εκείνες που διέθεταν μια ανεξάρτητη φύση. Πού διοχέτευαν την ενεργητικότητά τους όταν ήταν υποχρεωμένες από τη συντηρητική κοινωνία της εποχής να ζουν σε ένα περιορισμένο πλαίσιο σπίτι, γειτονιά, εκκλησία. Το μόνο που τις ενδιέφερε ήταν να προσφέρουν στην οικογένειά τους.
Ο καμβάς πάνω στον οποίο πλέχτηκε τούτη η ιστορία για μένα δεν μπορούσε παρά να είναι ο χώρος του Βλαχόφωνων όχι μόνο επειδή προέρχομαι από εκεί καθώς αγαπώ πολύ την παράδοση και τον λαϊκό πολιτισμό αλλά κυρίως για τον ιδιαίτερο τρόπος ζωής των μετακινούμενων Βλάχων».
Μιλώντας για το βιβλίο ο ποιητής Κώστας Λάνταβος τόνισε «ότι πρόκειται για ένα μυθιστόρημα γραμμικής αφήγησης που δημιουργεί ένα κύριο χαρακτήρα, την Νταλιάνα και επιμέρους, αλλά επικεντρώνεται κυρίως σε αυτό.
Εμφανίζει μία γυναίκα αδάμαστη, περήφανη, μία βλαχόφωνη Ελληνίδα των αρχών του 20ού αιώνα η οποία παρά τις κακοτυχίες και δυσκολίες καταφέρνει να δημιουργήσει μία συμπαγή και επιτυχημένη οικογένεια. «Ο λόγος της κ. Τσιάνα», σημείωσε ο κ. Λάνταβος, «είναι γλαφυρός, καίριος και περιγράφει με σαφήνεια τη διαδρομή αυτής της έξοχης γυναίκας. Συγχρόνως μας διασώζει πολλά λαογραφικά στοιχεία κυρίως ήθη και έθιμα των βλαχόφωνων Ελλήνων».
Από την πλευρά του ο συγγραφέας κ. Θωμάς Ψύρρας σημείωσε ότι «Εκατόν τριάντα χρόνια μετά τη γέννηση της ελληνικής ηθογραφίας, οι Έλληνες δημιουργοί δεν λένε να σταματήσουν να κοιτούν προς το συγκεκριμένο είδος. Κι αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό γιατί η εκ νέου ματιά επανατοποθετεί τα πράγματα πέρα από την παλιότερη απλοποίηση και αγγίζει θέματα ταμπού για γενιές Ελλήνων αναγνωστών που μεγάλωσαν με την εικόνα μιας θαυμαστής και ισοπεδωτικής εθνικής ομοιογένειας και ομοιομορφίας. Η σύγχρονη ηθογραφία θελημένα ή άθελα τονίζει το διαφορετικό που ήταν έως και χθες κρυμμένο. Σ΄ αυτή τη ματιά εντάσσεται και το ηθογράφημα της κ. Τσιάνα. Η διγλωσσία, η ζωή των νομάδων και των γυναικών τους, οι αντιλήψεις μιας χαμένης πλην οικείας κοινωνίας, καθοδηγούν το κείμενο και δημιουργούν πέρα από τον αναγνωστικό αιφνιδιασμό, την απόλαυση του οικείου και του αυθεντικού».
«Με το χάρισμα του λόγου της παραδίδει στο αναγνωστικό κοινό ένα διήγημα συγκλονιστικό, που κρατά σε εγρήγορση τον αναγνώστη από την πρώτη μέχρι την τελευταία του σελίδα» σημείωσε από την πλευρά της η Αγγελική Βαφειαδάκη, Ιστορικός- Λαογράφος και συμπλήρωσε ακόμη ότι «είναι διάχυτη η βιωματική σχέση της συγγραφέως με την παράδοση και τον λαϊκό πολιτισμό. Η μυθοπλασία συναντά τη βαθιά βιωμένη εμπειρία του χώρου και του τόπου. Κυρίαρχη μορφή του έργου η γυναίκα και ο ρόλος της σε μια αυστηρά δομημένη πατριαρχική κοινωνία. Η Αλεξάνδρα που την αποκαλούν Νταλιάνα για τη λεβεντιά και την αξιοσύνη της, βιώνει διάφορες όψεις της γυναίκας της ελληνικής παράδοσης. Ο γάμος είναι ο κυρίαρχος σταθμός στη ζωή της. Η αποστολή της είναι η ανατροφή των παιδιών, η δημιουργία μιας αξιοσέβαστης οικογένειας με αξίες, τιμιότητα, συνέπεια».
Η παρουσίαση του βιβλίου της Κατερίνας Τσιάνα-Πανταζίδου εντάσσεται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων που διοργανώνει το «Θεσσαλικό Θέατρο» και ο Κώστας Τσιάνος.
Στο πλαίσιο της χθεσινοβραδινής εκδήλωσης ο Κ. Τσιάνος έκανε μία επιλογή από το βιβλίο παρουσιάζοντας ένα θεατρικό αναλόγιο με τη συνοδεία μουσικής των γαμήλιων τραγουδιών των Βλάχων και της Δυτικής Μακεδονίας που ερμήνευσαν η Ελένη Ουζουνίδου και ο Κ. Τσιάνος που είχε και την επιμέλεια.
