Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε στην Κρανιά Ελασσόνας, την Κυριακή 14 Αυγούστου, η 1η Ημερίδα Ιστορικής Κληρονομιάς Κρανιάς και Λουτρού, με διοργανωτή την Οργανωτική Επιτροπή-Σύλλογο Κρανιωτών Λάρισας και Περιχώρων «Η Ξηροκρανιά» και την Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας, με υποστήριξη της ΚΕΔΕ του Δήμου Ελασσόνας και των τοπικών Συλλόγων.
Στον φιλόξενο χώρο του προαυλίου του ιστορικού Δημοτικού Σχολείου Κρανιάς, πάνω από 500 άτομα παρακολούθησαν με έντονο ενδιαφέρον τα στοιχεία που παρουσίασαν οι εισηγητές, τα οποία φώτισαν την αρχαία κατοίκηση και ειδικά την πόλη Μονδαία που πριν 2000-2500 χρόνια αναπτύχθηκε στην περιοχή, αλλά και τη νεώτερη ιστορία.
Ειδικά ο καθηγητής(ΙΑΚΑ) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ.Γιάννης Πίκουλας παρουσιάζοντας τα συμπεράσματά του από την έρευνα στις θέσεις με αρχαιολογικό ενδιαφέρον στην ευρύτερη περιοχή Κρανιάς, εντυπωσίασε με τον γλαφυρό και εκλαϊκευτικό τρόπο της ομιλίας του. Αναφέρθηκε στις 3 σημαντικότερες θέσεις που αξιολόγησε ως τις πιθανότερες για τη θέση της Μονδαίας: α) το Καστρί Βαλανίδας, όπου διασώζεται τείχος και κοντά είναι η θέση Στένωμα-Πηγάδια της Κρανιάς όπου είναι τάφοι του 1100 π.Χ.(ευρήματα αγγεία -πίθος και κεραμική), β) το Καστρί Λουτρού-Ποταμιά και κοντινό Παλιόκαστρο της Κρανιάς, με κεραμική από την προϊστορική εποχή (νεολιθική), λίγα της Κλασσικής και πολλά της Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής, γ) τη θέση Καστρί Παλιογκορτσιάς, στα σύνορα Κρανιάς - Δεσκάτης, όπου βρέθηκε ένα πήλινο ειδώλιο της αρχαϊκής εποχής και οι καταστροφές από λαθρανασκαφείς είναι εξοργιστικές (πρόκειται για μικρό αγροτικό οικισμό).
Από τις τρεις αυτές θέσεις, δια του αποκλεισμού, ο κ. Πίκουλας θεωρεί το Καστρί Λουτρού -Ποταμιά ,ότι συγκεντρώνει τις πιθανότητες να είναι η πόλη Μονδαία (λόγω ικανής απόστασης από την Αζωρο με την οποία είχε συνοριακές διαφορές τον 2ο π.Χ. αιώνα, όπως δείχνει η επιγραφή διαιτησίας που βρέθηκε στην Κέρκυρα), αλλά και άλλων πλεονεκτημάτων. Η διάδοχη πόλη - οικισμός της Μονδαίας, είναι το Λουτρό, όπου σωζόμενη μαρμάρινη αγία τράπεζα με επιγραφή αλλά και θωράκια μαρμάρινα και κίονες μαρτυρούν χριστιανικό ναό της εποχής του Ιουστινιανού.
Ο αρχαιολόγος κ. Γ. Τουφεξής, δεν μπόρεσε να έρθει στην ημερίδα.
Ο ομιλητής Ευάγγελος Ε. Λάλος (συνταξιούχος εκπαιδευτικός), ανέφερε τις έρευνές του στην περιοχή (συνέχεια του αείμνηστου πατέρα του Ελ. Λάλου), τα σημαντικά ευρήματα και την ανάγκη να μείνουν αυτά στην Κρανιά, σε ένα μικρό μουσείο.
Ο τελευταίος ομιλητής κ. Κώστας Σπανός (από τη Δεσκάτη και εκδότης του «Θεσσαλικού Ημερολογίου»), παρουσίασε τις πηγές όπου αναφέρονται διαλυμένοι οικισμοί της περιοχής.
Στην έναρξη χαιρέτισαν : ο κ. Λάμπρος Γκουνέλας - πρόεδρος του Συλλόγου Κρανιωτών, ο κ. Θανάσης Καλιακούδας, αντιδήμαρχος Ελασσόνας, ο οποίος κήρυξε και την έναρξη της ημερίδας, και ο κ. Κώστας Σκριάπας πρόεδρος του Δικτύου Συλλόγου επαρχίας Ελασσόνας «Περραιβία».
Παρευρέθηκε ο αντιδήμαρχος Ελασσόνας κ. Φώτης Ζιώγας, οι πρόεδροι των Τοπικών Συμβουλίων Κρανιάς, Λουτρού, δημοτικοί σύμβουλοι, ο ιερέας Βαγγέλης Κατσαρός και η αρχαιολόγος κ. Ελένη Κουρίνου, σύζυγος του κ. Πίκουλα.
