Του Νίκου Αρτινού
Χωρίς αμφιβολία, η νέα ταινία του σκηνοθέτη Γιάννη Σμαραγδή (το φιλμ του, «El Greco» έκανε ρεκόρ εισιτηρίων το 2006 αφού την παρακολούθησαν 1.200.000 θεατές!!!)-θα είναι ενδιαφέρουσα. Κατ’ αρχάς, προκαλεί με τον περίεργο και ολίγον κωμικό τίτλο: «Ο θεός αγαπάει το χαβιάρι». Η ταινία περιγράφει την ιστορία του μεγάλου Έλληνα ευεργέτη Ιωάννη Βαρδάκη, ο οποίος ξεκίνησε ως πειρατής στο Αιγαίο Πέλαγος, έγινε ζάμπλουτος έμπορος χαβιαριού εργαζόμενος για την Τσαρίνα, Μεγάλη Αικατερίνη, για να καταλήξει στη διχασμένη από εμφύλιες διαμάχες Ελλάδα, κατά την Επανάσταση του 1821. Η ιστορία του Βαρδάκη είναι επική και σαν τέτοια απαιτεί διεθνές καστ αστέρων. Στην ταινία πρωταγωνιστούν ο Σεμπάστιαν Κοχ (γνωστός από τον ρόλο του στο φιλμ «Οι ζωές των άλλων»), ο Τζον Κλιζ (των Μόντι Πάιθον), η μεγάλη ντίβα του γαλλικού σινεμά Κατρίν Ντενέβ (υποδύεται τη Μεγάλη Αικατερίνη της Ρωσίας), ο Χουάν Ντιέγκο Μπότο, ο Λάκης Λαζόπουλος, κ.ά. Τα γυρίσματα που έγιναν σε διάφορα μέρη στην Ελλάδα και τη Ρωσία, ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 2011 και τελείωσαν τη Μεγάλη Παρασκευή 13 Απριλίου 2012.
Μιλώντας με τον Γιάννη Σμαραγδή διαπιστώνω για μια ακόμη φορά τη μεγάλη του αγάπη για την πατρίδα μας. «Προσέγγισα τον Ιωάννη Βαρβάκη με αγάπη. Το ενδιαφέρον με αυτόν τον μεγάλο Έλληνα είναι ότι ξεκίνησε τη θρυλική του πορεία έχοντας ιδιοτελείς σκοπούς. Να μην ξεχνάμε ότι ήταν πειρατής, κάτι το οποίο δεν είναι θετικό. Ήταν πανέξυπνος άνθρωπος... δηλαδή ένας «κανονικός» Έλληνας. Και αφού ήταν «κανονικός» Έλληνας ήταν και ευαίσθητος, γενναιόδωρος και δοτικός. Αν και πολύ γρήγορα έγινε ζάμπλουτος χρησιμοποιώντας την ευφυία του, αγαπήθηκε πολύ από τους ανθρώπους. Όταν ξέσπασε η επανάσταση του 1821, ο Βαρδάκης ήταν παρών. Ήταν ο άρχοντας της Φιλικής Εταιρείας. Πούλησε όλη του την περιουσία και ήρθε να μορφώσει τους Έλληνες...». Τον διακόπτω και του λέω ότι αυτό δεν γίνεται σήμερα και όποιος το κάνει-αν το κάνει-δεν θεωρείται έξυπνος. Μου απαντάει χωρίς δισταγμό: «Πράγματι, αυτό που έκανε ο Βαρδάκης σπάνια το κάνουν σήμερα οι άνθρωποι που έχουν χρήματα. Όμως, αυτοί που δεν το κάνουν δεν σημαίνει ότι είναι έξυπνοι. Όσο πλούσιος και αν είναι κάποιος, όταν έρθει η ώρα δεν πρόκειται να πάρει τίποτα μαζί του. Η Ελλάδα δεν χρειαζόταν να περάσει όλη αυτή την αθλιότητα, όλον αυτό τον εκπεσμό. Η εφοπλιστική κοινότητα της Ελλάδας, του Λονδίνου και της Νέας Υόρκης θα μπορούσε-αν ήθελε-να το τελειώσει το θέμα. Γιατί δεν το έκανε; Μα, για να κάνει τα περισσότερα ακόμα περισσότερα. Στην ταινία μου υπάρχει ένα μήνυμα. Ο Θεός δίνει δώρα και δοκιμασίες και βάζει τον άνθρωπο να αντιμετωπίσει διλήμματα. Ανάλογα με τον τρόπο που αντιμετωπίζει τα διλήμματα, ο άνθρωπος ανυψώνεται η καταβαραθρώνεται. Όποιος ανυψωθεί, θα δαφνοστεφανωθεί κιόλας».
Τα μηνύματα αυτά είναι διαχρονικά στις λίγες-αλλά σημαντικές-ταινίες που έχει γυρίσει ο Γιάννης Σμαραγδής. Σχεδόν πάντα, τα φιλμ του αναφέρονται σε σπουδαίους Έλληνες, που έκαναν με τα έργα τους περήφανη την πατρίδα μας (Κωνσταντίνος Καβάφης, Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, Ιωάννης Βαρδάκης). «Θεωρώ τον εαυτό μου εξαιρετικά τυχερό γιατί κάνω την πιο ωραία δουλειά του κόσμου. Με όλες τις δυσκολίες που έχει. Αλλά ξέρετε, εμείς που απευθυνόμαστε σε πολλούς ανθρώπους, έχουμε μια επιπλέον ευθύνη: να τους δώσουμε δύναμη! Διαφορετικά, αν δεν γίνει αυτό, η τέχνη δεν επιτελεί τον σκοπό της. Η τέχνη είναι ο βατήρας της ανθρώπινης ψυχής» μου λέει με έμφαση.
Και πώς διαχειρίζεται τους ηθοποιούς και σταρ- σαν την Κατρίν Ντενέβ- στα γυρίσματα; «Μα αγαπητέ μου, απλώς τους αφήνω να παίξουν ελεύθερα. Βέβαια, προσωπικά κάνω έναν ισχυρό σχεδιασμό. Το «Ο Θεός αγαπάει το χαβιάρι» ‘ζωγραφίστηκε’ σε 980 σκίτσα με αποτέλεσμα οι χαρακτήρες να είναι ξεκάθαροι και διάφανοι. Όταν έρχεται κάποιος να παίξει, ξέρει εξαρχής τι είναι αυτό που θα του ζητήσω να κάνει».
