Ο πολυγραφότατος Σουηδός Περ Λάγκερκβιστ (1891–1974) υπήρξε ένας κορυφαίος συγγραφέας, με παρεμφερή βιώματα και οπτική με τον επίσης σπουδαίο συμπατριώτη του, Ίνγκμαρ Μπέργκμαν: τελευταίο έβδομο παιδί μιας βαθιά θρησκευόμενης παραδοσιακής οικογένειας ενός αυστηρού δεσποτικού σταθμάρχη και μιας γλυκιάς, τρυφερής μάνας, μετά την εφηβεία ο Λάγκερκβιστ –υποτίθεται ότι– απαρνήθηκε τον Θεό της παιδικής ηλικίας. Ωστόσο επανερχόταν διαρκώς στο πρόβλημα του κακού, στη μοναξιά και, κυρίως, στην ύπαρξη –της αγάπης, αλλά και της σιωπής– του Θεού. Με λόγο εκπληκτικά άμεσο και απολαυστικά εύφορο, «Ο Νάνος» (1944) είναι μια συνταρακτικά ιδιοφυής, πολυεπίπεδη αλληγορία–σημείο αναφοράς της θεματικής του, όπως και το επόμενο αριστούργημά του «Βαραββάς» (1951) για το οποίο κέρδισε το Νομπέλ Λογοτεχνίας. Δύο χρόνια αργότερα μεταφέρθηκε εξαιρετικά ως σουηδική τηλεταινία από τον Αλφ Σιόμπεργκ με τον (κινηματογραφικό του «Ζαν» στη «Δεσποινίδα Τζούλια» από το θεατρικό έργο του Στρίντμπεργκ) έξοχο Ουλφ Πάλμε στον ομώνυμο ρόλο.
Την ίδια δεκαετία, η θεματολογία ιστοριών από τη Βίβλο συνδυαστικά με την οθόνη σινεμασκόπ και ανταγωνιστικά με την τηλεόραση, έδωσαν στο Χόλιγουντ ένα καλλιτεχνικά ποικιλόμορφο δέλεαρ για το μεταπολεμικό κοινό. Στο αριστούργημα «Μπεν–Χουρ» (1959), ο μεγάλος Γουίλιαμ Γουάιλερ αναβάθμισε πλήρως τις «βιβλικές» ταινίες διευρύνοντας το κινηματογραφικό έπος χάρη στην πλούσια εσωτερικότητα των σκηνοθετικών ποιοτήτων του και στο πολυεπίπεδο σενάριο των Γκορ Βιντάλ και Κρίστοφερ Φράι (που τον εξόργισε η μη αναγραφή τους στους τίτλους), καθορίζοντας ριζικά και το σινεμά (προβάλλεται αύριο, STAR, 15.45). Με εξαίρετο σενάριο του Φράι, διακεκριμένου θεατρικού συγγραφέα και σεναριογράφου (όπως και στην κατοπινή «Βίβλο» του μεγάλου Τζον Χιούστον) και εξαίρετη σκηνοθεσία του πολυσχιδούς μάστορα Ρίτσαρντ Φλέισερ («Οι Βίκινγκς», «Φανταστικό Ταξίδι»), γιου του μεγάλου καρτουνίστα του «Ποπάι», Μαξ Φλέισερ, ο παραγωγός Ντίνο Ντε Λαουρέντις μετέφερε τον «Βαραββά» (1961) στη μεγάλη οθόνη (προβάλλεται σήμερα, MEGA, 14.50). Ανεπανάληπτη η σκηνή της Σταύρωσης με την κινηματογράφηση έκλειψης ηλίου (διεύθυνση φωτογραφίας του σπουδαίου Άλντο Τόντι), συγκλονιστική μουσική (Μάριο Νασιμπένε) και μεγάλες ερμηνείες από τους αξέχαστους Άντονυ Κουΐν (Όσκαρ β’ ρόλου στα «Βίβα Ζαπάτα» και «Πάθος για Ζωή») ως Βαραββά, Βιτόριο Γκάσμαν («Ο Φανφαρόνος», «Sleepers») ως Σάχακ, Χάρρυ Άντριους («Ο Λόφος», «Σούπερμαν») ως Απόστολο Πέτρο και ξεχωριστή μνεία στον Τζακ Πάλανς (Όσκαρ β’ ρόλου στο «Τι Έκανες Μπαμπά στην Άγρια Δύση;», «Μπάτμαν»), εκπληκτικό στις διακυμάνσεις της σαδιστικής παραφροσύνης ενός αιμοδιψούς μονομάχου. Υποβλητικό, συναρπαστικό και κλασικό.
Μιχάλης Δ. Ταμπούκας
Ηθοποιός
