Παρουσίαση:
Νατάσα Πολυγένη
«Αυτός ο λαός, τόσο στις ακτές όσο και στο εσωτερικό της χώρας, ο ψαράς της Αίγινας, ο γεωργός της Αργολίδας, ο βοσκός του Χελμού ή του Παρνασσού, όλος αυτός ο λαός έχει τόσο σπινθηροβόλο πνεύμα, τόση καλοσύνη, τόσο πάθος για την ελευθερία, μια τέτοια λατρεία για το παρελθόν του, μια τέτοια προσήλωση στις αρχαίες συνήθειες...».
Το παραπάνω κείμενο γράφτηκε στα 1910 από τον φιλέλληνα Γαλλοελβετό φωτογράφο Φρεντ Μπουασονά. Αγάπησε την Ελλάδα όσο λίγοι... Η αγάπη του αυτή τον οδήγησε στο να αποτυπώσει με το φακό του σημαντικά μνημεία, γειτονιές της Αθήνας, χωριά και νησιά, δίνοντας μια διαφορετική εικόνα της Ελλάδας. Αυτές οι φωτογραφίες, 100 πλέον ετών, προσφάτως χαρακτηρίστηκαν «κινητό μνημείο» από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεότερων Μνημείων. Σύμφωνα με γνωμοδότηση των μελών του Συμβουλίου, το φωτογραφικό του αρχείο «αποτελεί ένα ενιαίο σύνολο με ιδιαίτερη ιστορική, λαογραφική, αρχαιολογική και καλλιτεχνική αξία. Η συγκρότησή του στο σύνολό της αποτελεί τεκμήριο νεότερης ελληνικής ιστορίας».
Μέσα από τις φωτογραφίες και τα λευκώματά του παρουσιάζει ένα πανόραμα της Ελλάδας του μεσοπολέμου, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης για την Ελλάδα την ίδια περίοδο. Ο καλλιτέχνης, πέρα από το ενδιαφέρον του να αποτυπώσει όλα όσα εξαφανίζονται, δίνει μια εικόνα της Ελλάδας που εκτείνεται πέρα από την εθνογραφική μαρτυρία. Η μεγάλη του αγάπη, η πίστη και ο θαυμασμός του για την Ελλάδα διαγράφονται με έναν εκπληκτικό τρόπο στο έργο του. Οι φωτογραφίες του δεν είναι απλά εικόνες αλλά ζωντανά έργα τέχνης.
Γυάλινες πλάκες, ζελατίνες, εκτυπώσεις και αρνητικά που συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια των ταξιδιών τους στην Ελλάδα αποτελούν το ελληνικό τμήμα του αρχείου του Φρεντ Μπουασονά και των γιων του Εντμόν-Εντουάρ και Ανρί-Πολ. Στο αρχείο αυτό, περιλαμβάνεται επίσης υλικό από τους σταθμούς μετεπιβίβασής τους στη Μεσόγειο, αποσπάσματα ταξιδιωτικών ημερολογίων και καταγραφών, αλληλογραφία μεταξύ μελών της οικογένειας των Μπουασονά και συνεργατών τους ή ιστορικών προσώπων της εποχής, άρθρα και δημοσιεύσεις του Φρεντ Μπουασονά σχετικά με τις φωτογραφικές του περιηγήσεις στην Ελλάδα, καρτέλες αρχειοθέτησης του φωτογράφου και αντίτυπα λευκωμάτων με φωτογραφίες των Μπουασονά. Το πρώτο λεύκωμα της σειράς με φωτογραφίες από την Ήπειρο κυκλοφόρησε το 1914, ενώ η πρώτη φωτογραφική έκθεση, υπό την αιγίδα της ελληνικής κυβέρνησης και προσωπικά του Ελευθερίου Βενιζέλου διοργανώνεται το 1919. Ένα πολύ σημαντικό τμήμα του αρχείου αποτελούν και οι περιηγήσεις του Φρεντ Μπουασονά στο Άγιο Όρος το 1928 και το 1930, αλλά και του γιου του Ανρί-Πολ τον Οκτώβριο του 1930. Θεματοφύλακας του αρχείου έχει οριστεί το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.
ΤΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Ο Φρεντ Μπουασονά (1858-1946) συνέδεσε το όνομά του με την ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Μέσα σε 30 περίπου χρόνια πραγματοποίησε 13 και πλέον ταξίδια στην Ελλάδα, συνοδεία του στενού του φίλου, Ντανιέλ Μποντ-Μποβί και των γιων του Εντμόν- Εντουάρ και Ανρί-Πολ. Η πρώτη μετάβαση των Φρεντ Μπουασονά και Ντανιέλ Μποντ-Μποβί στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε το 1903, προκειμένου να αποτυπώσουν τη Στερεά Ελλάδα και την Κέρκυρα. Τέσσερα χρόνια αργότερα ακολούθησε η αποτύπωση της Θεσσαλίας και της Πελοποννήσου, αλλά και η φωτογράφηση αρχαίων μνημείων της Αθήνας. Το 1912 ο Φρεντ Μπουασονά πραγματοποίησε φωτογραφική περιήγηση στα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη, αλλά και στα ίχνη του ταξιδιού του Οδυσσέα. Από το 1913 και μετά οι φωτογραφικές περιηγήσεις των Μπουασονά και Μποντ-Μποβί απέκτησαν επίσημα την υποστήριξη της ελληνικής κυβέρνησης, που χρηματοδότησε τη φωτογραφική ανάδειξη της ελληνικότητας των περιοχών που είχαν περιέλθει στο ελληνικό κράτος με τις νίκες των Βαλκανικών πολέμων.
Ο ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΦΡΕΝΤ ΜΠΟΥΑΣΟΝΑ
Ο Φρεντ Μπουασονά, (1858-1946 Γενεύη) ήταν Γαλλοελβετός φωτογράφος, ιδιαίτερα γνωστός για τη φωτογραφική τεχνική του αλλά και την εκτεταμένη φωτογράφιση του ελληνικού χώρου επί τριάντα περίπου έτη, μαζί με τον συνοδοιπόρο του Ντανιέλ Μπο-Μποβί, διευθυντή της Σχολής Καλών Τεχνών της Γενεύης. Το έργο του, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον στην Ελλάδα θεωρείται εν γένει «πρωτοποριακό αλλά και καθοριστικό για την εξέλιξη της ελληνικής φωτογραφίας κατά τον 20ό αιώνα». Η οικογένεια των Μπουασονά κατάγεται από τη Νότια Γαλλία, από το Livron, ένα χωριό κοντά στη Μασαλία. Όταν στη Γαλλία το κλίμα για τους προτεστάντες έγινε εχθρικό, οι πρόγονοι του Φρεντ - μαζί με πολλές άλλες οικογένειες- αναγκάστηκαν να καταφύγουν στη Γενεύη. Η καταγωγή της οικογένειας έκανε τον Φρεντ να πιστεύει πως ήταν απόγονος γενναίων Ελλήνων θαλασσοπόρων...
Γόνος «φωτογραφικής δυναστείας», ως περιγράφεται, o νεαρός Μπουασονά φέρεται ως πολύπλευρο ταλέντο που συνδύαζε τα σπορ (αλπινισμός), τη μουσική και τις καλές τέχνες. Επηρεασμένος από τον δάσκαλό του Ούγγρο Κόλερ, ανέπτυξε τη δική του τεχνική στη φωτογραφία, η οποία, μαζί με τη χρήση νέων υλικών, τού απέφερε πολλές διεθνείς διακρίσεις, μεταξύ άλλων το πρώτο βραβείο της παγκόσμιας έκθεσης του Παρισιού. Το εργαστήριο που κληρονόμησε από τον πατέρα του το διαχειρίστηκε μαζί με τον χημικό αδελφό του Εντμόν-Βικτόρ. Η ορθοχρωματική πλάκα, δική τους επινόηση έδινε βελτιωμένο φωτογραφικό αποτέλεσμα. Εκείνα τα χρόνια ο Μπουασονά ασχολιόταν κυρίως με προσωπογραφίες, οι οποίες ήταν και πιο προσοδοφόρες. Ήδη στα 1900 το εργαστήριο πήγαινε πολύ καλά και το 1901 ο Μπουασονά άνοιξε ένα υποκατάστημα στο Παρίσι και ένα στη Ρεμς. Φωτογραφίζοντας το Mont-Blanc, με τηλεφακό κατασκευασμένο στην Αγγλία, κατόρθωσε να διακρίνει το μπλε του ουρανού από το λευκό του χιονιού στη φωτογράφησή του, διαμορφώνοντας μια φωτογραφία που έκανε τον γύρο του κόσμου. Πέθανε στη γενέτειρά του, τη Γενεύη, το 1946.
