Ένα πολύτιμο εργαλείο, ένας χρήσιμος οδηγός για μικρούς και μεγάλους είναι το νέο βιβλίο του ψυχοθεραπευτή Νίκου Σιδέρη, που παρουσιάστηκε το βράδυ του Σαββάτου στο Γαλλικό Ινστιτούτο Λάρισας. Ο καθηγητής Βιοχημείας Δημήτρης Κουρέτας, ο ψυχοθεραπευτής Γιώργος Γιαννούσης, αλλά και ο ίδιος ο συγγραφέας αναφέρθηκαν στις ψυχολογικές πτυχές της κρίσης και της επίδρασής της στον κόσμο των παιδιών .
Σε γενικές γραμμές επεσήμαναν ότι μέσω του βιβλίου δίνονται κατανοητές απαντήσεις σε ερωτήματα καθημερινά, παρέχοντας σημαντικές κατευθύνσεις σε γονείς, δασκάλους, παιδαγωγούς, αλλά και σε κάθε μεγάλο που έχει ζωτική σχέση με το παιδί ή ευθύνη για την εξέλιξή του: ειδικούς ψυχικής υγείας, κοινωνικούς λειτουργούς, διαμορφωτές της κοινής γνώμης, συγγραφείς βιβλίων για παιδιά... Βοηθώντας τους να μιλήσουν με το παιδί κατά τρόπο που προστατεύει τον ψυχικό του κόσμο από τα πλήγματα και τις απειλές. Ενώ ταυτόχρονα παρέχει σε κάθε σκεπτόμενο πολίτη, τροφή για σκέψη και βαθύτερη κατανόηση των ανθρώπινων πλευρών και των ψυχολογικών μηχανισμών της κρίσης.
Ο καθηγητής Βιοχημείας- Βιοτεχνολογίας, Δημήτρης Κουρέτας, πέρα από την παρουσίαση του βιβλίου του Νίκου Σιδέρη, αναφέρθηκε στη σχέση καθηγητή-φοιτητή και στο πόσο επώδυνο είναι πλέον κανείς να εκπαιδεύει νέους γνωρίζοντας ότι θα εγκαταλείψουν τη χώρα. Στο σημείο αυτό έγινε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με το κοινό για το κατά πόσο έτοιμος είναι ο σημερινός γονιός να αποχωριστεί το παιδί του και μάλιστα να το προετοιμάσει ο ίδιος για να το πράξει όταν έρθει η ώρα. «Η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή. Η αναζήτηση εργασίας εκτός Ελλάδας είναι πλέον το βασικό θέμα που απασχολεί τους φοιτητές. Κάποτε η συζήτηση αυτή ήταν ταμπού για την ελληνική κοινωνία. Ο γονιός μεγαλώνει το παιδί του με όνειρο να το δει να πετυχαίνει επαγγελματικά. Πλέον όμως θα πρέπει να βιώσει το «πένθος» του αποχωρισμού πριν ακόμη αυτό συμβεί, ώστε να μπορέσει να δώσει τις κατάλληλες κατευθύνσεις στο παιδί του» σημείωσε μεταξύ άλλων.
Από την πλευρά του, ο ψυχοθεραπευτής Γιώργος Γιαννούσης ανέφερε ότι το πώς μιλάμε για την κρίση στα παιδιά είναι ίδιο με το πώς τα μεγαλώνουμε για να ενταχθούν στον κόσμο των ενηλίκων. Η κρίση αλλάζει τα δεδομένα, χρειάζεται ερμηνεία, άλλες παραδοχές και ενδεχομένως άλλους υπαρξιακούς προσανατολισμούς.
Αναφορικά με το βιβλίο του Ν. Σιδέρη σημείωσε: «Ο συγγραφέας καταπιάνεται με την ερμηνεία της κρίσης και των συνεπειών της. Αναδεικνύει το μούδιασμα που έχουν οι άνθρωποι έναντι μιας κοινωνίας που καταρρέει μαζί με τους οικονομικούς δείκτες και επισημαίνει την αναγκαιότητα μιας συγκροτημένης και ορθολογικής αφήγησης για την κρίση. Η ιστορία της οποίας έχει βαθιές τις ρίζες της στο παρελθόν, όταν από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 οι λέξεις άρχισαν να χάνουν το νόημά τους και οι άνθρωποι άρχισαν να χάνουν το νοηματικό πλαίσιο και τον προσανατολισμό τους. Με αποτέλεσμα σταδιακά ο καταναλωτικός ναρκισσισμός να αλλοιώσει τη σχέση των ανθρώπων με τα πράγματα. Τα πράγματα έγιναν ιδέες, σύμβολα και καταναλώθηκαν με μανία, μέσα από ένα πρίσμα κατασκευής ψευδοαναγκών και εικονικής πραγματικότητας. Και σαν να μην έφτανε αυτό τελευταία έχει στηθεί ένας μηχανισμός προπαγάνδας στα όρια του ψυχολογικού πολέμου με στόχο τα μυαλά των πολιτών και με σκοπό την πλήρη εμπλοκή της ικανότητάς τους να σκέφτονται. Με άξονα τις μνημονιακές πολιτικές στήθηκε ένας μηχανισμός ελέγχου της σκέψης και της συνείδησης που καθήλωσε τους Ελληνες στους καναπέδες και στη δυστυχία τους. Οι Ελληνες ζουν μια σχιζοφρενική κατάσταση και κολυμπούν σε μια παραδοξότητα (μαζί τα φάγαμε/ αλλά κάποιοι πεινάμε) που τους ακινητοποιεί. Καταρρέει το μέσα τους, αισθάνονται ανήμποροι και εκτός της συρρίκνωσης του εισοδήματος, οδηγούνται και σε συναισθηματικό μαρασμό (άγχος, πανικός, κατάθλιψη) που φτάνει ως την αυτοκτονία –μια πράξη που αποκτά πλέον ένα διαφορετικό πολιτικοκοινωνικό νόημα. Παράλληλα καταρρέει και η εσωτερική δομή των υποσυστημάτων της κοινωνίας. Καταρρέει το κοινωνικό κράτος και η έννοια του κοινωνικού δεσμού με την ταυτόχρονη ενεργοποίηση του κοινωνικού αυτοματισμού (η μια κοινωνική ομάδα εναντίον της άλλης), αύξηση της εγκληματικότητας και του ρατσισμού. Οι Ελληνες όμως οδηγούνται και σε εκρήξεις, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Τα συμπτώματα της δυσφορίας εξωτερικεύονται και γίνονται θυμός και οργή».
Στο ερώτημα «Πώς μιλώ λοιπόν για την κρίση με το παιδί και με τι σκοπό;», ο κ. Γιαννούσης υπογράμμισε ότι σκοπός δεν μπορεί να είναι παρά η διαπαιδαγώγηση του παιδιού σε ένα νέο πλαίσιο αρχών και αξιών, έξω και μακριά από αυτό που ύφαινε η οικογένεια για τα εγωπαθή και ναρκισσιστικά παιδιά της. «Στόχος της κουβέντας για την κρίση είναι να μάθουμε στο παιδί πως η ζωή έχει κανόνες, τους οποίους χρειάζεται να βλέπει με ρεαλισμό, ακόμη κι αν είναι να τους αλλάξει, γιατί πρώτα πρέπει να τους υιοθετήσει, να τους κατανοήσει και έπειτα μέσα από την αμφισβήτηση να τους ανατρέψει. Ο ρεαλισμός, η ικανότητα να στέκεσαι όρθιος και η εμπιστοσύνη στον εαυτό, είναι πίσω από τις λέξεις και τις ερμηνείες της κρίσης.
Τα παιδιά βλέπουν και διαισθάνονται την κρίση με διαφορετικό τρόπο από ό,τι οι ενήλικες. Έτσι το πότε θα επιλέξουμε να μιλήσουμε στο παιδί εξαρτάται καταρχήν από το πόσο έχει πληγεί από την κρίση η καθημερινότητά τους, τόσο σε επίπεδο υλικών αγαθών όσο και σε επίπεδο συναισθηματικού φορτίου (εντάσεις, αυξημένο άγχος κλπ). Στο μεγαλύτερο παιδί θα μιλήσουμε και γιατί εκείνο θα μας ρωτήσει και μάλιστα πρέπει να προλάβουμε τυχόν συμπεριφορές «σωτήρα» που αναλαμβάνουν τα παιδιά όταν κινδυνεύει η συνοχή της οικογένειας» είπε χαρακτηριστικά.
Κατέληξε δε λέγοντας ότι το παιδί πρέπει να μάθει για τις συνέπειες της κρίσης στον σωστό χρόνο και στη σωστή δόση. Το παιδί μπορεί να γίνει συμμέτοχο στο νέο γίγνεσθαι της οικογένειας, να νιώσει ότι ανήκει και να νιώσει πως οι νέες συνθήκες αντί να διαλύσουν, μπορεί να ενισχύσουν αυτό το αίσθημα του ανήκειν.
Μιλώντας στα παιδιά για την κρίση σημαίνει ότι και οι μεγάλοι κατανοούν την κρίση, την επανατοποθετούν στη συνείδησή τους με έναν πιο λειτουργικό τρόπο και ταυτόχρονα την κοινωνούν στα παιδιά. Τα παιδιά κατανοούν περισσότερα με ό,τι τους κεντρίζει τη φαντασία. Γι’ αυτό μια ιστορία, ένα βιβλίο, μια ταινία, μια θεατρική παράσταση, μπορούν να μιλήσουν απευθείας στην καρδιά ενός παιδιού και να το βοηθήσουν να κατανοήσει αυτό που περνούν.
Τη συζήτηση συντόνιζε ο χημικός Δημήτρης Νούλας.
Ν. ΠΟΛΥΓΕΝΗ
