Επιμέλεια Νίκος Οικονομίδης
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας το 1944, απελευθερώνεται κατά κάποιο τρόπο και η Ελληνική μουσική. Το 1944 ο Νίκος Σκαλκώτας σε μια σύνθεσή του για δύο βιολιά χρησιμοποίησε στο δεύτερο μέρος του έργου του, το μουσικό θέμα του γνωστού τραγουδιού του Βασίλη Τσιτσάνη «θα πάω εκεί στην Αραπιά». Πρόκειται για το πρώτο έργο της νεοελληνικής λόγιας ή κλασικής μουσικής, που περιείχε ρεμπέτικο θέμα...
Κάποια χρόνια αργότερα ο Μάνος Χατζιδάκις στο «Θέατρο Τεχνών» κάνει την πρώτη διάλεξη για το ρεμπέτικο, απελευθερώνοντας ακόμη περισσότερο το πεδίο στο χώρο της ελληνικής μουσικής. Στο β’ μέρος της περιόδου αυτής θα αναφερθούμε στους υπόλοιπους συνθέτες που έγραψαν ιστορία στα πάλκα και στη δισκογραφία.
* Ο Μπάμπης Μπακάλης γεννήθηκε στα Κανάλια Καρδίτσας. Τα πρώτα βήματα στο πάλκο τα κάνει δίπλα στον Καλδάρα στα Τρίκαλα. Το 1944 κατεβαίνει στην Αθήνα για να πιάσει αρχικά δουλειά στο μαγαζί του Γιγουρτόπουλου στον Πειραιά. Το 1947 γράφει το πρώτο του τραγούδι το θρυλικό «Κάποια μάνα αναστενάζει» για το οποίο για πολλά χρόνια θα βρίσκεται σε διαμάχη με τον Τσιτσάνη. Το 1948 ήταν απαγορευμένος για καιρό, συλλαμβάνεται και εξορίζεται στην Αίγυπτο, επιστρέφει και γλιτώνει τη φυλακή λόγω της συγγένειάς του με τον Πλαστήρα. Μεγάλο ταλέντο στη σύνθεση έγραψε πολλές επιτυχίες με όλους τους μεγάλους τραγουδιστές και τραγουδίστριες της εποχής (Μπέλλου, Νίνου, Καζαντζίδη, Περπινιάδη, Λύδια, Γκρέυ, Μπιθικώτση, Ρεπάνη, Διονυσίου, Μοσχολιού, Αναγνωστάκη). Στην Κολούμπια έγραφε με το ψευδώνυμο Τρικαλινός, για να μην φύγει από την «Οντεόν» του Μάτσα. Έφυγε από τη ζωή γεμάτος μουσικά το 2007.
* Ο Βασίλης Καραπατάκης (Καψάλης) γεννήθηκε το 1922 στην Καρδίτσα. Ο πατέρας του έπαιζε λαούτο επαγγελματικά όπου και τον μύησε. Πολύ γρήγορα περνά στο μπουζούκι. Το 1949 κατεβαίνει στην Αθήνα για να βρει το δρόμο του. Σημαντική η συνεργασία του με τον Καζαντζίδη. Έπαιζε εκτός από μπουζούκι, κιθάρα, σαντούρι, λαούτο και πιάνο. Το 1945 παντρεύεται την κόρη του μεγάλου κλαρινίστα Καρακώστα με την οποία αποκτά δύο κόρες. Πρώτο του τραγούδι το 1949 «Του αναπήρου η μάνα» με την Σούλα Καλφοπούλου, τον Μάρκο και τον Στελάκη. Το 1950-51 εργάστηκε στο κέντρο «Ζούγκλα» μαζί με τον Μπιθικώτση, τη Σεβάς Χανούμ και τον Κυριαζή. Την ίδια χρονιά γράφει την πρώτη επιτυχία του «Όταν κοιμάται ο δυστυχής» με τον Μπίνη και τη Μαρκοπούλου. Ξεκινά τη συνεργασία του με την «Κολούμπια» μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ‘60. Ηχογραφεί τραγούδια με τον Τσαουσάκη, την Γκρέυ, τη Λύδια, τον Περπινιάδη, τον Διονυσίου, την Πόλυ Πάνου, τον Μενιδιάτη ενώ ανακαλύπτει τον Μανώλη Αγγελόπουλο με τον οποίο κάνει το 1959 μεγάλη επιτυχία με τη «Μαγκάλα». Το όνομά του φιγουράρει σε πάνω από 250 τραγούδια. Σημαντική η συνεργασία του με τον Κολοκοτρώνη σε τραγούδια που ερμήνευσε ο Καζαντζίδης. Συνδέεται με την τραγουδίστρια Μάτα Λώρη με την οποία αποκτά μία ακόμη κόρη. Το 1974 φεύγει από τη ζωή καθώς αρρωσταίνει από καρκίνο του λάρυγγα.
* Ο Παναγιώτης Πετσάς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1915. Σημαντικός κιθαρίστας υπήρξε βασικός μουσικός των μεταπολεμικών ηχογραφήσεων στην «Κολούμπια». Αργότερα στις αρχές του ’60, συμμετείχε ως μέλος της πρώτης λαϊκής ορχήστρας Μίκης Θεοδωράκης. Έγραψε αρκετά τραγούδια την περίοδο αυτή με πιο γνωστό το τραγούδι που ερμήνευσε ο Στέλιος Καζαντζίδης «Ο χαλκάς της γης». Έφυγε από τη ζωή το 1980.
* Ο Γιάννης Τατασόπουλος (Ντίλιγκερ) γεννήθηκε στη Κηφισιά (κατά άλλους ερευνητές στην Κρήτη) το 1928. Οι γονείς του είχαν ταβέρνα και εκεί γνωρίζει όλους τους μεγάλους του ρεμπέτικου. Ξεκίνησε παίζοντας κιθάρα αλλά πολύ γρήγορα και αυτός ερωτεύεται το μπουζούκι. Πρώτη εμφάνισή του στο πάλκο σε ηλικία 12 ετών στην ταβέρνα του Πίκινου. Πρώτα του τραγούδια το 1948 ή Χαλιμά» και «Όσα χρόνια κι αν περάσουν». Το συγκρότημα Τζουανάκου-Τατασόπουλου μαζί με τον μεγάλο σολίστα του μπουζουκιού Γιάννη Σταματίου (Σπόρο) την δεκαετία του ’50 γράφουν ιστορία στα πάλκα. Το 1959 αναλαμβάνει υπεύθυνος του λαϊκού τμήματος της «Κολούμπια». Ξενιτεύεται στην Αμερική μαζί με τη Ρένια Ντάλια και ξεκινά εκεί μια δεύτερη καριέρα. Παντρεύεται, γεννιέται ο γιος του ο Νίκος που θα γίνει και αυτός ένας από τους σημαντικότερους σολίστες του μπουζουκιού. Το 2001 πεθαίνει στην Αμερική και ενταφιάζεται στην Ουάσιγκτον. Τα τραγούδια του «Μάγισσες φέρτε βότανα» και «Έφυγες με έναν άλλονε», τραγουδιούνται και σήμερα στα πάλκα.
* Ο Σταύρος Τζουανάκος γεννήθηκε στον Πειραιά το 1925. Ξεκινά την καριέρα του δίπλα στον Χιώτη. Το 1948 γραμμοφωνεί τα δύο πρώτα του τραγούδια στην «Κολούμπια», «Ένας διαβάτης» σε στίχους Κοφινιώτη και «Θέλω να πάψεις να γελάς» το οποίο τραγουδά ο Χιώτης μαζί με τον Ανδρέα Σπαγγαδώρο. Σημαντικός τραγουδιστής με γνήσια ρεμπέτικη φωνή. Συνεργάζεται ως συνθέτης με τους σημαντικότερους στιχουργούς (Ρούτσο, Μάνεση, Παπαγιαννοπούλου, Βίρβο, Μακρή) κ.ά. Το 1958 μαζί με τη γυναίκα του Μαρία-Ρίτα Μπινοπούλου εγκαθίσταται μόνιμα στην Αμερική. Στο τελευταίο του τραγούδι «Δεν είμαι ο Σταύρος που αγαπάς» το 1974 τον συνοδεύει η δεκάχρονη κόρη του Τζοάνα. Την ίδια χρονιά φεύγει από τη ζωή στη Φλόριδα των ΗΠΑ.
* Ο Σπύρος Καλφόπουλος γεννήθηκε στον Πειραιά το 1923. Εμφανίζεται στο τραγούδι την περίοδο του εμφυλίου. Εντάσσεται στο ΕΑΜ και αργότερα στον ΕΛΑΣ ως υπολοχαγός. Μετά την απελευθέρωση στον εμφύλιο συλλαμβάνεται και εξορίζεται στον Αϊ - Στράτη. Το 1947 ελεύθερος πια ηχογραφεί την πρώτη δισκογραφική του επιτυχία «Δυο μάτια μάτια μου» με την αδερφή του Σούλα και τον Χρήστο Νάκο. Τραγούδια του ερμηνεύουν ο Μάρκος, η Χασκίλ, η Γεωργακοπούλου, ο Καλέργης, ο Στελάκης, ο Μπίνης κ.ά. Το 1962 σταματά να γράφει και φεύγει για την Αμερική. Επιστρέφει και συνεχίζει και πάλι το γράψιμο και τις εμφανίσεις. Πρόλαβε μαζί με την παλιά φρουρά την αναβίωση του ρεμπέτικου παίρνοντας μέρος σε συναυλίες αφιερωμένες στο ρεμπέτικο. Συνέχισε μέχρι σε μεγάλη ηλικία να διδάσκει μπουζούκι στη νέα γενιά. Φεύγει από τη ζωή το Μάρτιο του 2006.
* Ο Αργύρης Βαμβακάρης γεννήθηκε στη Νίκαια του Πειραιά το 1930. Δίπλα στον αδερφό του τον Μάρκο έμαθε μπουζούκι από πολύ μικρός. Ανέβηκε στο πάλκο 17 ετών στου Καλαματιανού στις Τζιτζιφιές διακρίνεται με το μπουζούκι του στην ιστορική φωτογραφία δίπλα στον Παπαϊωάννου, τον Μητσάκη, τον αδερφό του, τον Μανίσαλη, τον Ποτοσίδη, τον Χατζηχρήστο, τον Περιστέρη και τον Κασιμάτη. Πρώτο του τραγούδι το 1950 «Ο καημός της μάνας» με ερμηνευτές την Καλφοπούλου και τον Μάρκο. Συνεργάζεται με τις εταιρίες τόσο ως συνθέτης, όσο και ως εκτελεστής. Πολύ μεγάλο ταλέντο στο μπουζούκι. Ο Χιώτης ακούγοντας το παίξιμο του στο τραγούδι του «Η φλόγα» του λέει «είσαι ο μόνος από τον οποίο άκουσα αυτό που παίζω, χωρίς να παίζω εγώ...». Το 1963 φεύγει στην Αμερική. Μέχρι το 1981 εργάζεται σε κέντρα της ομογένειας. Φεύγει από τη ζωή πολύ νέος, το 1983 από ανακοπή.
* Στην παρέα της Θεσσαλονίκης συνεργάτης του Τσιτσάνη και συνθέτης κάποιων τραγουδιών της εποχής ήταν ο Χρήστος Μίγκος. Σαν πρώτο του τραγούδι αναφέρεται «Η ρημαγμένη» το 1949. Μαζί με τον Τσανάκα και τον Χρήστου έκαναν καριέρα στη Θεσσαλονίκη, ενώ συμμετείχαν σε αρκετά τραγούδια του Τσιτσάνη.
