Επιμέλεια Νίκος Οικονομίδης
Την περίοδο αυτή νέοι συνθέτες, ως επί των πλείστον σολίστες του μπουζουκιού, κάνουν αισθητή την παρουσία τους στη δισκογραφία και στα πάλκα.
* Ο Απόστολος Καλδάρας γεννήθηκε στα Τρίκαλα το 1922 και στα χρόνια του γυμνασίου ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με το μπουζούκι. Φοίτησε στη Γεωπονική Σχολή της Θεσσαλονίκης αλλά στη διάρκεια της Κατοχής αποφασίζει να γίνει επαγγελματίας μουσικός. Το πρώτο τραγούδι που ηχογραφεί ήταν το «Μάγκας βγήκε για σεργιάνι». Με αφορμή τα δικαιώματα του τραγουδιού ξεκίνησε και η διαμάχη του με τον Βασίλη Τσιτσάνη. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου γράφει ένα από τα μεγαλύτερα τραγούδια στην ιστορία του λαϊκού τραγουδιού το «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι». Το 1945 εργάζεται σε ταβέρνα του Γεντί Κουλέ. Στον εμφύλιο, στις ομώνυμες φυλακές, φυλακίζονταν οι αριστεροί. Η εικόνα με τους φυλακισμένους τον εμπνέει να γράψει τους πρώτους στίχους του τραγουδιού «Νύχτωσε και στο Γεντί το σκοτάδι είναι βαθύ...». Ήταν ο πρώτος συνθέτης που έδωσε ποσοστά στην στιχουργό Ευτυχία Παπαγιανοπούλου. Στη δεκαετία του ‘60 και του ‘70 κάνει ολοκληρωμένες δισκογραφικές συνεργασίες με τους σημαντικότερους τραγουδιστές και τραγουδίστριες της εποχής (Τσαουσάκη, Καζαντζίδη, Γαβαλά, Αγγελόπουλο, Πάνου, Γκρέυ, Μοσχολιού, Μπιθικώτση, Κόκοτα, Νταλάρα, Μενιδιάτη, Αλεξίου κ.ά.). Φεύγει από τη ζωή το 1990 στην αγκαλιά της αγαπημένης του γυναίκας της Λούλας γαλήνιος και γεμάτος μουσικά.
* Ο Κώστας Καπλάνης γεννήθηκε το 1920 στη Σμύρνη (για άλλους ερευνητές στη Χίο). Εγκαθίσταται στον Πειραιά το 1924 και δουλεύει αρχικά σε κουρείο. Την περίοδο της Κατοχής ξεκινά την καριέρα του στο τραγούδι. Ηχογραφεί το 1946 το τραγούδι «Μοντέρνα γυναίκα» με την Ιωάννα Γεωργακοπούλου. Ξενιτεύεται πολύ νωρίς στη Αμερική όπου και θα παραμείνει για αρκετά χρόνια. Στην Αμερική θα συνεργαστεί και με τη Μαρίκα Νίνου. Θα επιστρέψει στην Ελλάδα στο σπίτι του στο Αυλάκι Αττικής για μερικά χρόνια αλλά θα φύγει και πάλι στην Αμερική μέχρι τον θάνατό του το 1997. Πάτησε πάνω στο ύφος του Τσιτσάνη και έγραψε σπουδαία τραγούδια όπως «Ένας αλήτης πέθανε», «Όμορφη Πειραιώτισα», «Εγώ πονώ και εσύ γελάς», «Φέρε μας κάπελα κρασί» κ.ά.
* Ο Γιώργος Λαδόπουλος-Μανίσαλης. Γεννήθηκε στη Νέα Ιωνία Βόλου το 1925. Ο πατέρας του σπουδαίος βιολιστής παίζει σημαντικό ρόλο στην επαφή του με τη μουσική. Στα 12 του χρόνια η Ρόζα Εσκενάζυ του κάνει δώρο το πρώτο μπουζούκι. Στα πρώτα του βήματα και μέχρι το 1945, συνεργάζεται με τον γνωστό μουσικό της εποχής τον Παναγιώτη Αραπιάν. Είχε το ψευδώνυμο «κοριός». Γνωρίζεται με τον Τσιτσάνη και συμμετέχει στο συγκρότημά του για δέκα ολόκληρα χρόνια. Εκτός από σπουδαίος μπουζουξής ήταν και ωραίος τραγουδιστής συμμετείχε άλλωστε στα τραγούδια του Μητσάκη (ο «Λουλάς» και το «Κομπολογάκι»). Πρώτο του τραγούδι «Ψαρόβαρκα Βολιώτικη» με τον Στράτο Παγιουμτζή σε στίχους Βασιλειάδη. Στην καριέρα του έγραψε σημαντικά τραγούδια τα οποία τα τραγουδάμε μέχρι και σήμερα («Ιστορία μου αμαρτία μου», «Κάθε ηλιοβασίλεμα», «Αν κάνω άτακτη ζωή» κ.ά). Έφυγε από την ζωή στις 6 Νοεμβρίου του 1999.
* Ο Τόλης Χάρμας (Χαρμαντάς) γεννήθηκε στο Λεωνίδιο Αρκαδίας το 1918. Ο πατέρας του ήταν λαουτιέρης. Μετακομίζει στον Πειραιά το 1936 και γνωρίζει τον Γιώργο Μουζάκη. Αποφασίζει να ασχοληθεί επαγγελματικά με την μουσική παίζοντας αρχικά κιθάρα και μπαγλαμά για ένα πιάτο φαΐ σε ταβερνάκια της Αθήνας. Το 1948 γνωρίζει τη γυναίκα του φιλόλογο Λίτσα Ζέρβα από τη Θήβα και δημιουργούν το ντούο Χάρμα. Συμμετέχουν σε πολλές ηχογραφήσεις ως ντουέτο μέχρι το 1956 που η σύζυγός του αποσύρεται από το τραγούδι για να αφοσιωθεί στην οικογένειά τους. Ως ερμηνευτής συμμετέχει σε σημαντικά τραγούδια: «Κάποια μάνα αναστενάζει» (Τσιτσάνη), «Ενα τραγούδι απ το Αλγέρι» (Καλδάρας), «Πάλι στις τρεις ήρθες να κοιμηθείς» (Χιώτη), «Ένα καράβι απ τον Περαία» (Μητσάκη). Σαν συνθέτης κάνει επιτυχίες με τα τραγούδια «Άσχημες πληροφορίες», «Εδώ παπάς εκεί παπάς», «Γκιουλτζαμάλ», «Το σφάλμα», «Η καρδιά του μάγκα» κ.ά. Μαζί με τη γυναίκα του παίρνουν μέρος και σε αρκετές ταινίες της εποχής. Στην ταινία του Σακελλάριου «Λατέρνα φτώχια και φιλότιμο», όπως αφηγείται σε συνέντευξή του στον Παναγιώτη Κουνάδη, παραχώρησε τα δικαιώματα των τραγουδιών της ταινίας «Είμαι άντρας» και «Γαρύφαλλο στο αυτί» στον Φίνο. Μετά την αποχώρηση της γυναίκας του συνέχισε μόνος του την πορεία του στο τραγούδι μέχρι το 1967 που αποφασίζει να φύγει για την Αμερική. Από το ντούο Χάρμα ξεκίνησε την καριέρα της η Μαρινέλα στη Θεσσαλονίκη. «Νονός» της ο Τόλης Χάρμας. Ο Χάρμας ως κιθαρίστας στην ορχήστρα του Λαβράνου παίρνει μέρος στην παρουσίαση της ταινίας «Ποτέ την Κυριακή» στις Κάννες. Μέχρι το 2008 που φεύγει από τη ζωή έπαιζε σε ταβερνάκια της Αθήνας έτσι όπως είχε πρωτοξεκινήσει την περίοδο της κατοχής.
* O Γεράσιμος Κλουβάτος γεννήθηκε στη Νάξο το 1914. Έμαθε το μπουζούκι από τον Σπιτάμπελο. Το 1947 ηχογραφεί στην «Οντεόν» το πρώτο του τραγούδι «Η ώρα πέρασε» με τραγουδιστή τον Δημήτρη Περδικόπουλο. Την δεκαετία του ‘50 γράφει σημαντικές επιτυχίες: «Άναψε το τσιγάρο», «Καίγομαι καίγομαι», «Σάπιο σανίδι πάτησα», συνεργαζόμενος με τον Πρόδρομο Τσαουσάκη, τον Στέλιο Καζαντζίδη, την Καίτη Γκρέυ και άλλους τραγουδιστές της εποχής. Μέχρι το 1955 ηχογραφεί στην «Οντεόν» και στη συνέχεια στην «Κολούμπια». Το 1959 πηγαίνει και αυτός στην Αμερική για να επιστρέψει και πάλι το 1963. Οριστικά αποσύρεται από τη δισκογραφία και από τα πάλκα το 1967 και συνεχίζει ως δάσκαλος να μαθαίνει στα νέα παιδιά την τέχνη του μπουζουκιού.
* Ο Γιώργος Λαύκας γεννήθηκε στη Μεταμόρφωση της Σπάρτης το 1924. Στην Αθήνα ανεβαίνει το 1943 για να σπουδάσει γεωπόνος αλλά η αγάπη του για το τραγούδι τον οδηγεί στο μπουζούκι και στη σύνθεση. Το πρώτο του τραγούδι, τη «Σεβιλιάνα» το γράφει αμέσως μετά τον πόλεμο. Στην Κατοχή δουλεύει μαζί με τον Μανίσαλη στους «Φοίνικες» στη γωνία Σόλωνος και Μαυρομιχάλη. Στιβαρός, δωρικός, μάγκας αλλά και συναισθηματικός κέρδισε με τα τραγούδια του τη μάχη με τον χρόνο αφού μέχρι και σήμερα τα τραγούδια του όπως το «Ηλιοβασίλεμα σωστό», «Καρδιά πληγωμένη», «Στο κελί το 13», παίζονται στα πάλκα. Τη δεκαετία του ’60 έφυγε και αυτός για την Αμερική και το 1972 επιστρέφοντας πεθαίνει πρόωρα από καρδιά.
Θα κλείσουμε το Α’ μέρος του αφιερώματος στους συνθέτες της περιόδου 1946-52 με ένα πρόσωπο που όλοι γνωρίσαμε ως μεγάλο ερμηνευτή. Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης όμως ξεκίνησε την πορεία του στο τραγούδι πρώτα ως συνθέτης. Γεννήθηκε στο Περιστέρι το 1922 από πολύ φτωχή οικογένεια. Αφού βιοπορίστηκε μέσα από διάφορα επαγγέλματα άρχισε να παίζει κιθάρα και αργότερα μπουζούκι και να ασχολείται επαγγελματικά με το τραγούδι. Το 1949 ηχογραφεί το πρώτο του τραγούδι με τίτλο «Το καντήλι τρεμοσβήνει» με τον Μάρκο Βαμβακάρη και τη Σούλα Καλφοπούλου σε στίχους του Χαράλαμπου Βασιλειάδη. Έγραψε περίπου 200 τραγούδια εκ των οποίων πολλά έγιναν μεγάλες επιτυχίες («Μια γυναίκα φεύγει», «Τρελοκόριτσο», «Επίσημη αγαπημένη», «Καράβι με σημαία ξένη» κ.ά.). Η καριέρα του ως τραγουδιστής απογειώνεται το 1960 με τη συνεργασία του στον «Επιτάφιο» του Μίκη Θεοδωράκη. Θεωρούνται μαζί με τον Στέλιο Καζαντζίδη οι μεγαλύτεροι τραγουδιστές του λαϊκού μας τραγουδιού. Με τον ερμηνευτή Γρηγόρη Μπιθικώτση θα ασχοληθούμε σε επόμενα άρθρα μας.
Την μεθεπόμενη Κυριακή θα ακολουθήσει το β’ μέρος του αφιερώματος στους συνθέτες της περιόδου 1946-52.
