Του Στέλιου Ντικούλη, ηθοποιού
Παρακολουθώντας κανείς την καλλιτεχνική ιστορία της Λάρισας, εύκολα διαπιστώνει την αξιόλογη και θαυμαστή θέση που κατέχει το θέατρο. Έργα που άφησαν εποχή, όπως οι ξακουστές επιθεωρήσεις καθώς και κλασσικά έργα της ελληνικής και παγκόσμιας δραματουργίας του Θεσσαλικού Θεάτρου με σπουδαίους ηθοποιούς που εδώ και χρόνια διαπρέπουν στις Αθηναϊκές σκηνές, στην τηλεόραση, αλλά και σε όλη την Ελλάδα.. Αναντίρρητα δημιουργήθηκε ένα πρόσφορο έδαφος εξέλιξης αυτής της βάσης που εδώ και σαράντα χρόνια δημιουργήθηκε.
Παράλληλα αναπτύχθηκαν και ερασιτεχνικές σκηνές, από ρομαντικούς και ταλαντούχους ανθρώπους που θέλησαν να προβάλουν τις καλλιτεχνικές τους ανησυχίες, αφιλοκερδώς. Τα ερωτήματα που άρχισαν να τίθενται για τα όρια του επαγγελματισμού και του ερασιτεχνισμού πάμπολλα.
«Να αγαπάμε την τέχνη, όχι για ένα είδος ρόλου. Να αγαπάμε την τέχνη για να την υπηρετήσουμε, όχι για να μας υπηρετήσει αυτή!». Αιμ. Βεάκης.
Το θέατρο έχει «λάμψη» αλλά και οντολογικά θεμέλια αλήθειας. Λέγονται αλήθειες με βασική σκοπιμότητα την αφύπνιση συνειδήσεων παράλληλα με την ψυχαγωγία. Επομένως οι φορείς αυτών των στοιχείων, οι ηθοποιοί, αναμφισβήτητα αποκτούν αξία. Έχουν λόγο, ήθος, κεντρίζουν το ενδιαφέρουν, «φωτίζονται», αποδεσμεύονται από συστολές, νοηματοδοτούν τα κείμενα, συχνά επηρεάζουν τον κοινωνικό βίο και γίνονται υπερασπιστές της ποιότητας ζωής. Στην εποχή μας οι ηθοποιοί, ως επί το πλείστον έχουν κύρος και αξία. Ανέκαθεν οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης ήταν άτομα με υπόληψη. Σε μια κοινωνία όπου η πολιτική, η οικονομική και η θρησκευτική εξουσία εν περιπτώσει, έχασαν την αίγλη τους, οι φορείς της τέχνης καθίστανται όχι μόνο απαραίτητοι για την κοινωνία αλλά και πρακτικά σημαντικοί. Η αναγνωρισημότητα, ο θαυμασμός, η αλόγιστη κολακεία, η «βιτρίνα» της απαράμιλλης επιτυχίας ενός έργου, η προβολή, οι πρόσκαιρες αποθεώσεις ματαιοδοξίας, τα αφιερώματα, οι φωτογραφίσεις, τα χειροκροτήματα, τα «αλληλοχαϊδέματα», οι υποσχέσεις σαπονόφουσκας, «οι πύργοι της έπαρσης», τα κομμωτήρια, τα «λουστρίνια» και τα αχαλίνωτα γέλια υποταγής σε ιθύνοντες καλλιτεχνικούς «πατέρες», αποτελούν υποσημείωση του θεάτρου, που την εξαλείφει ο χρόνος.
«Πρώτα απ’όλα ο ηθοποιός πρέπει να δημιουργήσει τον πυρήνα της ψυχής κι ύστερα τον εξωτερικό χαρακτήρα». Στανισλάβσκι.
Το θέατρο θέλει πρώτα απ’όλα αυτογνωσία και όχι τεχνογνωσία.
Οι αυτόκλητοι υπερασπιστές του θεάτρου, οι αρμόδιοι επί αρμοδίων, η περίπτωση της εξουσιαστικής «αναμφίβολης» γνώσης από «σκηνοθετάρες» και «ηθοποιάρες» και οι περισπούδαστοι «εξειδικευμένοι – ανειδίκευτοι» του χώρου δεν άργησαν να εμφανίζονται, να πληθαίνουν αλλά και να έχουν λόγο για κάθε τι. Καλλιτεχνικοί ψιλικατζίδες, ναυάγια της ζωής, με ανύπαρκτα ή αστεία βιογραφικά γεμάτα φαντασία. Επίδοξοι εραστές του πολιτισμού, που προσπαθούν να «πείσουν» το περιβάλλον τους, για τα καλλιτεχνικά τους κατορθώματα! Πόσο άγνωστη είναι η ρήση κάποιου σοφού: «ότι είναι σημαντικό σ’αυτήν την ζωή συχνά δεν φαίνεται δια γυμνού οφθαλμού». Κάτω από απ’αυτήν την συνθήκη μετριότητας μπορούμε να επισημάνουμε τρεις ασθένειες του Θεάτρου:
Α. ΤΑ ΠΡΟΣΧΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ
Πρόκειται για τις περιπτώσεις εκείνες, που όσοι εμπλέκονται καλύπτουν, προσωπικές ανάγκες και συμπλέγματα. Κραυγαλέες παραστάσεις, σοκαριστικού περιεχομένου, οι οποίες στο όνομα του νεωτερισμού και του μοντέρνου αποδεικνύουν κάθε εκδοχή ατομικής ψυχανωμαλίας.
Β.Η ΑΝΑΔΕΙΞΗ – ΑΠΟΘΕΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗΣ ΜΕΤΡΙΟΤΗΤΑΣ
Στον Ελλαδικό χώρο, όπου η βαριά βιομηχανία του πολιτισμού μετέχει με ποσοστό 2,8% στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν, δύσκολα μπορούμε να μιλήσουμε για καλλιτεχνική δημιουργία. Σκηνοθέτες και ηθοποιοί κινούνται κάτω από το πρίσμα της ανεργίας, με άσχημες σχέσεις εργασίας και συμβάσεις οικονομικής και προσωπικής υποτέλειας, όπου μόνο οι λίγοι «ευνοούμενοι» μπορούν και επικρατούν. Για ποια τέχνη μιλάμε όταν ο καλλιτέχνης θέτει καθημερινά νέες συνθήκες βιοπορισμού και νέα ψυχολογικά όρια αντοχής; Από την άλλη δεν πρέπει να παραλείπουμε και την ανάδειξη των μετρίων, όπου οι συσχετισμοί δυνάμεων τους αναδεικνύουν και τους αποθεώνουν.
Γ. Η ΠΡΟΧΕΙΡΌΤΗΤΑ
Ένα από τα μεγάλα πλήγματα του θεατρικού χώρου είναι η προχειρότητα. Η ασυνέπεια πρωτίστως στην ουσία του θεάτρου. Στην έκφραση των ηθοποιών, στην ενσάρκωση των ρόλων, στην σκηνική παρουσία, στον λυγμό, στην μεταδοτικότητα, στα ρεαλιστικά σκηνικά, στα κουστούμια, στους φωτισμούς, στον ήχο. Δυστυχώς πολλοί καλλιτέχνες αγχώνονται περισσότερο για τα κουτσομπολιά των παρασκηνίων, τα φλερτ, τις διασκεδάσεις και τα ποτά.
Συχνά ακούμε για αφαιρετικό θέατρο. Μήπως ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για «αφαίρεση» των νοσηρών καλλιτεχνικών κύκλων;
