Η Βλατσιώτικη λαογραφική παράδοση

* Μέσα από την αναβίωση εθίμων του Δωδεκαημέρου στο Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας

Τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά και τα Θεοφάνεια χρωμάτισαν τη ζωή μας και πιο πολύ σημάδεψαν όμορφα τα ξέγνοιαστα παιδικά μας χρόνια με όμορφες τρυφερές αναμνήσεις που έρχονται στον νου μας κάθε χρόνο τέτοιες μέρες.

Τα κάλαντα των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων που το φιλοδώρημα δεν ήταν χρήματα, αλλά κάποια παραδοσιακά προϊόντα, κι όμως η χαρά ήταν πολύ μεγάλη. Είναι αλήθεια ότι η γεωγραφική θέση, το κλίμα, η επαφή με τον άλλον κόσμο ασκούν επίδραση στη διαμόρφωση των εθίμων και των συνηθειών κάθε τόπου, που σιγά-σιγά σβήνουν με την ισοπεδωτική εισβολή του σημερινού πολιτισμού. Μα για τη Βλάστη αυτό δε συμβαίνει.
Οι παραδόσεις της Βλάστης διαφυλάχθηκαν στη συνείδηση του πληθυσμού της. Με τις παραδόσεις αυτές και τα υπέροχα ήθη και έθιμα, η Βλάστη ανέθρεψε τα παιδιά της τα οποία αναδείχθηκαν εθνικοί ευεργέτες και ήρωες τα πεδία των μαχών. Η βλατσιώτικη λαογραφική παράδοση έχει αναδείξει υπέροχα κάλαντα, ποικίλες μελωδίες που συνθέτουν ένα μελωδικό παζλ. Μικρά αριστουργήματα της δημώδους ποίησης που αντηχούσαν τα κρύα πρωινά των παραμονών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.
Στο πλαίσιο της έκθεσης με τα υφαντά της Βλάστης και της συνεργασίας με τον Σύλλογο του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Γιώργος και Λένα Γουργιώτη και την επιστημονικά υπεύθυνη, κ. Φανή Καλοκαιρινού, η οποία αναφέρθηκε στον συμβολισμό των εθίμων του Δωδεκαημέρου, ο Σύλλογος Βλατσιωτών Λάρισας αναβίωσε τα έθιμα του Δωδεκαημέρου στη Βλάστη.
Η πρόεδρος του Συλλόγου Βλατσιωτών Κατερίνα Παλαιού ανέφερε ότι «όλα αυτά που θα ακούσουμε είναι νοσταλγικές αναπολήσεις της περιόδου της οικονομικής και πληθυσμιακής ακμής της Βλάστης», ενώ τόνισε ότι το Δ.Σ. του Συλλόγου θεωρεί μεγάλη τιμή τη συνεργασία με το ΛΙΜΛ, την κ. Φανή Καλοκαιρινού και τον Σύλλογο του Μουσείου.
Ο ζεστός και φιλόξενος χώρος του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου της Λάρισας πλημμύρισε με τραγούδια, «μυρωδιές» και «ανάσες» της βλατσιώτικης γης. Ως αφηγήτριες, η γράφουσα, η Γίτσα Τζαφέτα, και η Ευτυχία Κολοβέτσιου, προσπαθήσαμε να αναπλάσουμε γλυκά, νοσταλγικά, συγκινητικά, αφηγήσεις από τον χώρο της παράδοσης. Ανατρέξαμε στο χθες για να αναζητήσουμε αξίες που χάθηκαν στον χρόνο και παρα-συρθήκαμε σ’ ένα ταξίδι αναμνήσεων και αναπολήσεων, ταξιδεύοντας με τις αισθήσεις και τον στοχασμό στη Βλάστη του χθες.
Την αφήγηση συνόδευσαν ο Νίκος Παλαιός, ο Μιχάλης Παληός, ο Νίκος και η Κούλα Βελώνη, οι οποίοι με ζεστή εκφραστική φωνή μας τραγούδησαν τα κάλαντα, τα εορταστικά δοξαστικά, τις ευχές και τα παινέματα του Δωδεκαημέρου στη Βλάστη, προσφέροντάς μας μια ακροαματική απόλαυση, ενώ τους ακολουθήσαμε σιγοτραγουδώντας όλοι μαζί. Ο Μενέλαος Τζαφέτας πλαισίωσε μουσικά την εκδήλωση.
Σ’ αυτήν την εσπερίδα αναβίωσης των εθίμων του Δωδεκαημέρου, ανοίξαμε τις καρδιές μας κι αφεθήκαμε στον μύθο, στο θαύμα, στην πίστη, στη νοσταλγία, στη γοητεία των περασμένων χρόνων. Ξύπνησε μέσα μας ο νόστος και η αγάπη για το παρελθόν. Ακούσαμε το τρίξιμο των σκαλοπατιών στα σπίτια των εορταζόντων να μοιάζει με καλοσυνάτη υποδοχή και θερμό καλωσόρισμα. Μυρίσαμε τον καπνό του τζακιού από τα χοντρά μεριάτικα κούτσουρα. Μας άγγιξαν οι καντηλήθρες που έβγαζαν τα κούτσουρα συντροφεύοντας τα όνειρα, τις προσδοκίες, τους στοχασμούς και τους γλυκούς οραματισμούς.
Τα έθιμα του γενέθλιου τόπου και το ιστορικό παρελθόν αποτελούν για τους Βλατσιώτες της Λάρισας το κοινό ιδεολογικό υπόβαθρο που τους κάνει να αισθάνονται δεμένοι μεταξύ τους με αμοιβαιότητα, συλλογικότητα και αγάπη.
Νέλλη Βασβατέκη