Αποκαθίσταται η Παναγία στον Αετόλοφο Αγιάς

ΕΧΟΥΝ ΓΙΝΕΙ ΣΤΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ - ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΣΔΡΟΛΙΑ: ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ

Ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία της βυζαντινής περιόδου, ο Ιερός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Αετολόφου Αγιάς του 14ου αιώνα μ.Χ., θα αποκατασταθεί. Πριν λίγο καιρό εκπονήθηκε η αρχιτεκτονική μελέτη αποκατάστασης του ναού στο πλαίσιο του έργου «Επείγουσες στερεωτικές και αναστηλωτικές εργασίες»,

ενώ σε συνδυασμό με τη στατική μελέτη που εκπονήθηκε, επίσης, πριν λίγο καιρό έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για να ενταχθεί σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα και να γίνουν οι εργασίες αποκατάστασης. Στον περικαλλή ναό του 1362 μ.Χ., στον οποίο, όμως, διακρίνονται εντοιχισμένα αρχαία, παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά αρχιτεκτονικά μέλη, όπως αναφέρει η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων κ. Σταυρούλα Σδρόλια, «έχουν εκπονηθεί η αρχιτεκτονική και η στατική μελέτη, με σκοπό να αρχίσουν να αρχίσουν οι εργασίες αποκατάστασης. Από την πλευρά μας, έχουμε ωριμάσει τις συνθήκες εκείνες ώστε μόλις βρεθεί το κατάλληλο χρηματοδοτικό εργαλείο να αρχίσει το έργο». Μιλώντας δε για τον ναό η κ. Σδρόλια θα σημειώσει ότι: «Ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου αποτελεί έναν από τους πέντε ναούς που διέθετε κάποτε ο οικισμός, ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με πεσσοστοιχίες, κτίστηκε τον 11ο επάνω σε παλαιότερο παλαιοχριστιανικό ή βυζαντινό ναό, από τον οποίο σώζεται το επισκοπικό σύνθρονο στο ιερό».
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κάτοικοι του χωριού χρηματοδότησαν οι ίδιοι εργασίες αποκατάστασης του ξυλόγλυπτου τέμπλου και της ξύλινης στέγης, με επιβλέπουσα την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας.
Ο ΑΕΤΟΛΟΦΟΣ
Το χωριό Αετόλοφος, γνωστό μέχρι σήμερα με το όνομα Δέσιανη, παλαιότερα ταυτιζόταν με τη βυζαντινή πόλη Βέσαινα και την έδρα της ομώνυμης επισκοπής. Κατά την πρώιμη περίοδο της οθωμανικής κατάκτησης αποτελούσε ένα από τους σημαντικούς, αμιγώς χριστιανικούς, οικισμούς της περιοχής. Στα τέλη του 18ου αι. μετατράπηκε από τον Αλή Πασά των Ιωαννίνων σε ιδιόκτητο τσιφλίκι του γιού του, Βελή. Ο Ιερός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο οποίος αποτελεί έναν από τους πέντε ναούς που διέθετε κάποτε ο οικισμός, ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με πεσσοστοιχίες, νάρθηκα στα δυτικά και στοά κατά μήκος της βόρειας πλευράς του. Κτίστηκε τον 11ο επάνω σε παλαιότερο παλαιοχριστιανικό ή βυζαντινό ναό, από τον οποίο σώζεται το επισκοπικό σύνθρονο στο ιερό. Ο ναός του 11ου αιώνα, μετά από κατάρρευση της ανωδομής του, επισκευάστηκε και αγιογραφήθηκε τον 17ο και τον 19ο αιώνα. Τμήματα του ζωγραφικού διακόσμου του 17ου αιώνα διακρίνονται στο ιερό βήμα, ενώ οι υπόλοιπες επιφάνειες το ναού κοσμούνται με τοιχογραφίες του 19ου αιώνα, οι οποίες κάλυψαν το παλαιότερο στρώμα. Στον ναό διατηρείται εξαιρετικής τέχνης ξυλόγλυπτο τέμπλο που χρονολογείται, όπως και οι εικόνες του, στον 17ο αιώνα».
Ο ΝΑΟΣ
Ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου Αετολόφου Αγιάς είναι μεσοβυζαντινή ξυλόστεγη τρίκλιτη βασιλική χωρισμένη με πεσσοστοιχίες σε τρία κλίτη. Είναι κτισμένη σε θεμέλια παλαιοχριστιανικού ή βυζαντινού ναού. Διακρίνονται εντοιχισμένα αρχαία, παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά (1362 μ.Χ.) αρχιτεκτονικά μέλη. Σώζεται στο ιερό επισκοπικό σύνθρονο. Γνώρισε συνεχείς επισκευές κατά τον 17ο και 19ο αιώνα. Στο τελευταίο ανήκουν οι λιγοστές τοιχογραφίες του ναού που διεσώθησαν.
Με τον ναό έχουν ασχοληθεί διεξοδικά σε μελέτες τους ο Νικ. Γιαννόπουλος παλαιότερα και στα χρόνια μας ο Νικ. Νικονάνος. Είναι δρομικός τρίκλιτος ναός (Βασιλική) με τοιχογραφίες του 1820 και 1859. Το μνημείο έχει υποστεί πολλές μετατροπές κατά τη διάρκεια της πορείας του. Οι ειδικοί θεωρούν ότι ο υπάρχων βυζαντινός ναός χτίστηκε στο σχέδιο και στο μέγεθος μιας άλλης χριστιανικής βασιλικής και σε μια άλλη φάση, κατά την οποία έπαθε ζημίες, επισκευάστηκε κατά τον 11ο αιώνα. Φέρει δύο στρώματα τοιχογραφιών, του 17ου και του 19ου αιώνος, της γ’ φάσης του.
Ο επισκοπικός θρόνος, ο οποίος βρίσκεται στην κόγχη του Ιερού Βήματος, έδωσε την ευκαιρία στον Γερμανό Μαυρομάτη να ταυτίσει τον ναό αυτόν με τον ναό της Θεόπαιδος, ο οποίος αναφέρεται, σε έμμετρη επιγραφή του 11ου αιώνος, ότι κτίστηκε ή απόκτησε στέγη από τον Βυζαντινό αξιωματούχο Ευστάθιο. Ο ναός, ο βυζαντινός, κτίστηκε κατά τον Νικ. Νικονάνο στον 11ο αιώνα.
Θανάσης Αραμπατζής