Ανατρεπτικότητα, αφέλεια και αισθητική αποκάλυψη...

* ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΚΙΝΟΥΝ ΤΑ ΝΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ «ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΣΚΑΕΙ ΤΟ ΡΗΜΑ» ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΤΣΙΑΝΙΚΑ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΕ ΧΘΕΣ ΣΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

«...Μετά το τέλος της πανεπιστημιακής μου καριέρας, από μόνη της, προέκυψε μια ανάγκη να σταχυολογήσω κάτι από τις εμπειρίες της ζωής μου.

Αυτό δεν σχετίζεται μόνο με τις πρακτικές ανάγκες του βίου, αλλά και με τις «ζωντανές» και «βιολογικές» εξελίξεις των ιδεών και των αισθητικών αποκαλύψεων, απόρροια μακράς πορείας δικής μου –και κάθε συγγραφέα-, μέσα από την απέραντη Βαβέλ των βιβλίων» σημείωσε ο Μιχάλης Τσιανίκας μιλώντας για το πώς προέκυψε η ιδέα για το βιβλίο «Εκεί που σκάει το Ρήμα» (εκδόσεις «Πάραλος») που παρουσιάστηκε χθες στο Γαλλικό Ινστιτούτο Λάρισας. Στην εκδήλωση που διοργάνωσαν ο Σύλλογος Ανατολιτών «Ιωάννης ο Πρόδρομος», ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Νομού Λάρισας και το βιβλιοπωλείο «Παράθυρο στον Κόσμο», τον συγγραφέα προλόγισε εκπροσωπώντας τον Σύλλογο Φιλολόγων Λάρισας η κ. Δήμητρα Φυτιλή.
Ο συγγραφέας αρχικά αναφέρθηκε στο πώς προέκυψε η σχετική ιδέα του βιβλίου. Εξήγησε ότι, μετά το τέλος της πανεπιστημιακής του καριέρας, από μόνη της, προέκυψε μια ανάγκη να σταχυολογήσει κάτι από τις εμπειρίες της ζωής του. Αυτό δεν σχετίζεται μόνο με τις πρακτικές ανάγκες του βίου, αλλά και με τις «ζωντανές» και «βιολογικές» εξελίξεις των ιδεών και των αισθητικών αποκαλύψεων, απόρροια μακράς πορείας του συγγραφέα –και κάθε συγγραφέα-, μέσα από την απέραντη Βαβέλ των βιβλίων. Η παρατεταμένη ενασχόλησή του με τον δυτικό στοχασμό, από τους προσωκρατικούς ως και τα τελευταία φιλοσοφικά κινήματα της Ευρώπης, άφησαν βαθιά ίχνη στη συνείδηση του συγγραφέα, τα οποία δεν είναι πάντα ορατά με την πρώτη ματιά. Μαθαίνουμε, είπε, αλλά -το σημαντικότερο όλων- και η μάθηση η ίδια μαθαίνει τον εαυτό της.
Η διαδικασία αυτή είναι πολυσημιακή και γράφει άπειρους κύκλους, οι οποίοι στο πέρασμα του χρόνου, είναι σαν να μια σταγόνα βροχής που πέφτει μέσα σε μια ήσυχη λίμνη και διαγράφει πολλούς κύκλους, μέχρι να γίνει ένα με την επιφάνεια του νερού: αυτή είναι ακριβώς η σημασία του ρήματος που «σκάει» σπερματικά, δημιουργεί έπη αλλά και μικρά στιγμιότυπα, τα οποία, με τη σειρά τους αποτελούν συμπυκνωμένη ουσία ενός αυθεντικού χωροχρόνου: όποιος μπόρεσε να συλλάβει το νόημα αυτής της ανεπαίσθητης στιγμής που «σκάει» μπρος στα μάτια του, τότε τα κατάλαβε όλα, είπε αρχαίος σοφός. Αυτό έχει την καταλυτική σημασία του, ενισχύει αλλά και ανατρέπει ταυτόχρονα το λεχθέν ενός άλλου ρωμαίου σοφού, ο οποίος, όταν τον ρώτησαν για τον βίο του, δήλωσε: «Πέρασα τη ζωή μου προσπαθώντας να γράψω το όνομά μου πάνω στο νερό». Στη συνέχεια ο συγγραφέας, φέρνοντας ζωντανά παραδείγματα από τη ζωή, εξήγησε τους βασικότερους μηχανισμούς που κινούν τα νήματα του βιβλίου του και τον βαθύτερο χαρακτήρα του. Πρώτον: την ανατρεπτικότητα. Εξήγησε ότι οι ζωντανές ιδέες πάντα είναι ανατρεπτικές και πολύ συχνά ανατρέπουν και τον ίδιο τους τον εαυτό. Εάν δεν συμβαίνει αυτό, τότε δεν μιλούμε πια για ζωντανή σκέψη αλλά για απέραντους πλατειασμούς, οι οποίοι επαναλαμβάνουν τα ίδια και τα ίδια, ώσπου η σκέψη μας ατροφεί και η βούληση για την υπέρβαση, πέφτει σε βαθύ λήθαργο. Το δεύτερο στοιχείο που συνέχει τη βαθύτερη ουσία του βιβλίου είναι μια παιδική σχεδόν αφέλεια, η οποία ρωτά, ξανά και ξανά, χωρίς να καταλήγει σε τελικές επιλογές ή συμπεράσματα. Η σκέψη, αν έχει κάτι να πει, το κάνει πάντα ερωτηματικά (και πλατωνικά ειρωνικά), ως το απέραντο άπειρο, όπου κανείς βυθίζεται στο ζόφο των άστρων. Αυτό μας βγάζει στο τρίτο επίπεδο της διαδικασίας της γραφής του βιβλίου, και αυτό είναι η αναζήτηση της αισθητικής αποκάλυψης. Στο σημείο αυτό είναι που συναντιούνται ο φιλοσοφικός στοχασμός με την ποίηση, κάτι που συνέβη σχεδόν εξαρχής, από τότε που το ανθρώπινο υποκείμενο στάθηκε ηρωικά μπροστά στο μεγάλο μυστήριο του Λόγου. Για τούτο και ο Όμηρος εξακολουθεί να είναι ο μεγαλύτερος ποιητής και στοχαστής μαζί, όλων των εποχών. Την εκδήλωση παρακολούθησε μεγάλος αριθμός ακροατών, οι οποίοι έφυγαν με το βιβλίο στα χέρια και με πολλά ερωτηματικά στη σκέψη τους: καλό εφόδιο για τις μακρινές νύχτες του χειμώνα που μας έρχεται. Η εκδήλωση στηριζόταν από το Γαλλικό Ινστιτούτο Λαρίσης – Γαλλική Πρεσβεία. Τα έσοδα από τη διάθεση αντιτύπων θα διατεθούν για την ενίσχυση του Συλλόγου «Ιωάννης ο Πρόδρομος».
Θανάσης Αραμπατζής