Ένας αγώνας χρόνων, κάποιων ανθρώπων που αποφάσισαν να κάνουν και δική τους υπόθεση τη διατήρηση του πολιτισμού μας και τη διαφύλαξη των όσων πολύτιμων στοιχείων έχουν απομείνει, αποτυπώνεται σε ένα βιβλίο. Το παρελθόν καταγράφηκε, άγνωστα στοιχεία βλέπουν το φως και διαδίδονται και ένας θησαυρός γίνεται γνωστός πια στο ευρύτερο κοινό, μέσα από τις σελίδες του. Δεν ήταν η αποστολή τους, αλλά ήταν το πάθος για τον τόπο τους, που τελικά έφερε εις πέρας ένα δύσκολο έργο, άξιο να γίνει παράδειγμα προς μίμηση σε όλες τις κοινωνίες.
Ο λόγος για τον Σύλλογο Προστασίας και Συντήρησης Κειμηλίων και Μνημείων της Κρανιάς Ολύμπου, που ανέλαβε να ξεκινήσει από το μηδέν και να εκδώσει τελικά έναν μεγάλο τόμο, με θέμα και τίτλο του «Ναοί και κειμήλια εκκλησιαστικής συλλογής Κρανιάς Ολύμπου».
Σε αυτό παρουσιάζονται με φωτογραφίες και ανάλογες πληροφορίες που συλλέχθηκαν σημαντικά έργα, που απέμειναν από την πλούσια μεταβυζαντινή θρησκευτική και πολιτιστική κληρονομιά ενός χωριού που ήκμασε τους τελευταίους αιώνες (16ος -19ος) της τουρκοκρατίας.
Η έκδοση-δημιούργημα του εν λόγω Συλλόγου, μοναδική και πολύτιμη, εντυπωσιάζει για την άψογη δουλειά από όλες τις απόψεις και το σημαντικότερο, στηρίχθηκε από πολλούς ανθρώπους που αναγνώρισαν το έργο που ο σύλλογος στόχευε να πετύχει.
Ο πρόεδρος του Συλλόγου κ. Αθανάσιος Μπασλής, δηλώνει χαρακτηριστικά: «Όλα όσα ο σύλλογος πέτυχε στα λίγα χρόνια ύπαρξής του, οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην πρόθυμη στήριξη, στα ευμενή σχόλια και στις συνεχείς προτροπές όλων των συγχωριανών, να συνεχίσει την προσπάθεια που άρχισε. Η στήριξη αυτή μας επέβαλλε να μην αφήσουμε ημιτελές το έργο που ξεκινήσαμε παρά τις οικονομικές δυσκολίες που τελευταία ανέκυψαν.
Παραδίδουμε στο κοινό, τον καλαίσθητο τόμο με τους συντηρημένους θησαυρούς του μακρόβιου και ιστορικού μας χωριού, της Κρανιάς Ολύμπου, για να γίνουν κτήμα του κάθε Κρανιώτη και όχι μόνο, αλλά και για γνωρίσουν οι νεότερες γενιές την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και τη λαμπρή ιστορία που μας κληροδότησαν οι πρόγονοί μας.
Επιθυμία μας είναι να βρεθεί για τα κειμήλια κατάλληλα στέγη για διαρκή και μόνιμη προβολή τους».
Τη γενική επιμέλεια της έκδοσης είχε ο Αθ. Μπασλής, την επιστημονική επιτροπή αποτέλεσαν οι καθηγήτριες του ΑΠΘ Γλ. Χατζούλη, Σ. Λάμπρου, Ά. Καραμανίδου και ο I. Μπασλής.
Τη φωτογράφηση έκαναν οι Β. Αγγλόπουλος, I. Κυρατζούλης, Θ. Παπαδημητρίου και I. Παπακαρμέζης. Τη γραφίστικη και φωτογραφική επιμέλεια είχαν οι Δ. Ντάνος και I. Παπακαρνέζης.
Αναλυτικότερα για το τι περιλαμβάνει το βιβλίο ο κ. Γιάννης Μπασλής γράφει: « Περιλαμβάνει πέντε ενότητες. Η πρώτη ενότητα, «Ιστορία της Κρανιάς», γραμμένη από το φιλόλογο Μιχάλη Ράπτη, αναφέρεται στην ιστορία του χωριού και αποτελεί περιληπτική απόδοση του βιβλίου του Γιάννη Μπασλή «Η Κρανιά Ολύμπου και η χιλιόχρονη ιστορία της» (2013). Στη δεύτερη ενότητα, «Τα εκκλησιαστικά κτίσματα της Κρανιάς Ολύμπου», ο αρχιτέκτονας Φάνης Καφαντάρης παρουσιάζει την ιστορία και αρχιτεκτονική τόσο των δυο ναών του χωριού, του Αγίου Ταξιάρχη και της Παναγίας, που έχουν ανακηρυχθεί μνημεία του νεότερου ελληνισμού, όσο και των τριών εξωκλησιών (15ος-18ος αιώνας), του Αγίου Δημητρίου, του προφήτη Ηλία και του Προδρόμου.
Στην τρίτη ενότητα, «Εικόνες και Τέμπλα της Κρανιάς Ολύμπου» που αποτελεί το κύριο τμήμα του βιβλίου, η αρχαιολόγος Γραμμάτω-Χρυσοβαλάντω Παπαναστασούλη παρουσιάζει και σχολιάζει, από την άποψη της τεχνοτροπίας και αισθητικής τα τέμπλα και τις μεταβυζαντινές εικόνες, που χρονολογούνται από το 16° έως το 19" αιώνα. Τα εισαγωγικά σημειώματα των ναών έγιναν από τη Δρ. Σταυρούλα Σδρόλια.
Η τέταρτη ενότητα, «Συλλογή εκκλησιαστικών σκευών» φέρει την υπογραφή της καθηγήτριας του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γλυκερίας Χατζούλη. Παρουσιάζονται τα αργυρά αντικείμενα που χρησιμοποιούνται στις διάφορες θρησκευτικές τελετουργίες. Όλα τα λειτουργικά αυτά αντικείμενα, που προμηθεύτηκαν οι Κρανιώτες στα χρόνια της τουρκοκρατίας, δείχνουν όχι μόνο τον πλούτο αλλά και το πολιτιστικό επίπεδο του χωριού στα χρόνια της μεγάλης ακμής (17ος -19ος αιώνας).
Στην πέμπτη ενότητα «Εκκλησιαστικά βιβλία» γραμμένη από το δρ. Γιάννη Μπασλή, παρουσιάζονται 28 λειτουργικά βιβλία τυπωμένα από τον 17ο αι. έως την απελευθέρωση του χωριού το 1881 και 13 από το 1881 μέχρι το 1940.
Τα 27 από αυτά τα βιβλία προέρχονται από τα ελληνικά τυπογραφία της Βενετίας, όπως των Γλυκήδων, του Βόρτολι και του Θεοδοσίου. Ένα βιβλίο, «Ακολουθία του αγίου Χαραλάμπους», εκδόθηκε το 1834 στο περιώνυμο τυπογραφείο της Μοσχόπολης της Β. Ηπείρου, της πιο ακμάζουσας τότε ελληνικής πόλης. Πρόκειται για ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα βιβλία που εκδόθηκαν στη Μοσχόπολη.
Μετά από μια σύντομη αναφορά στα ελληνικά τυπογραφία της Βενετίας σχολιάζονται τα φωτογραφημένα βιβλία, από τα οποία τα 12 συντηρήθηκαν από το εργαστήριο συντήρησης της Βουλής των Ελλήνων. Τέλος παρουσιάζονται και σχολιάζονται δέκα ενθυμίσεις με ιστορικό ενδιαφέρον, που είναι γραμμένες από Κρανιώτες στα παράφυλλα μερικών βιβλίων.
Το 1856 πέρασε από την Κρανιά ο διάσημος Γάλλος αρχαιολόγος και περιηγητής Λέων Εζέ (L.Heuzey) που με αφορμή την καταστροφή του χωριού από τους Τούρκους το 1822 γράφει: «Στην περιοχή αυτή εδώ του Ολύμπου κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα και μέχρι το 18ο αιώνα υπήρξε μια αναγέννηση αρκετά σημαντική της βυζαντινής ζωγραφικής. Η αναγέννηση αυτή δεν μπορεί να εξηγηθεί παρά με την αφύπνιση της ελληνικής φυλής. Ήταν η εποχή κατά την οποία όλα τα χωριά του Ολύμπου βρίσκονταν σε άνθιση. Είχαν καταφέρει να κατακτήσουν είτε χάρη στην ευελιξία τους είτε χάρη στο δαιμόνιο τους μια ελευθερία, την οποία σέβονταν οι Τούρκοι».
ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Η Ιερά Μητρόπολη Λαρίσης και Τυρνάβου, ο Δήμος Τεμπών και ο Σύλλογος Προστασίας και Συντήρησης Κειμηλίων και Μνημείων Κρανιάς Ολύμπου θα παρουσιάσουν την Τετάρτη 26 Νοεμβρίου στις 7.30 μμ στο Χατζηγιάννειο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Λαρισαίων το βιβλίο «Ναοί και Κειμήλια της Εκκλησιαστικής Συλλογής της Κρανιάς Ολύμπου».
Το βιβλίο θα παρουσιάσουν ο Πρωτοσύγγελος της Ι. Μ. Λαρίσης και Τυρνάβου Αρχιμανδρίτης Αχίλλιος Τσούτσουρας, οι καθηγητές του ΑΠΘ Γλυκερία Χατζούλη και Ιωάννης Μπάκας, ο δρ Γιάννης Μπασλής, πρώην διευθυντής του κολεγίου Αθηνών, η αρχαιολόγος της 7ης ΕΒΑ Ματίνα Παπαναστασούλη και ο αρχιτέκτων του ΕΜΠ Θεοφάνης Καφαντάρης.
Χαιρετισμό στην εκδήλωση θα απευθύνει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιγνάτιος και ο Δήμαρχος Τεμπών κ. Κώστας Κολλάτος. Την παρουσίαση θα συντονίσει ο κ. Κώστας Σπανός, εκδότης του Θεσσαλικού Ημερολογίου.
ΛΕΝΑ ΚΙΣΣΑΒΟΥ
