Η Λαρισαία Αντιγόνη Καψάλη επιμελήτρια έκθεσης για τον Δάσκαλο Γιώργο Χατζηνίκο

*Για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου καλλιτέχνη *Εγκαινιάζεται την Παρασκευή 1 Μαρτίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Του Θανάση Αραμπατζή
Η Λαρισαία εικαστικός και ιστορικός της Τέχνης Αντιγόνη Καψάλη είναι η επιμελήτρια της αφιερωμένης στον μεγάλο καλλιτέχνη και δάσκαλο Γιώργο Χατζηνίκο έκθεσης, με τίτλο «100 χρόνια Γιώργος Χατζηνίκος», που εγκαινιάζεται στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη», στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την Παρασκευή 1 Μαρτίου.

Η έκθεση εντάσσεται στον εορτασμό της 100ής επετείου από τη γέννηση του Γιώργου Χατζηνίκου, στον Βόλο στις 3 Μαΐου του 1923. Παρουσιάστηκε πρώτη φορά τον Αύγουστο του 2023 στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Γεωργίου Αγγελίνη – Πίας Χατζηνίκου, στο πλαίσιο του 39ου Φεστιβάλ Χόρτου Πηλίου, και μεταφέρεται αυτούσια για την παρούσα παρουσίαση στην Αθήνα.
Μιλώντας στην «Ε» η Αντιγόνη Καψάλη, που εκτός της επιμέλειας δικός της είναι και ο σχεδιασμός της έκθεσης, και εξηγώντας πώς της ανατέθηκε η επιμέλεια της έκθεσης, θα πει ότι: «Το καλοκαίρι του 2022 κατά τη διάρκεια του μουσικού Φεστιβάλ Χόρτου είχα την τύχη να συναντηθώ με μέλη του Ιδρύματος Αγγελίνης Χατζηνίκου. Μετά από πολύ ενδιαφέρουσες και γόνιμες συζητήσεις με τους Νίκο Αδρασκέλα, Χρήστο Μαρίνο, Γιάννη Κονιόρδο και Αντιγόνη Γαϊτανά, μου ανατέθηκε ο σχεδιασμός και η επιμέλεια μιας έκθεσης αφιερωμένης στα 100 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου μουσικού Γιώργου Χατζηνίκου. Αυτό που ακολούθησε υπήρξε πραγματικά μια πρωτόγνωρη εμπειρία για μένα, αλλά και ταυτόχρονα μια πρόκληση, καθώς μου «υπαγόρευε» να εργαστώ με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο απ’ αυτόν που είχα συνηθίσει. Ουσιαστικά πρόκειται για την πρώτη έκθεση που επιμελούμαι, η οποία δεν αποτελείται από εικαστικά έργα, αλλά από αρχειακά εκθέματα». «Η διαδικασία του σχεδιασμού ήταν συναρπαστική» θα πει η κ. Καψάλη απαντώντας στο πώς βίωσε αυτήν τη διαδικασία, για να τονίσει λέγοντας ότι «για να έχω πρόσβαση στο μεγαλύτερο μέρος του υλικού, έπρεπε να επισκεφτώ το Αρχείο Ελληνικής Μουσικής που βρίσκεται στη Μουσική Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, όπου φυλάσσεται το αρχείο του Γιώργου Χατζηνίκου. Εκεί με περίμενε ένα μεγάλο τρόλεϊ φορτωμένο με πολλές κούτες, γεμάτες με ατελείωτες «χάρτινες θύμησες» του μεγάλου μουσικού. Οι επισκέψεις στο αρχείο μού προκάλεσαν ένα ανάμεικτο συναίσθημα από ενθουσιασμό και δέος, μια αίσθηση «βουτιάς» στις αναμνήσεις κάποιου άλλου». Ποιος ήταν ο «οδηγός» σας στην έρευνα σ’ όλο αυτό το υλικό, θα τη ρωτήσουμε, για να μας πει ότι «Πυξίδα στην εξερεύνηση του ατελείωτου όγκου του υλικού υπήρξαν οι συζητήσεις με τους μαθητές του: τον πιανίστα και μουσικολόγο Χρήστο Μαρίνο και τον πιανίστα και ταμία του Ιδρύματος Αγγελίνης Χατζηνίκου Νίκο Αδρασκέλα. Ακούγοντας τις ιστορίες και τα βιώματα που μοιράστηκαν μαζί μου, προσπάθησα να «ανιχνεύσω» και να «ανασύρω στην επιφάνεια» τα αντικείμενα εκείνα, υλικά και άυλα που αποδείχθηκαν κομβικά για την έκθεση.
Τόσο στην πρώτη παρουσίαση της έκθεσης στο Ίδρυμα Αγγελίνης Χατζηνίκου τον Αύγουστο του 2023 όσο και στη διαδικασία της μεταφοράς της έκθεσης στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ στην πολύτιμη συνεργασία της υπεύθυνης του Αρχείου Ελληνικής Μουσικής της Βιβλιοθήκης, κ. Βάλιας Βράκα» θα πει καταληκτικά η Αντιγόνη Καψάλη.
Η έκθεση πρόκειται για μια οπτική και ακουστική αφήγηση της ζωής του διαπρεπή στην Ελλάδα και το εξωτερικό Έλληνα σολίστ, διευθυντή ορχήστρας και μουσικοπαιδαγωγού. Η έκθεση φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα προσωπικό βίωμα για τον κάθε έναν που θα βρεθεί να στέκεται εμπρός της. Τα εκθέματα επιλέχθηκαν μέσα από ένα «θησαυροφυλάκιο» που φυλάσσεται στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» και ξεχειλίζει από αποτυπώσεις προσωπικών, οικογενειακών και επαγγελματικών στιγμών. Στόχος της έκθεσης είναι να αναβιώσει τη ζωή και το πνεύμα ενός σπουδαίου ανθρώπου μέσα από μια σειρά μικρών «μνημείων», δίνοντας βάση στις περιγραφές και τις αφηγήσεις εκείνων που βρέθηκαν στο πλάι του τα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Ο σχεδιασμός της έκθεσης υιοθετεί την όψη του μονοπατιού, σαν εκείνα τα μυστήρια που ξεπροβάλλουν άξαφνα και σε προκαλούν να τα εξερευνήσεις. Η τριασδιάστατη διαδραστική ιστοριογραμμή ιχνηλατεί τους σημαντικότερους σταθμούς του Γιώργου Χατζηνίκου στο ταξίδι του στη μουσική, ως μαέστρος, πιανίστας και παιδαγωγός. Επιτρέπει στους θεατές να ορίσουν εκείνοι το πόσο θα αφεθούν στο ταξίδι της ανακάλυψης του μουσικού. Ολόκληρη η έκθεση επεκτείνεται σε προθήκες γεμάτες με αναμνήσεις υλικές και άυλες. Φωτογραφίες, αποκόμματα εφημερίδων, προσωπικά του αντικείμενα, βραβεία, παρτιτούρες και επιστολές γεμίζουν τις σελίδες ενός ανύπαρκτου ημερολογίου, συνθέτοντας ό,τι δεν είναι γνωστό για εκείνον, και έτσι ήσυχα, σχεδόν αθόρυβα αφηγούνται την τεράστια κληρονομιά που άφησε πίσω του. Για κάθε σχεδόν έκθεμα που βρίσκεται σε φυσική μορφή, δίπλα του, ένα QR code μεταφέρει τον επισκέπτη σε οπτικοακουστικές αφηγήσεις του Γιώργου Χατζηνίκου, σε μουσικά ακούσματα και σε ψηφιακά άλμπουμ που ντύνουν με ήχους και εικόνες την πολυδιάστατη ζωή του.
Στο πλαίσιο των εγκαινίων, σε μια σύντομη παρουσίαση, θα μιλήσουν η Βάλια Βράκα, υπεύθυνη του Αρχείου Ελληνικής Μουσικής της Βιβλιοθήκης, όπου φυλάσσεται το αρχείο του Χατζηνίκου, και δύο από τους μαθητές του, ο πιανίστας και μουσικολόγος Χρήστος Μαρίνος και ο πιανίστας και ταμίας του Ιδρύματος Γεωργίου Αγγελίνη – Πίας Χατζηνίκου Νίκος Αδρασκέλας. Η εκδήλωση θα ολοκληρωθεί με ξενάγηση από την επιμελήτρια της έκθεσης Αντιγόνη Καψάλη.