…Θεωρείται λανθασμένα η συγκεκριμένη προφορά ένδειξη χωριάτικης καταγωγής, ενώ οι τοπικές ποικιλίες άλλων περιοχών με διαφορετική προφορά δεν αντιμετωπίζονται τόσο αρνητικά. Επιδιώκω με το «Γλωσσικό Ιδίωμα της Λάρισας» να συμβάλλω στην απενοχοποίηση της χρήσης του θεσσαλικού ιδιώματος, που το παρουσιάζω στις πραγματικές του διαστάσεις» τονίζει σήμερα στην «Ε» ο Λαρισαίος διευθυντής Ερευνών στο Κέντρο Ερεύνης Νεοελληνικών Διαλέκτων και Ιδιωμάτων της Ακαδημίας Αθηνών Σταμάτης Μπέης, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου «Το Γλωσσικό Ιδίωμα της Λάρισας», που θα γίνει σήμερα, στις 6.30 μ.μ., στο «Χατζηγιάννειο». Ο κ. Μπέης στη συνέντευξή του προτείνει την εισαγωγή στοιχείων διαλεκτολογίας στο μάθημα της Ελληνικής Γλώσσας στη Μέση Εκπαίδευση, τα συμπεράσματα που εξήχθησαν κατά την έρευνα για τη συγγραφή του βιβλίου, αλλά και την προηγούμενη ανάλογη προσπάθεια για την καταγραφή του θεσσαλικού ιδιώματος που είχε γίνει πριν από 110 χρόνια από τον Αχιλλέα Τζάρτζανο.
Συνέντευξη στον Θανάση Αραμπατζή
*Η αλήθεια είναι ότι οι Θεσσαλοί δεν είμαστε και πολύ περήφανοι για την ντοπιολαλιά μας και όσο μπορούμε την κρύβουμε... Ιδίως όταν είμαστε και σε «ξένους» τόπους...
-Υπάρχει αρνητικό στίγμα, κυρίως σε ό,τι αφορά στην ιδιαίτερη προφορά του θεσσαλικού ιδιώματος, όπου προφέρονται διαφορετικά απ’ ό,τι στην επίσημη ελληνική ή αποβάλλονται κάποια άτονα φωνήεντα π.χ.: «πιρνώ», «λύκους», «ζ’μ’ι», «σκ’λί». Αυτό το αρνητικά χρωματισμένο χαρακτηριστικό, δεν παρουσιάζεται αποκλειστικά στο θεσσαλικό ιδίωμα, αλλά στην πλειοψηφία των ελληνικών ιδιωμάτων, τα βόρεια ελληνικά ιδιώματα, που καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της ηπειρωτικής Ελλάδας και τα νησιά του Βόρειου Αιγαίου. Θεωρείται λανθασμένα η συγκεκριμένη προφορά ένδειξη χωριάτικης καταγωγής, ενώ οι τοπικές ποικιλίες άλλων περιοχών με διαφορετική προφορά δεν αντιμετωπίζονται τόσο αρνητικά. Επιδιώκω με το «Γλωσσικό Ιδίωμα της Λάρισας» να συμβάλλω στην απενοχοποίηση της χρήσης του θεσσαλικού ιδιώματος, που το παρουσιάζω στις πραγματικές του διαστάσεις. Η αντιεπιστημονική αυτή αντιμετώπιση του θεσσαλικού ιδιώματος από το ευρύ κοινό θα μπορούσε να αλλάξει και με την εισαγωγή στοιχείων διαλεκτολογίας στο μάθημα της Ελληνικής Γλώσσας στη Μέση Εκπαίδευση.
*Τι συμπεράσματα μπορούμε να πούμε ότι εξήχθησαν κατά την έρευνά σας για τη συγγραφή του βιβλίου; Πόσο κοντά -ή μακριά- είναι το γλωσσικό ιδίωμα της Λάρισας από την κοινή νεοελληνική;
-Το σημαντικότερο συμπέρασμα που προέκυψε, κατά την έρευνα για τη συγγραφή του βιβλίου, αφορά στη σχέση του γλωσσικού ιδιώματος της Λάρισας με την κοινή νεοελληνική. Το ιδίωμα της Λάρισας είναι πολύ κοντύτερα στην κοινή νεοελληνική απ’ ό,τι η διαφορετική προφορά του αφήνει να φανεί, κυρίως στη γραμματική του. Αυτό φαίνεται καλύτερα σε μια επιστημονική περιγραφή, όπως το «Ιδίωμα της Λάρισας», όπου φαίνεται ότι οι κλίσεις των ονομάτων και των ρημάτων του ιδιώματος είναι σχεδόν πανομοιότυπες μ’ αυτές της κοινής νεοελληνικής. Οι διαφορές αφορούν κυρίως στη γνωστή προφορά των βόρειων ελληνικών ιδιωμάτων, που περιγράψαμε παραπάνω και στην παρουσία συγκεκριμένου αγροτικού λεξιλογίου που δεν παρουσιάζεται αλλού.
*Έχει ξαναγραφεί βιβλίο με θέμα παρόμοιο με το δικό σας για την περιοχή μας;
-Είναι πρώτη φορά που γράφεται ένα βιβλίο που να αφορά τόσο το φωνητικό, φωνολογικό επίπεδο, τη μελέτη δηλαδή της προφοράς, όσο και το μορφολογικό, τη μελέτη δηλαδή της γραμματικής, για την πόλη της Λάρισας και την ευρύτερη περιοχή της. Η περιοχή της Λάρισας και των γύρω πεδινών χωριών χαρακτηρίζεται από ένα σχετικά μεγάλο κενό γνώσης, όσον αφορά τα γλωσσικά δεδομένα. Μια εικόνα του ιδιώματος της πόλης, όταν ήταν ακόμα πιο ζωντανό, μας δίνει η εξαιρετική μελέτη του αείμνηστου Αχιλλέως Τζαρτζάνου: «Περί του θεσσαλικού ιδιώματος», το 1909, που αφορά μόνο στο φωνητικό και στο φωνολογικό επίπεδο. Παραδόξως, η εργασία του Αχ. Τζαρτζάνου αποτελεί ίσως και τη μοναδική καθαρά επιστημονική βιβλιογραφική πηγή που αναφέρεται αυστηρά στο ιδίωμα της ευρύτερης περιοχής της Λάρισας, αν εξαιρέσουμε τις περιορισμένες γλωσσικές πληροφορίες που αφορούν στο ιδίωμα του χωριού Άγιοι Ανάργυροι στο βιβλίο των Ν. Βαρδακούλη – Γ. Δαρκαδάκη «Άγιοι Ανάργυροι (Τζορμακλή) Δήμου Κιλελέρ Νομού Λάρισας» (2016).
