Η προσωπική μου εξερεύνηση επεκτάθηκε σε οικιακά εικονοστάσια, κασέλες φημολογούμενες ότι ζωγραφίσθηκαν από τον ίδιο, καθώς και επισκέψεις στα διπλανά χωριά (Κορώπη, Πινακάτες, Μαλάκι, Λεχώνια) απ’ όπου έφθαναν στ’ αυτιά μου σχετικές πληροφορίες» τόνισε ο κ. Νίκος Παπαθεοδώρου μιλώντας στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου του με τίτλο «Ο ζωγράφος Θεόφιλος στις Μηλιές του Πηλίου» που πραγματοποιήθηκε χθες στο αμφιθέατρο της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας. Για το βιβλίο, την παρουσίαση του οποίου διοργάνωσαν το Πολιτιστικό Κέντρο Εκπαιδευτικών Νομού Λάρισας – ΠΟΚΕΛ, η Ομάδα «Φωτοθήκη Λάρισας» του Ομίλου Φίλων Θεσσαλικής Ιστορίας, ο Σύλλογος Φίλων Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας και το βιβλιοπωλείο «Καλτσάς» και με την υποστήριξη της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας - Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα, μίλησαν η ιστορική ερευνήτρια Μαρία Σπανού και η ιστορικός Βυζαντινής Τέχνης - θεολόγος Μαρία Νάνου, ενώ χαιρετισμό απηύθυναν η αντιπρόεδρος της Δημοτικής Πινακοθήκης Άννυ Ψάρρα, το μέλος της Φωτοθήκης στρατηγός ε.α. Δημόκριτος Ζερβάκης και ο πρόεδρος του ΠΟΚΕΛ Αργύρης Γιουρούκης.
O Νίκος Παπαθεοδώρου, μεταξύ άλλων, τόνισε ότι: «…Η ιδέα του ιερέα του ναού των Ταξιαρχών στις Μηλιές να αποκτήσει έναν εύληπτο οδηγό για τους πολυπληθείς προσκυνητές του, με οδήγησε να μελετήσω την ιστορία του ναού και να ερευνήσω εξονυχιστικά το Σκευοφυλάκιο. Η έκπληξή μου ήταν μεγάλη όταν διαπίστωσα ότι υπήρχαν μεταξύ των άλλων και πέντε εικόνες του Θεόφιλου, υπογεγραμμένες και χρονολογημένες από τον ίδιο τον ζωγράφο. Μάλιστα, η μία εξ αυτών αποτελεί το παλαιότερο χρονολογικά γνωστό έργο του. Γνώριζα, επίσης, ότι στο εκκλησάκι της Αγ. Μαρίνας του χωριού υπάρχει βημόθυρο αγιογραφημένο από τα χέρια του, ενώ ο παλαιός ναός είχε τοιχογραφίες του, οι οποίες αποτοιχίσθηκαν μετά τον σεισμό που έπληξε τη Μαγνησία το 1955. Όλες οι τοιχογραφίες, πλην μιας, συντηρήθηκαν από την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων του Βόλου και σήμερα υπάρχουν αποθηκευμένες στην εκκλησία του Αγ. Γεωργίου, ενοριακό ναό της κάτω συνοικίας των Μηλεών. Η πρόκληση ήταν μεγάλη, όταν διαπίστωσα ότι οι μελετητές του Θεόφιλου ανέφεραν ελάχιστα για την παραμονή και το έργο του στις Μηλιές». Ανέφερε δε ότι ενώ το βιβλίο έχει ξαναπαρουσιαστεί στη Λάρισα, η χθεσινή εκδήλωση πραγματοποιήθηκε επειδή περίσσεψαν πολλά αντίτυπα του βιβλίου και μετά από παρότρυνση του Αργύρη Γιουρούκη και του μέλους της Φωτοθήκης Παναγιώτη Δομούζη. Το βιβλίο δεν θα διανέμεται δωρεάν.
Ο ΔΙΚΟΣ ΜΑΣ «ΘΕΟΦΙΛΟΣ»
Ο κ. Παπαθεοδώρου ξεχωριστή μνεία έκανε στον «Θεόφιλο» της Λάρισας, τον λαϊκό ζωγράφο Μιχάλη Παντόλφη, τοιχογραφίες του οποίου «στόλιζαν» τη Δημοτική Αγορά της Λάρισας, οι οποίες αποτοιχίσθηκαν από ιχθυοπωλεία και κρεοπωλεία της Αγοράς και μεταφέρθηκαν στην Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων του Βόλου και ορισμένες συντηρήθηκαν. Προ τετραετίας δε επέστρεψαν στο Διαχρονικό Μουσείο της πόλης. Ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Παπαθεοδώρου ότι: «Η Λάρισα έχει και αυτή τον δικό της Θεόφιλο. Είναι ο λαϊκός ζωγράφος Μιχάλης Παντόλφης. Δεν μπορεί, βέβαια, να συγκριθεί με τον Θεόφιλο ούτε σε επίπεδο αισθητικής, αλλά ούτε και στον πλούτο των έργων του. Ως γνωστόν, οι τοιχογραφίες του Παντόλφη αποτοιχίσθηκαν από ιχθυοπωλεία και κρεοπωλεία όταν κατεδαφιζόταν η Δημοτική Αγορά της Λάρισας. Κάποια στιγμή μεταφέρθηκαν στην Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων του Βόλου και ορισμένες συντηρήθηκαν. Προ τετραετίας και έπειτα από αγώνες τοπικών φορέων, μεταφέρθηκαν στο Διαχρονικό Μουσείο της πόλης μας. Δεν νομίζετε ότι πλέον ωρίμασε ο καιρός ώστε να γίνει μια έκθεση των έργων του στο κοινό της πόλης μας;».
ΠΕΝΗΤΑΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ
Η κ. Μαρία Σπανού μιλώντας για το βιβλίο τόνισε, ανάμεσα στα άλλα, ότι: «Ο Θεόφιλος, αυτός ο ιδιοφυής πένητας ζωγράφος του Βόλου και του Πηλίου, ο οποίος έζησε ένα αξιοπρόσεκτο διάστημα της καλλιτεχνικής του ζωής στην περιοχή μας, σχεδόν 30 χρόνια με κάποιες μικρές διακοπές, το πρώτο του διάστημα το έζησε στις Μηλιές, φιλοτεχνώντας ένα αρκετά σημαντικό κομμάτι από το σύνολο του έργου του, το οποίο ερεύνησε ο κ. Νίκος Παπαθεοδώρου. Είναι πολύ σημαντική αυτή η μελέτη, του αξίζουν πολλά συγχαρητήρια, γιατί δεν υπήρχαν πολλά δείγματα της τέχνης καθότι το χωριό καταστράφηκε και κάηκε από τους Γερμανούς και ό,τι σώθηκε σώθηκε σε φορητές εικόνες και τοιχογραφίες των εκκλησιών. Ο Θεόφιλος σχεδόν 100 χρόνια μετά τον θάνατό του δεν έπαψε στιγμή να εμπνέει, να καθοδηγεί και να ανατροφοδοτεί τους σύγχρονους εικαστικούς καλλιτέχνες οι οποίοι σκύβουν με ενθουσιασμό πάνω στο θεοφιλικό έργο και κάνουν τα νέα του έργα, τη δική τους εκδοχή».
Ο ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ
Από την πλευρά της, η κ. Μαρία Νάνου ανέφερε ότι: «Μέσα στο βιβλίο του ο Νίκος Παπαθεοδώρου πραγματεύεται το θρησκευτικό έργο του Θεόφιλου, τις εικόνες του. Μια πτυχή του θεοφιλικού έργου που είναι και η λιγότερο μελετημένη. Γιατί ενώ γνωρίζουμε τον Θεόφιλο ως λαϊκό ζωγράφο, και γνωρίζουμε κυρίως το κοσμικό του έργο, δεν έχει δοθεί η δέουσα σημασία στο θρησκευτικό του έργο, το οποίο είναι αξιόλογο και αξιοπρόσεκτο και μέσα από την έρευνα που έχω κάνει προσωπικά, αλλά και με αφορμή το βιβλίο του κ. Παπαθεοδώρου, μπορώ να πω ότι το θρησκευτικό έργο κατέχει ένα πάρα πολύ μεγάλο και σημαντικό κομμάτι στην καλλιτεχνική του παραγωγή. Η παρουσίαση του βιβλίου εδώ στη Λάρισα είναι ένα καλό έναυσμα να γνωρίσουμε τον Θεόφιλο που δεν γνωρίζουμε».
Θανάσης Αραμπατζής
