Το «κρυμμένο» εκκλησάκι στο κέντρο της Λάρισας...

ΤΟ ΝΑΫΔΡΙΟ ΤΟΥ ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗ ΣΤΟ ΥΠΟΓΕΙΟ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ - ΑΓΙΟΓΡΑΦΗΘΗΚΕ ΚΑΙ ΔΙΑΚΟΣΜΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΖΗΣΗ ΤΣΑΠΡΑΖΗ - ΤΟ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΣΗΜΕΡΑ Η «Ε» ΜΕ ΤΗ «ΒΟΗΘΕΙΑ» ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΙ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ ΜΕ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΛΑΡΙΣΑΙΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ

«Κρυμμένο» στο πιο κεντρικό σημείο της πόλης. Τα βήματα των Λαρισαίων έχουν περάσει δίπλα του και έχουν αντηχήσει στο εσωτερικό του. Αγιογραφημένο και διακοσμημένο από έναν από τους πιο χαρισματικούς Λαρισαίους καλλιτέχνες, τον Ζήση Τσαπράζη, το εκκλησάκι του Τιμίου Προδρόμου βρίσκεται στο υπόγειο της Ιατρικής Σχολής που βρίσκεται στην πλατεία Ταχυδρομείου. Η «Ε» με αφορμή τα εγκαίνια της έκθεσης ζωγραφικής με έργα του Ζήση Τσαπράζη (που θα γίνει τη Δευτέρα 16 Οκτωβρίου και ώρα 8.30 μ.μ. στο «Χατζηγιάννειο» Πνευματικό Κέντρο) και με τη «βοήθεια» του Νίκου Παπαθεοδώρου παρουσιάζει το ναΰδριο που δημιουργήθηκε το 1955 κατόπιν παραγγελίας του ευεργέτη της πόλης Γεώργιου Κατσίγρα στον Ζήση Τσαπράζη.
Όπως αναφέρει ο Νίκος Παπαθεοδώρου: Ο Γεώργιος Κατσίγρας στα σχέδια της κατασκευής είχε προνοήσει να συμπεριλάβει στο πίσω μέρος της Kλινικής, προς τον ακάλυπτο χώρο, ένα μικρό παρεκκλήσιο, αφιερωμένο στον Άγ. Ιωάννη τον Πρόδρομο, για να τιμήσει τον πατέρα του Ιωάννη. Το εκκλησάκι αυτό, διαστάσεων 2,80x2,50 μέτρων, εξυπηρετούσε όχι μόνο τις θρησκευτικές ανάγκες των νοσηλευομένων και των συνοδών των, αλλά και διάφορες μικρές εκκλησιαστικές τελετές.
Αρχιτεκτονικά το εκκλησάκι αυτό είναι ένας σχεδόν τετράγωνος χώρος-δωμάτιο, διασκευασμένος σε ναό. Ο ανατολικός τοίχος έχει όλα τα χαρακτηριστικά τέμπλου. Στο μέσον διαγράφεται η Ωραία Πύλη και μπροστά της έχει τοποθετηθεί μικρή ημικυκλική Αγία Τράπεζα, αφού δεν υπάρχει Άγιον Βήμα. Εκατέρωθεν της Ωραίας Πύλης έχουν ζωγραφιστεί δύο μεγάλες αγιογραφίες, αριστερά της Θεοτόκου και δεξιά του Αγ. Ιωάννου του Προδρόμου. Τα τρία αυτά τμήματα της ανατολικής πλευράς χωρίζονται μεταξύ τους με γύψινες συνθέσεις πολύ καλής αισθητικής. Κίονες και κιονόκρανα με τοξωτές διασυνδέσεις και θωράκια με περίτεχνες διακοσμήσεις, πλουτίζουν την πλευρά αυτή του ναΐσκου. Οι αγιογραφίες του τέμπλου είναι ουσιαστικά τοιχογραφίες εξαιρετικής τέχνης. Ο δυτικός τοίχος είναι ολόκληρος αγιογραφημένος. Ο Επιτάφιος Θρήνος, μια μεγάλη σύνθεση, καταλαμβάνει την επάνω ζώνη και τρεις διαδοχικοί άγγελοι την κάτω. Οι πλάγιοι τοίχοι φέρουν σε κάθε πλευρά από ένα κομψό ψευδοπαράθυρο με γύψινες διακοσμήσεις και μια σιδερένια πόρτα εισόδου. Όμορφη αισθητικά είναι και η επίπεδη οροφή. Ο Παντοκράτορας είναι αγιογραφημένος στην αυστηρή μορφή του δίκαιου Κριτή, όπως στην ψηφιδωτή παράσταση του τρούλου στον Όσιο Λουκά της Βοιωτίας.
Δύο είναι τα στοιχεία τα οποία προσθέτουν αξία στην αισθητική του παρεκκλησίου. Οι καλής τέχνης τοιχογραφίες και οι άψογα σμιλεμένες γύψινες διακοσμήσεις, που ο κατασκευαστής τις έδωσε μορφή παλιάς κοπής μαρμάρου. Όλα αυτά τα φιλοτέχνησε με μεράκι ένας Λαρισαίος καλλιτέχνης, ο Ζήσης Τσαπράζης, ο οποίος διετέλεσε κατά κάποιον τρόπο και προσωπικός καλλιτεχνικός σύμβουλος του ιατρού Γεωργίου Κατσίγρα. Γι’ αυτό και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι του εμπιστεύθηκε τη διαμόρφωση, την καλλιτεχνική επιμέλεια και την αγιογράφηση του παρεκκλησίου.
Ο Ζήσης Τσαπράζης γεννήθηκε το 1911 στη Λάρισα. Το 1929 φοίτησε στην Ανωτέρα Σχολή Καλών Τεχνών με υποτροφία του Δήμου. Στη Σχολή ευτύχησε να έχει σπουδαίους καθηγητές τόσο στη ζωγραφική όσο και στη γλυπτική. Αποφοίτησε το 1934 και για κάποιο διάστημα τον βρίσκουμε καλλιτεχνικό σύμβουλο στην Έκθεση Θεσσαλονίκης. Επανέκαμψε στη Λάρισα και στο εργαστήριό του εκτός από τη ζωγραφική δούλευε και σε γύψινες διακοσμήσεις. Το πρώτο του εργαστήριο στήθηκε δίπλα από τον κινηματογράφο «Πάλλας», για να μεταφερθεί αργότερα στην οδό Φιλελλήνων και μετά στην οδό Ολύμπου. Δίδαξε Τεχνικά στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, εικονογράφησε διάφορα βιβλία και έκανε και εκθέσεις της ζωγραφικής του τέχνης. Μεταξύ των άλλων έλαβε μέρος και στην Πανελλήνια Έκθεση Ζωγραφικής στο Ζάππειο το 1973. Έργα του υπάρχουν σε πολλές μικρές ιδιωτικές συλλογές φιλοτέχνων της πόλης μας, καθώς και 14 στην Πινακοθήκη της Λάρισας, προερχόμενα από τη συλλογή του Γεωργίου Ι. Κατσίγρα. Πέθανε το 1975 στη Λάρισα.
Η αγιογράφηση στους τοίχους του ναϋδρίου και η διακόσμηση του εσωτερικού χώρου του αποτελούν αποκλειστικό έργο του Ζήση Τσαπράζη. Καλλιτεχνικά θεωρείται ότι αποτελεί την πλέον δημιουργική δουλειά του, παρ’ όλον ότι, όπως αναφέρθηκε, υπάρχει μια σειρά έργων του στην Πινακοθήκη της Λάρισας και διάσπαρτα σε ιδιώτες. Όμως, διάφορες καταστάσεις δεν βοήθησαν να αναδειχθεί το έργο του, το οποίο περιορίστηκε σε στενά τοπικά πλαίσια.
Κάποτε η Κλινική Κατσίγρα σταμάτησε τη λειτουργία της. Το εκκλησάκι ακολούθησε κι αυτό τη μοίρα της. Το 1988 με την ίδρυση του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, το κτίριο αγοράστηκε από το Δημόσιο με σκοπό να στεγαστεί στα πρώτα βήματά της η Ιατρική Σχολή και να δημιουργηθούν στους χώρους του τα γραφεία, τα εργαστήρια και οι αίθουσες διδασκαλίας των φοιτητών. Το 1991 υπέστη διάφορες εσωτερικές επεμβάσεις, προστέθηκε και τρίτος όροφος και σε σύντομο χρονικό διάστημα άρχισε η λειτουργία της. Όλο αυτό το διάστημα το μικρό παρεκκλήσιο της Κλινικής, απομονωμένο στο υπόγειο, παραμελήθηκε και λησμονήθηκε. Όμως, ο Παναγιώτης Δομούζης, ένας ευαίσθητος άνθρωπος, νεοδιορισμένος υπάλληλος στη Σχολή και φιλότεχνος, έχοντας το γραφείο του μέσα στο κτίριο της Ιατρικής στην πλατεία Ταχυδρομείου, εντόπισε κάποια στιγμή το εκκλησάκι στο υπόγειο της οικοδομής, διείδε την καλλιτεχνική αξία των τοιχογραφιών και των διακοσμήσεών του, τα φωτογράφησε και άρχισε την έρευνα, η οποία τον οδήγησε στον Ζήση Τσαπράζη. Πρόβαλλε την ύπαρξη του παρεκκλησίου στους κατοίκους της Λάρισας μέσω φωτογραφιών και του τοπικού Τύπου, με αποτέλεσμα να καθαριστεί και να λειτουργηθεί.
Σήμερα το εκκλησάκι αυτό στέκεται σιωπηλό, κλειστό, αλειτούργητο και ζει με τις αναμνήσεις των έργων που του προίκισαν οι δημιουργοί του. Οι σπάνιοι επισκέπτες του μένουν εντυπωσιασμένοι από την ποιότητα της ζωγραφικής του και από τις λεπτομέρειες των γύψινων κατασκευών του. Όμως, οι φθορές, ιδιαίτερα στις τοιχογραφίες, άρχισαν να γίνονται αισθητές.
* Δημοσιεύτηκε στην «Ε» στη στήλη «Ιχνηλατώντας την παλιά Λάρισα» στις 4 Ιουλίου 2018.
Θ.Α.