ως λαός, να τις διατηρήσουμε και να τις τονώσουμε κιόλας. Δεν εννοώ μόνο την καραγκούνικη διάλεκτο, αλλά και τη βλάχικη, τη μακεδονική, την κρητική, την ποντιακή... όλες. Οι καιροί που διανύουμε το επιβάλλουν» τονίζει σήμερα στην «Ε» η Αποστολία Κυργιάκη, η συγγραφέας του βιβλίου «Καραγκούνικα. Τσ’ θκειαζμ’ τσ’ Φώτους» που παρουσιάζεται αύριο Σάββατο στις 6 μ.μ. στο «Χατζηγιάννειο» Πνευματικό Κέντρο. Η κ. Κυργιάκη στη συνέντευξή της μιλάει για τον τίτλο του βιβλίου και αν... υπάρχει θεια-Φώτω, σημειώνει ότι στο βιβλίο αυτό -κατά τις εκτιμήσεις φιλολογικών κύκλων- η καραγκούνικη διάλεκτος πρώτη φορά ανευρίσκεται γραπτή, ενώ αναφέρεται στο ότι το βιβλίο αυτό είναι «υποχρέωσή» της στους γονείς και στους παππούδες της, το τι την ενέπνευσε να το γράψει, αλλά και στους νέους που «ξινίζουν» τα μούτρα τους όταν ακούν τη θεσσαλική διάλεκτο.
Συνέντευξη στον Θανάση Αραμπατζή
• «Καραγκούνικα. Τσ’ θκειαζμ’ τσ’ Φώτους» ο ευφάνταστος πραγματικά τίτλος του βιβλίου σας. Είχατε καμιά θεία Φωτεινή; Πώς προέκυψε ο τίτλος;
- Συγκεκριμένο πρόσωπο με το όνομα αυτό δεν υπάρχει, αλίμονό μας αν υπήρχε (σ.σ. γέλια). Είναι ένα πολύ κοινό όνομα στον κάμπο της Θεσσαλίας, ειδικά στην Καρδίτσα και στο πρόσωπο της φανταστικής θειας Φώτως συγκέντρωσα τη νοοτροπία, τα χούγια, τις συνήθειες, τις «αμαρτίες», τα καλά και τα κακά της κάθε γυναίκας Καραγκούνας, ειδικά των προηγούμενων χρόνων. Να σημειώσω πως ο αφανής ήρωας είναι το ταίρι της θειας, ο μπάρμπα-Στέφος, όπου αντιστοίχως στο πρόσωπό του έχω μαζέψει παρομοίως τα χαρακτηριστικά του κάθε Καραγκούνη. Ωστόσο, πάντα η γυναίκα πρωταγωνιστεί, με τον τρόπο της σε αυτήν την κοινωνία και υπερτερεί σε μια σχέση, επίσης με τον τρόπο της.
ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ
• Μιλήστε μας για το βιβλίο...
- Κυκλοφορεί από τον Νοέμβριο του 2019 και η έκδοση που κυκλοφορεί είναι η 4η. Η ανταπόκριση του κόσμου, τέσσερα χρόνια μετά είναι αμείωτη. Το έχω παρουσιάσει μέχρι τώρα σε Καρδίτσα, Παλαμά, Σοφάδες, Προάστιο, Τρίκαλα και Φαρκαδόνα καλοκαίρι με την πανδημία στα ύψη. Τώρα ξεκινάω πάλι τις παρουσιάσεις με το πέρας του Covid κι έρχομαι στη Λάρισα, στο «Χατζηγιάννειο» Πνευματικό Κέντρο αύριο Σάββατο στις 6 το απόγευμα. Θα ακολουθήσουν και άλλες πόλεις. Έχει ταξιδέψει σε όλη την Ελλάδα μέχρι τώρα, ακόμα και σε περιοχές που ουδεμία σχέση έχουν με το καραγκούνικο στοιχείο. Εκεί το βιβλίο έγινε γνωστό πρώτα για το ύφος του, χιούμορ, το αστείο, την πλάκα... κι έπειτα για το καραγκούνικο ιδίωμα στο οποίο είναι γραμμένο. Σημειώνω πως δίπλα από την κάθε μικρή αυτοτελή ιστορία που απαρτίζεται υπάρχει «μετάφραση» στη νέα ελληνική γλώσσα, οπότε είναι κατανοητό στους πάντες. Έχει ταξιδέψει επίσης στο εξωτερικό, σε Γερμανία, Αγγλία, Σουηδία, Καναδά και Ντουμπάι, σε ομογενείς καραγκούνηδες και μη. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις φιλολογικών κύκλων και περισπούδαστων μελετητών, η καραγκούνικη διάλεκτος πρώτη φορά ανευρίσκεται γραπτή και είναι στο βιβλίο αυτό. Με εισήγηση του δημοσιογράφου-λαογράφου Χρήστου Μυλωνά βρίσκεται από πέρυσι στη βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων ως παρακαταθήκη, ως μια δημιουργία που συγκεντρώνει ιστορικό, λαογραφικό, θρησκευτικό, κοινωνικό ενδιαφέρον. Είναι ένα βιβλίο που απευθύνεται σε όλους, Καραγκούνηδες και μη. Όλοι θα βρουν στοιχεία δικά τους μέσα και πολλά μάλιστα. Αναμένεται και δεύτερο βιβλίο στο ίδιο στυλ, που πιθανολογώ, θα κυκλοφορήσει αρχές του 2024.
Η ΟΦΕΙΛΗ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ
• Σε μια εποχή που οι διάλεκτοι «επιβάλλεται» να εξαλειφθούν, εσείς γράφετε ένα βιβλίο στα... καραγκούνικα; Γιατί;
- Γιατί ακριβώς «επιβάλλεται», γιατί αυτή είναι η μητρική μου γλώσσα, γιατί το οφείλω στους γονείς, στις γιαγιάδες και στους παππούδες μου, σε πάρα πολλούς, σύγχρονους και παλαιότερους, γιατί το οφείλω και σε αυτούς που έρχονται και ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ να τη γνωρίζουν. Σκέφτηκα πως η ντοπιολαλιά, η οποία έχει μια σειρά συνοδών θετικών στοιχείων, θα γίνει αποδεκτή, αναγνωρίσιμη, σεβαστή -θα ζωντανέψει λίγο- αν δεν καταγράψω στο βιβλίο σκέτες λέξεις, αν δεν φτιάξω ένα είδος καραγκούνικου λεξικού, αλλά ένα είδος «διασκεδαστικού» πονήματος, με τη μορφή σύντομων ιστοριών και διαλόγων όπου ο αναγνώστης με κίνητρο το ότι θα γελάσει διαβάζοντάς το, θα το αναζητήσει και θα το αφομοιώσει, στον βαθμό που δύναται ο καθένας. Αν λοιπόν «επιβάλλεται» να εξαλειφθούν οι διάλεκτοι, επιβάλλεται από μέρους μας, ως λαός, να τις διατηρήσουμε και να τις τονώσουμε κιόλας. Δεν εννοώ μόνο την καραγκούνικη διάλεκτο, αλλά και τη βλάχικη, τη μακεδονική, την κρητική, την ποντιακή... όλες. Οι καιροί που διανύουμε το επιβάλλουν.
«ΟΣΑ ΜΥΘΚΙΑ, ΤΟΣΑ ΑΛΗΘΚΕΙΑ»
• Τι σας ενέπνευσε να γράψετε το βιβλίο;
- Είναι πολλά αυτά που αποτέλεσαν τις πηγές της έμπνευσής μου. Είναι αυτά που είπαμε προηγουμένως για ιερό χρέος προς τους προγόνους μου Καραγκούνηδες και αυτούς που αποτελούν και θα αποτελέσουν την καινούρια γενιά αυτών. Είναι το ότι γεννήθηκα και ζω σε χωριό όπου μέσα σε αυτό το περιβάλλον έχει κάποιος ξεκάθαρη άποψη για μια κοινωνία, επειδή όλοι μεταξύ μας γνωριζόμαστε, ακόμα και από τα περίχωρα, για τον τρόπο ζωής, έκφρασης, επικοινωνίας, σκέψης. Οι άνθρωποι είναι πιο αυθόρμητοι, πιο γνήσιοι, πιο απλοί απ’ ότι στα αστικά κέντρα. Σε συνδυασμό με αυτό που λέμε, τουλάχιστον στην Καρδίτσα, «όσα μύθκια, τόσα αλήθκεια» (μτφ.: όσα μύθια (μύθοι) τόσα αλήθεια (πραγματικότητα), κι αν το έχει κάποιος και στον χαρακτήρα του να είναι δημιουργικός, τότε γίνονται διάφορα μικρά θαύματα.
ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
• Τι θα λέγατε στους νεότερους που «ξινίζουν» τα μούτρα τους κάθε που ακούν τη «γλώσσα» αυτή;
-Αυτό που λέω πάντα, αυτό που μου έμαθαν οι γονείς μου, το περιβάλλον μου, η σοφή, ταπεινή και περιφρονημένη επαρχία, πως γενικά, «χωριάτης είναι κάποιος στο μυαλό, όχι στη γλώσσα» και πως «η ντοπιολαλιά είναι πολιτισμός και όχι ντροπή»! Ας διαβάσουν, ας αναζητήσουν, ας μάθουν, ας σκεφτούν κι ας αναλογιστούν ποιοι είναι... Ας αναζητήσουν τις ρίζες τους και θα καταλάβουν αμέσως όλα τα παραπάνω. Ειδικότερα οι Καραγκούνηδες θα πρέπει να προβληματιστούν για το γεγονός πως άλλες ελληνικές ντοπιολαλιές είναι πολύ αναπτυγμένες και όποιος τις μιλάει είναι έξυπνος, «μάγκας», μορφωμένος, σπουδαίος π.χ. τα κρητικά, ενώ όποιος μιλάει την καραγκούνικη είναι χωριάτης, καθυστερημένος, αμόρφωτος. Είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα, δύο ιδιώματα. Εκείνοι συμπεριφέρθηκαν διαφορετικά στο δικό τους ιδίωμα κι εμείς διαφορετικά στο δικό μας. Στο χέρι μας είναι να το διατηρήσουμε, να το αναπτύξουμε και μέσα από αυτό να καταφέρουμε και πολλά άλλα που θα έχουν μεγάλη αξία και για εμάς τους Καραγκούνηδες αλλά και ευρύτερα. Το βιβλίο έχει συμβάλει πολύ στο πώς βλέπει η νέα γενιά το ιδίωμά μας πια... Άνοιξε τον δρόμο!
Αποστολία Κυργιάκη
Η Αποστολία Κυργιάκη γεννήθηκε και ζει στον Σταυρό της Καρδίτσας, ένα χωριό που βρίσκεται ανατολικά της πόλης, στο 3ο-4ο χιλιόμετρο του δρόμου Καρδίτσας - Λάρισας. Εργαζόταν επί 23 έτη ως γραφίστρια και συντάκτρια στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο της Καρδίτσας. Τον τελευταίο χρόνο εργάζεται στους υπολογιστές μεγάλου ακτινοδιαγνωστικού κέντρου στην Καρδίτσα. Είναι ποιήτρια και στιχουργός με σημαντικές διακρίσεις.
