τού δάσους, μπαχαρικών με πινελιές καπνισμένου ξύλου που συμπλέκονται αρμονικά με κόκκινα φρούτα, φύλλα ελιάς και δενδρολίβανο. Γεύση στρογγυλή, μεστή, με καλοδουλεμένες τανίνες, έντονη οξύτητα που συμπληρώνουν ένα απολαυστικό σύνολο. Αυτό είναι το διάσημο κρασί της Ραψάνης. Το κρασί που το 2021 συμπλήρωσε 50 χρόνια ως προϊόν Προστατευμένης Ονομασίας Προέλευσης και αποτελεί ένα δυναμικό και εξωστρεφές προϊόν της ραψανιώτικης γης. Ο δραστήριος Μορφωτικός Σύλλογος Ραψάνης εδώ και χρόνια προσπαθεί να αναδείξει περαιτέρω το ραψανιώτικο κρασί και να συμβάλει στο μέτρο των δυνατοτήτων στην προβολή του. Η «Ε» συναντήθηκε με την πρόεδρο του Συλλόγου κ. Πόπη Γαζέτα και με τη γραμματέα κ. Ευαγγελία Βλαχοστέργιου και συζήτησαν για το κρασί, την ιστορία του, τις δράσεις του Συλλόγου, τους στόχους του, τον προγραμματισμό των δράσεων, αλλά και τον «παρωχημένο» τρόπο πια διεξαγωγής της Γιορτής Κρασιού.
Κυρία Γαζέτα, ποιος είναι ο στόχος του Συλλόγου θα ρωτήσουμε την πρόεδρο, για να μας πει ότι: «Βασικός στόχος τού Συλλόγου μας ήταν από το 2021 να αναδείξουμε το χαρακτηριστικό προϊόν της Ραψάνης, το κρασί, μια και συμπληρώνονταν 50 χρόνια παρουσίας του στην ελληνική και ξένη αγορά με την ένδειξη «Ονομασία Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας» (ΟΠΑΠ) και από το 2011 με την ισοδύναμη ένδειξη «Προστατευμένη Ονομασία Προέλευσης» (ΠΟΠ). Το 1971 όταν νομοθετείται η κατηγορία των ελληνικών οίνων με την ένδειξη ΟΠΑΠ, το τοπωνύμιο Ραψάνη είναι από τα πρώτα που αναγνωρίστηκαν ως ΟΠΑΠ, δηλωτικό της καταγωγής του ερυθρού οίνου από τις τρεις αυτόχθονες ποικιλίες Ξινόμαυρο, Σταυρωτό ή Αμπελακιώτικο και Κρασάτο. Αυτό σημαίνει ότι το κρασί πρέπει να παράγεται από σταφύλια που καλλιεργούνται στην οριοθετημένη ζώνη ΠΟΠ, μέσα στην οποία πρέπει να βρίσκεται και το οινοποιείο, όπου θα γίνεται η οινοποίηση.
Έτσι, η Ραψάνη είναι η μία από τις 4 ζώνες παραγωγής οίνων ΠΟΠ μαζί με τη Νάουσα, το Αμύνταιο και τη Γουμένισσα που ενσωματώνει στην παραγωγή κρασιού την ποικιλία του Ξινόμαυρου. Το κρασί Ραψάνης ήταν από τα πρώτα κρασιά που «γεννήθηκαν» μια και πληρούσε όλους τους όρους: Ηταν παραδοσιακός αμπελώνας με ποικιλίες που ερευνήθηκαν από το Πρόγραμμα του Ινστιτούτου Οίνου. Είχε αμπελουργικές οικογένειες με μακρά πείρα στην καλλιέργεια. Υπήρχε οινοποιείο μέσα στη ζώνη καλλιέργειας. Η φήμη του κρασιού ήταν γνωστή στις αγορές από τις αρχές του αιώνα. Και τέλος η αμπελοοινική παράδοση ήταν ήδη τεκμηριωμένη από γραπτές πηγές του 19ου αι. Την ιστορία του άλλωστε μπορεί κανείς να γνωρίσει στο Μουσείο Οίνου και Αμπέλου μέσα από τα αντικείμενά του και το πλούσιο φωτογραφικό υλικό». Αλήθεια, οι Ραψανιώτες ασχολούνταν από παλιά με το κρασί, θα ρωτήσουμε την κ. Βλαχοστέργιου. «Κατά τη διοργάνωση του 3ου Συνεδρίου τον Ιούλιο του 2018, εξήχθησαν τα συμπεράσματα από τα νεότερα στοιχεία που έχουμε, ότι οι Ραψανιώτες ασχολούνται με την αμπελοκαλλιέργεια πριν από το 1506» θα επισημάνει η κ. Βλαχοστέργιου για να συνεχίσει λέγοντας ότι «στις προτάσεις που κατατέθηκαν και στις συζητήσεις που έγιναν, εκφράστηκε ένας έντονος προβληματισμός από αρκετούς συγχωριανούς μας, ότι το κρασί, θα πρέπει να έχει μια πιο έντονη προβολή. Μέσα από την καταγραφή των προφορικών παραδόσεων, οι κάτοικοι του χωριού έχουν δομήσει τη ραψανιώτικη ταυτότητά τους σε σχέση με το κρασί, ενώ η οικογενειακή παράδοση στην αμπελουργία είναι αντικείμενο υπερηφάνειας και αυτοπροβολής για κάθε Ραψανιώτη.
Ο Μορφωτικός Σύλλογος ανταποκρινόμενος στο αίτημα αυτό, και παίρνοντας υπόψη του και το αυξανόμενο ενδιαφέρον από νέους ανθρώπους για την αμπελοκαλλιέργεια, αποφασίσαμε οι δραστηριότητές μας να κινηθούν γύρω από τη θεματική του κρασιού». Δηλαδή, θα ρωτήσουμε, με την απάντηση να έρχεται από την κ. Γαζέτα: «Στη συνάντησή μας με τον δήμαρχο Τεμπών κ. Μανώλη διατυπώσαμε τον έντονο προβληματισμό για τον τρόπο που διοργανωνόταν έως τώρα η Γιορτή Κρασιού. Θεωρούμε ότι έχει παρακμάσει ο τρόπος διοργάνωσής της, ότι έχει κλείσει ο κύκλος αυτός και ότι πρέπει να σχεδιάσουμε έναν άλλο τρόπο, ο οποίος θα έχει και το κομμάτι της διασκέδασης, αλλά και ένα πιο ουσιαστικό περιεχόμενο που θα αναδείξει το κρασί της Ραψάνης. Η περίοδος της πανδημίας, που ανέστειλε κάθε δραστηριότητα και σχεδιασμό, είναι η ευκαιρία για τον ανασχεδιασμό για να προσελκύσει και πάλι το ενδιαφέρον ντόπιων και επισκεπτών.
Καταθέσαμε προτάσεις που να αφορούν τόσο το γνωστικό πεδίο με τη διοργάνωση ημερίδας. Κριτήριο η πρόσκληση ομιλητών, οι οποίοι θα διατυπώσουν θέσεις και συμπεράσματα μέσα από έρευνες που έχουν κάνει και οι προτάσεις των οποίων θα δώσουν νέα κίνητρα στους αμπελοκαλλιεργητές. Θεματολογία μπορεί να είναι η τρέχουσα επικαιρότητα, όπως οι προοπτικές για την ενθάρρυνση νέων ατόμων να ασχοληθούν με την καλλιέργεια, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην καλλιέργεια του αμπελιού, ο οινοτουρισμός ως στοιχείο ανάπτυξης του τόπου, τα προϊόντα του οίνου, πώς μπορούν να αξιοποιηθούν μέσα από έρευνες που έγιναν ή και άλλες θεματικές. Προτείναμε επίσης και άλλες δραστηριότητες, όπως έκθεση κρασιών και τροφίμων της περιοχής από τους καλλιεργητές, γευσιγνωσία με το ταίριασμα του κρασιού και του φαγητού, περιηγήσεις στους αμπελώνες και στα οινοποιεία, διοργάνωση διαγωνισμού καλύτερης φωτογραφίας σε σχέση με το αμπέλι την καλλιέργειά του και την παραγωγή κρασιού».
Σ’ αυτό το σημείο τη σκυτάλη πήρε η κ. Βλαχοστέργιου τονίζοντας ότι: «Αλλά και στο κομμάτι της διασκέδασης προτείναμε την αξιοποίηση όλων των ντόπιων σχημάτων που υπάρχουν ήδη στον Δήμο Τεμπών, όπως η Φιλαρμονική, η Μικτή Χορωδία Συκουρίου, η Μουσική Σχολή. Κατόπιν συνεννόησης μπορούν να ετοιμάσουν πρόγραμμα για παράδειγμα με τραγούδια του κρασιού. Τα Χορευτικά Συγκροτήματα του Δήμου μπορούν επίσης να πλαισιώσουν τις εκδηλώσεις με παραδοσιακούς χορούς. Έτσι δεν δαπανούνται σημαντικά ποσά για μουσικά σχήματα αμφιβόλου ποιότητας.
Επειδή το θέμα αυτό αφορά όλη την κοινότητα της Ραψάνης τις παραπάνω προτάσεις προωθήσαμε στην Τοπική Κοινότητα, στη Δημοτική Βιβλιοθήκη, στον Σύλλογο Γυναικών και στον «Ξενώνα Ραψάνη», Πρόγραμμα Αυτοβοήθειας του Α.Π.Θ., ώστε από κοινού να σχεδιάσουμε δράσεις και προγράμματα που θα απευθύνονται στα παιδιά. Αποφασίσαμε ως Σύλλογος, επίσης να τιμήσουμε και να αναδείξουμε το πρόσωπο της Σταυρούλας Κουράκου-Δραγώνα, η οποία υπηρέτησε και αγάπησε όσο κανείς άλλος τον ελληνικό αμπελώνα και το ελληνικό κρασί». Κλείνοντας, τον λόγο θα πάρει η Πόπη Γαζέτα τονίζοντας ότι: «Προχωρούμε στις δράσεις μας και αισιοδοξούμε ότι όλοι μαζί, φορείς, Σύλλογοι και κάτοικοι που θέλουμε μια προοπτική ανάκαμψης του χωριού από τον οικονομικό μαρασμό, θα πετύχουμε τον στόχο μας».
