ΜΑΥΡΑ ΚΑΡΑΒΙΑ: Οι πειρατές του Αιγαίου

ΜΕ ΚΑΠΕΤΑΝΙΟ ΤΟΝ ΘΡΥΛΙΚΟ ΝΙΚΟΤΣΑΡΑ - Ο ΛΑΡΙΣΑΙΟΣ ΚΟΜΙΣΤΑΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΟΔΙΦΗΣ ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΡΑΜΠΑΛΙΟΣ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΓΝΩΣΤΗ ΠΤΥΧΗ ΤΩΝ ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

Του Θανάση Αραμπατζή

Καραϊβική, ρούμι και θησαυροί. Μαύρη σημαία με τη νεκροκεφαλή, ένας παπαγάλος στον ώμο του καπετάνιου και ίσως μια πονηρή μαϊμού να σκαρώνει σκανταλιές στο πλήρωμα. Εικόνες που μας έρχονται ασυνείδητα στον νου όταν ακούμε τη λέξη πειρατής.
Ποιος άλλωστε θα σκεφτόταν το Αιγαίο, έναν αρματολό από τα Γιαννωτά Ελασσόνας, και έναν στόλο καραβιών με το όνομα «Μαύρη Μοίρα».
Κι όμως! Λίγο πριν την Επανάσταση του 1821 έδρασαν στο Αιγαίο τα «Μαύρα Καράβια» με καπετάνιο τον Νίκο Τσάρα, τον θρυλικό Νικοτσάρα, τον αποκαλούμενο και Αετό του Ολύμπου. Ορμητήριό τους οι Σποράδες, και ακτίνα δράσης τους ο θαλάσσιος χώρος των Βορείων Σποράδων, ο Θερμαϊκός, μέχρι τη Λήμνο προς βορρά και μέχρι τον Καφηρέα προς νότο.

Την ιστορία των «Μαύρων Καραβιών» ακολουθεί κι ο Λαρισαίος κομίστας και ιστοριοδίφης Θανάσης Καραμπάλιος στο πέμπτο τεύχος του κόμικ του «1800» (εκδόσεις Jemma Press) με τίτλο «Μαύρα Καράβια». Το ιστορικό πλαίσιο που εντάσσει τους ήρωές του ο Θανάσης Καραμπάλιος αληθινό, άλλωστε παραθέτει σε κάθε τεύχος και τη σχετική βιβλιογραφία, οι πρωταγωνιστές των ιστοριών είναι… άνθρωποι: με τις αντιφάσεις τους, τις αδυναμίες τους, γεμάτοι σφάλματα και ιδιοτέλειες. Ο Θανάση Καραμπάλιος μιλάει σήμερα στην «Ε» για τον πειρατικό στόλο που έδρασε στο Αιγαίο, τον Νικοτσάρα, αλλά και για τον Μιαούλη που συνελήφθη από τον Λόρδο Νέλσον για πειρατεία και γλίτωσε την τελευταία στιγμή την κρεμάλα.
Τι είναι τα «Μαύρα Καράβια» θα ρωτήσουμε τον Λαρισαίο κομίστα για να μας πει ότι «Τα Μαύρα Καράβια είναι ένας πειρατικός στόλος που έδρασε την περίοδο του 1805 όταν ξεκίνησε ο μεγάλος διωγμός των κλεφτών. Ο διωγμός ενώ ξεκίνησε στην Πελοπόννησο αφορούσε και στη Θεσσαλία, με τους αρματολούς και κλέφτες να κατευθύνονται στις Σποράδες. Επίσης μετά την ανακωχή των Οθωμανών και των Ρώσων το «ελεύθερο» κράτος που είχε δημιουργηθεί στα Εφτάνησα τελείωσε κι έτσι πάρα πολλοί κλέφτες, αρματολοί και γενικά οπλισμένοι άντρες που βρίσκονταν στα Εφτάνησα βρέθηκαν έκθετοι απέναντι στον Αλή πασά. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς -κυρίως οι Θεσσαλοί και κάποιοι από τα Αγραφα- έφυγαν και κατευθύνθηκαν κι αυτοί στις Σποράδες.
Από την άλλη πλευρά έχουμε και τους πάρα πολλούς Υδραίους και γενικότερα νησιώτες που αντί του φόρου της Δεκάτης έπρεπε να στέλνουν τους νέους τους να επανδρώνουν τον οθωμανικό στόλο για έναν χρόνο, λόγω του ρωσοτουρκικού πολέμου δεν το έκαναν, αφού είχαν πάρει το μέρος των Ρώσων, και μόλις τελείωσε ο πόλεμος έμειναν κι αυτοί εκτεθειμένοι, και κατέφυγαν κι αρκετοί απ’ αυτούς στις Σποράδες. Ετσι αυτήν την περίοδο, άνθρωποι που ήξεραν να χειρίζονται καράβια συναντήθηκαν με ανθρώπους που ήξεραν να χειρίζονται όπλα, τι πιο φυσιολογικό πράγμα λοιπόν από το να κάνουν πειρατικό στόλο; Στο πέμπτο τεύχος αναφέρεται ουσιαστικά το πώς ξεκίνησαν τα Μαύρα Καράβια».
«Τα Μαύρα Καράβια» αριθμούσαν σύμφωνα με πηγές 70 καράβια, αρχηγοί του «στόλου» δε ήταν ο Θεσσαλός Νίκος Τσάρας, ο θρυλικός Νικοτσάρας, και ο Γιάννης Σταθάς. Τα είχαν βαφτίσει μαύρα δε, ακριβώς λόγω του χρώματός τους: μαύρα για να μην τους βλέπουν στις νυχτερινές επιδρομές τους» θα σημειώσει ο Θανάσης Καραμπάλιος, κι ο Νικοτσάρας θα τον ρωτήσουμε, «Φυσικά κι ο Νικοτσάρας. Μάλιστα ήταν συνδιοικητής του στόλου. Είχε καταφέρει μεγάλα χτυπήματα κατά του τουρκικού στόλου».
Πειρατεία στο Αιγαίο, ένα κεφάλαιο της ιστορίας που δεν είναι πολύ φωτισμένο, θα του επισημάνουμε για να μας πει ότι «Εκείνη την εποχή είχαμε τους ναπολεόντειους πολέμους, και υπήρχαν μπλόκα στα λιμάνια. Πάρα πολλοί Ελληνες καπετάνιοι έφτιαξαν την περιουσία τους κάνοντας λαθρεμπόριο και πειρατεία στη Μεσόγειο. Λέγεται ότι όταν έσπασε το μπλόκο στη Μασσαλία ένας Ελληνας καπετάνιος έφτασε να πουλάει μια οκά σιτάρι για μια οκά χρυσάφι. Τότε φτιάχτηκαν οι πολύ μεγάλες περιουσίες των Ελλήνων, τα ναυτικά τζάκια...». Η «θητεία» των καπεταναίων στα πειρατικά καράβια βοήθησε στην Επανάσταση. «Βέβαια» θα σχολιάσει ο Θανάσης Καραμπάλιος, «οι θρυλικοί καπεταναίοι τα επιτεύγματα των οποίων διαβάζαμε στο σχολείο και οι επιτυχίες του ελληνικού στόλου -και δεν μιλάμε μόνο για τα ”Μαύρα Καράβια” οφείλονταν -και- στην πείρα που είχαν αποκτήσει από την πειρατεία. Ολοι οι καπετάνιοι που είχαμε είχαν εμπειρία από τέτοιες καταστάσεις. Τον Μιαούλη για παράδειγμα, έναν από τους σπουδαιότερους καπεταναίους, τον είχε συλλάβει ο Λόρδος Νέλσον της Αγγλίας για κοντραμπάγκο, δηλαδή λαθρεμπόριο, και του είπε «τι να σε κάνω τώρα, να σε κρεμάσω ή να μην σε κρεμάσω» και τελικά του χάρισε τη ζωή. Η πείρα φάνηκε γιατί όλα αυτά τα καράβια είχαν και κανόνια, ιδίως τα υδραίικα που ήταν πιο μεγάλα σκαριά.