Ερευνώντας τον «θησαυρό» των ονομάτων

Ο Κώστας Σπανός με το «Λεξικό των θεσσαλικών βαφτιστικών ονομάτων (15ος-19ος αι.)»

Τούτζιος, Τράιω, Τζήπος, Συνθρονία, Πιμέλω, Μπράικος: Κι όμως δεν πρόκειται για εξωτικά τοπωνύμια ή ονόματα παραλιών σε κάποιο κυκλαδίτικο νησί. Πρόκειται για ονόματα ανθρώπων από περιοχές της Θεσσαλίας, ονόματα που υπήρχαν σε μεγάλη διασπορά τους προηγούμενους αιώνες, όπως καταμαρτυρά και το «Λεξικό των Θεσσαλικών Βαφτιστικών Ονομάτων (15ος-19ος αι.)» του Λαρισαίου ιστορικού Κώστα Σπανού.

Το Λεξικό, καρπός πολύχρονης έρευνας, ένα έργο ιδιαίτερα σημαντικό όχι μόνο για την ιστορία της περιοχής της Θεσσαλίας αλλά και για την επιστήμη της Ονοματολογίας συνολικότερα, περιέχει 1.200 βαφτιστικά ονόματα από 17 περιοχές της Θεσσαλίας που προέρχονται από τη χρονική περίοδο μεταξύ του 15ου και 19ου αιώνα, και που κάποια εξ αυτών έχουν εξαφανιστεί με το πέρασμα των αιώνων και κάποια συνοδεύουν ανθρώπους μέχρι τις μέρες μας. Το βιβλίο είναι βασισμένο σε ένα εξαιρετικά ευρύ corpus εκατοντάδων εκδοθεισών και ανέκδοτων πηγών, στις οποίες ο κ. Σπανός ενέσκυψε μη φειδόμενος κόπων και χρόνου με αξιοθαύμαστη και ακαταπόνητη υπομονή και επιμονή. Όπως αναφέρει ο κ. Σπανός: «Η πρώτη επαφή με τα ονόματα των Θεσσαλών έγινε το 1985 όταν ο ηγούμενος της μονής του Μεγάλου Μετεώρου μέσω του μακαρίτη του φίλου Θανάση Μαγουλιώτη μου έστειλε σε φωτοτυπίες την Πρόθεση (χειρόγραφο βιβλίο στο οποίο οι μοναχοί σημείωναν τα ονόματα των αφιερωτών κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της ζητείας του μοναστηριού τους) 100. …Η δημοσίευση του περιεχομένου των Προθέσεων υπήρξε η αφορμή για να στρέψω το ενδιαφέρον μου και στα βαφτιστικά των Θεσσαλών, ταυτόχρονα με τη μελέτη των τοπωνυμίων. Από όλο αυτό το αρχειακό υλικό, προέκυψε ένας μεγάλος αριθμός δελτίων με βαφτιστικά ονόματα. Ο αρχικός στόχος μου ήταν η μελέτη των ονομάτων των Θεσσαλών της μεταβυζαντινής περιόδου, αλλά, στη συνέχεια, καθώς ο αριθμός των σχετικών δελτίων αυξανόταν διαρκώς, σκέφτηκα πως έπρεπε να αποτολμήσω τη σύνθεση ενός Λεξικού, με τα βαφτιστικά των Θεσσαλών, ώστε να καταγραφούν τα ονοματολογικά έθιμά τους, από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα, θέτοντας ως τελευταίο όριο το έτος 1881, έτος απελευθέρωσης της Θεσσαλίας και ενσωμάτωσής της στο ελληνικό κράτος» αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Σπανός.
Ο δρ. Γλωσσολογίας, πρόεδρος Ελληνικής Ονοματολογικής Εταιρείας Ξενοφών Τζαβάρας, μιλώντας για το Λεξικό του Κώστα Σπανού θα σημειώσει ότι: «Βιβλία όπως αυτό έχουν εξαιρετική επιστημονική αξία τόσο επειδή θέτουν τις βάσεις για την πραγματοποίηση περαιτέρω σχετικών μελετών και την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων για τη θεσσαλική ανθρωπωνυμιολογία όσο και διότι συμβάλλουν στον εμπλουτισμό της εν γένει ονοματολογικής βιβλιογραφίας στον ελλαδικό χώρο και κατ’ επέκταση την ανάδειξη του πολιτισμού της Θεσσαλίας».
Αλλωστε το έλεγαν και οι αρχαίοι ημών πρόγονοι: Αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις…
Θ.Α.