τα ήθη και τα έθιμά της στη διαδρομή των αιώνων. Σ’ αυτό το αναλλοίωτο στοιχείο της μανιάτικης παράδοσης είναι αφιερωμένο το πέμπτο «Τετράδιο» της σειράς «Λαογραφικές Καταγραφές» του Λυκείου των Ελληνίδων με τίτλο «Ήθη και έθιμα της Μάνης» (σελίδες 92, Αθήνα 2020).
Συγγραφέας του κειμένου είναι ο Στυλιανός Πετρέας, από παλιά και επιφανή μανιάτικη γενιά, η οποία όπως λέγεται κρατάει από τους Παλαιολόγους. Ο ίδιος γεννήθηκε και πέθανε (1920) στη Μάνη και υπήρξε παθιασμένος εραστής του τόπου του, στον οποίο άλλωστε αφιέρωσε και άλλες μελέτες και γραπτά, που χάθηκαν δυστυχώς όταν κάηκε το πυργόσπιτο στο οποίο φυλάσσονταν. Διδάκτωρ της φιλοσοφίας, με σπουδές στη Γερμανία, ο Στυλιανός Πετρέας δίδαξε επί πολλά χρόνια και έγραψε επίσης πολλά. Την πραγματεία «Ήθη και έθιμα της Μάνης» την παρουσίασε σε νεαρή ηλικία, το 1893, όταν ακόμη σπούδαζε στο Έρλανγκεν. Εδώ, ο αναγνώστης περιηγείται πρώτα στο κακοτράχαλο και άνυδρο μανιάτικο τοπίο, κι αυτό για να κατανοήσει κατόπιν καλύτερα το νήμα που συνδέει τους σημερινούς Μανιάτες με την αρχαία Σπάρτη, πολλά ήθη και έθιμα της οποίας διατηρούνταν ατόφια στη Μάνη ακόμη και μέχρι πολύ πρόσφατα. Ο Στυλιανός Πετρέας εφιστά την προσοχή στον χαρακτήρα των Μανιατών, στη δομή της μανιάτικης οικογένειας, στην οργάνωση της κατοικίας της, στα έθιμα γύρω από τη γέννηση, τον γάμο, τον θάνατο, αλλά και στις λαϊκές δοξασίες και τη μαντεία, μ’ άλλα λόγια σε όλα όσα αφορούν τα βασικά στάδια του κύκλου της ζωής, κι αυτό σε μια κλειστή γεωγραφική περιοχή που διατήρησε συνήθειες αιώνων και δε γνώρισε ποτέ σκλαβιά.
Το Λύκειον των Ελληνίδων απέκτησε το κείμενο χάρη στην ευγενική προσφορά της εφόρου του Τμήματος Προβλημάτων Γυναίκας και Παιδιού Έφης Πετρέα, που «ξετρύπωσε» αυτήν την ξεχασμένη μελέτη του προγόνου του συζύγου της και θέλησε να τη φέρει στο φως. Η ειδική γραμματέας του Λυκείου των Ελληνίδων Κατερίνα Δασκαλάκη ανέλαβε από εκεί κι έπειτα την όλη επιμέλεια του «Τετραδίου», επειδή το αρχικό κείμενο ήταν γραμμένο σε αρχαΐζουσα καθαρεύουσα, επομένως έχρηζε μεταγλώττισης, και επειδή κάποιες βιβλιογραφικές και άλλες επεξηγήσεις κρίθηκαν απαραίτητες. Το «Τετράδιο» είναι εικονογραφημένο και στο δεύτερο μέρος του δημοσιεύεται και φωτογραφική αποτύπωση του πρωτοτύπου, για τον αναγνώστη που θα ήθελε να ανατρέξει και σε αυτό.
