Ο αρχιτέκτονας Ερνέστο Τσίλλερ, η γνωριμία με τον Ερρίκο Σλήμαν, ο Γεώργιος Κατσίγρας και τα έπιπλα Σλήμαν

ΣΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΛΑΡΙΣΑΣ-ΜΟΥΣΕΙΟ Γ.Ι. ΚΑΤΣΙΓΡΑ.

Με αφορμή το γεγονός του θανάτου του σπουδαίου αρχιτέκτονα του 19ου αι. του Ερνέστο Τσίλλερ, τον Νοέμβριο του 1923, ενενήντα οκτώ χρόνια πριν, μια προσωπικότητα που αγαπήθηκε από το αθηναϊκό κοινό με αμέτρητα μικρά και μεγάλα αρχιτεκτονικά

αριστουργήματα, μας δίνεται η ευκαιρία να αναφερθούμε στο γεγονός ότι στην πόλη μας έχουμε την τύχη να θαυμάσουμε κάποια από αυτά, που όχι μόνο είναι συνδεδεμένα με τον ίδιο καθώς τα σχεδίασε αλλά και με μια άλλη μεγάλη προσωπικότητα, τον Ερρίκο Σλήμαν, ο οποίος τα παρήγγειλε. Πρόκειται για τα περίφημα έπιπλα Σλήμαν τα οποία εκτίθενται στη μόνιμη έκθεση της Συλλογής Κατσίγρα στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα.
Τον Ερνέστο Τσίλλερ τον φέρνει η μοίρα το 1861 στην Ελλάδα και πολύ γρήγορα καταφέρνει να κερδίσει την αθηναϊκή αριστοκρατία δημιουργώντας σπουδαία έργα προσδίδοντας ένα ευρωπαϊκό χαρακτήρα και μια αρχιτεκτονική ταυτότητα και αισθητική που η πρωτεύουσα του νέου ελληνικού κράτους χρειαζόταν συνδέοντάς την παράλληλα με το αρχαίο παρελθόν της. Σύμφωνα με τους ερευνητές ο Τσίλλερ είχε σχεδιάσει και κατασκευάσει πάνω από 500 κτίρια. Ανάμεσα στα σπουδαία έργα του είναι το Ιλίου Μέλαθρον ή αλλιώς το Μέγαρο Σλήμαν όπου σήμερα στεγάζεται το Νομισματικό Μουσείο. Ήταν η κύρια κατοικία του Ερρίκου Σλήμαν και της οικογένειάς του και σχεδιάστηκε-κατασκευάστηκε το διάστημα 1878-1879. Το όνομά του σημαίνει «μέγαρο της Τροίας» και σχετίζεται με την αποκάλυψη της αρχαίας πόλης από τον Σλήμαν. Αποτέλεσε μία από τις πιο εντυπωσιακές ιδιωτικές κατοικίες της τότε Αθήνας. Ωστόσο τα έπιπλα της κατοικίας του Σλήμαν δεν έχουν εντοπιστεί ούτε και μελετηθεί μέχρι σήμερα με μοναδική εξαίρεση τα έπιπλα του Γραφείου του, που σχεδίασε ο ίδιος ο Τσίλλερ, κατασκευάστηκαν στη Βιέννη το 1880 από ξύλο καρυδιάς, ενώ το 1955 τα αγόρασε ο γιατρός Γεώργιος Κατσίγρας, στην Αθήνα, από τον παλαιοπώλη Στάθη Κυρλόγλου. Λέγεται μάλιστα ότι τα έπιπλα Σλήμαν προσέλκυσαν το ενδιαφέρον διαφόρων αγοραστών μεταξύ των οποίων και της βασίλισσας Φρειδερίκης. Μετά την αγορά τους από τον Γεώργιο Κατσίγρα, αρχικά μεταφέρθηκαν στο γραφείο του στην κλινική και κατόπιν στο ιατρείο του. Συνοδεύονται από τρία χάλκινα αγάλματα –της Πηνελόπης, του Διονύσου και ενός ιππέα. Περιήλθαν στην κατοχή της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας ως κληροδότημα του Γεωργίου Κατσίγρα το 1998 μαζί με 1170 βιβλία και 57 επιπλέον έργα τέχνης, συμπληρώνοντας τη δωρεά του συλλέκτη προς την πόλη της Λάρισας. Έκτοτε, εκτίθενται μόνιμα στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας - Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα.
Έργα δύο μεγάλων προσωπικοτήτων του 19ου αιώνα. Έργα τέχνης όπως άλλωστε χαρακτηρίστηκαν με υπουργική απόφαση το 2001, χρήζοντα ειδικής κρατικής προστασίας. Εντυπωσιακές είναι οι αρχαιοελληνικές λεπτομέρειες στα έπιπλα αυτά, γεγονός που αποδεικνύει την αγάπη και των δύο (Σλήμαν και Τσίλλερ) για την Ελλάδα, συνθήκη σύμφωνα με την οποία σχεδιάστηκαν και τα έπιπλα αυτά. Οι δύο συνεργάτες μελέτησαν τα αρχαία πρότυπα, τα μοτίβα (φτερωτοί κριολέοντες, ανθέμια, κεφαλές κριαριού, πόδια λιονταριού, αθηναϊκή γλαύκα, κεφαλές σατύρων) παραπέμπουν στην αναβίωση της αρχαιότητας μέσα από το πνεύμα του νεοκλασικισμού με τελικά ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα, άξιο θαυμασμού, με χαρακτηριστικό τους την ισορροπία μεταξύ της λιτότητας και της διακόσμησης. Ανάμεσα στα έπιπλα που μπορεί κανείς να δει στη μόνιμη έκθεση στην πινακοθήκη είναι: ένα γραφείο με σχέδιο που προέρχεται από μαρμάρινη τράπεζα της ύστερης ελληνιστικής περιόδου και έχει αποδοθεί με ελάχιστες διαφορές, ένα κάθισμα γραφείου, δύο βοηθητικά τραπεζάκια σε σχήμα «τριπόδιου» με ζωόμορφα πόδια τα οποία στο άνω μέρος καταλήγουν σε ολόγλυφα κεφάλια σατύρων, δύο βιβλιοθήκες και άλλα.