Στη δεύτερη κατηγορία ανήκει κι ο Λαρισαίος, τέως σχολικός σύμβουλος Μαθηματικών Θανάσης Τριανταφύλλου που την Παρασκευή 18 Οκτωβρίου θα παρουσιάσει στο «Χατζηγιάννειο» Πνευματικό Κέντρο το βιβλίο του «”Αμήχανο” Βλέμμα. Επίσκεψη ”μαθηματική” και όχι μόνο στο έργο λογοτεχνών». Σήμερα ο κ. Τριανταφύλλου μιλάει στην «Ε» για το βιβλίο του, τα μαθηματικά, τη... μαθηματικοφοβία, αλλά και το πόσα μαθηματικά και πώς μπορούν να κρύβονται μέσα στο έργο του κορυφαίου συγγραφέα Χ.Λ. Μπόρχες.
Συνέντευξη στον Θανάση Αραμπατζή
* «Αμήχανο βλέμμα» ονομάζεται το νέο βιβλίο σας. Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από το βλέμμα όσων αντικρίζουν… μαθηματικά;
- Τα εισαγωγικά στον τίτλο του βιβλίου μου είναι στη λέξη «ΑΜΗΧΑΝΟ» μόνο, αν προσέξετε. Το ΒΛΕΜΜΑ είναι χωρίς εισαγωγικά. Γνωρίζουμε ότι τα εισαγωγικά σε μια λέξη γλυκαίνουν το νόημά της. Το απαλύνουν. Δηλώνουν κάπως -με έμμεσο τρόπο- το αντίθετο του νοήματός της, παρότι αρκετοί ισχυρίζονται πως αυτά λειτουργούν ως ‘φράχτες’ που αποστερούν από τη λέξη την ελευθερία της, κι ότι περιορίζουν το νόημά της, κάτι σαν φυλακή της γραμματικής. Στον πρόλογο του βιβλίου μου για το θέμα αυτό ακριβώς γράφω -ανάμεσα σε άλλα- τα εξής, που απαντούν στην ερώτησή σας: «Με το παρόν τρίτο βιβλίο συνεχίζεται και ολοκληρώνεται, όσο με αφορά, ο περίπατος που εδώ και χρόνια ξεκίνησα στη λογοτεχνία (στην ποίηση, κυρίως, και στον πεζό λόγο, δευτερευόντως), με το βλέμμα στραμμένο στο να ανακαλύψω τις λιγότερο ή και περισσότερο κρυφές «μαθηματικές ψηφίδες» σ’ αυτή. Και μ’ άλλη αφορμή έγραψα ότι αυτή η οπτική γωνία θέασης δεν αποτελεί κάτι που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως επαγγελματική διαστροφή, μιας και οι βασικές μου σπουδές και το επάγγελμά μου ήταν τα μαθηματικά και η διδασκαλία τους στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Απεναντίας. Τα μαθηματικά και η ενασχόλησή μου μ’ αυτά βοήθησαν –πιστεύω– στο να διευρύνω τους ορίζοντες ανάγνωσης ενός λογοτεχνικού κειμένου και μ’ αυτήν, επιπλέον, την οπτική γωνία, μαζί και με τις άλλες, που ο κάθε υποψιασμένος αναγνώστης της λογοτεχνίας έχει αναπτύξει ως εργαλείο και μέθοδο ανάγνωσης, μελέτης και έρευνας, κατανόησης και ανάλυσής της».
Ο τίτλος, λοιπόν, «Αμήχανο» βλέμμα, την προσωπική μου κατ’ αρχήν αμηχανία (σε εισαγωγικά ή και μη η λέξη) για τη συγκεκριμένη οπτική γωνία θέασης δηλώνει. Αλλά δεν είμαι κι ο μοναδικός που νιώθει αυτή την «αμηχανία». Είναι αρκετοί που ασχολούμαστε με τα μαθηματικά και έτσι νιώθουμε.
* Θα μπορούσε αυτή η προσέγγιση των μαθηματικών να αποτελέσει πόλο έλξης για τους νέους, ώστε να αποβάλουν τη «μαθηματικοφοβία» τους;
- Κατάλληλα χρησιμοποιημένη αυτήν προσέγγιση, χωρίς υπερβολές και ακρότητες, θα μπορούσε –πιστεύω- να συμβάλει στη δημιουργία θετικών στάσεων απέναντι στα μαθηματικά και στη διδασκαλία τους σε πολλούς μαθητές και μαθήτριες, που έτσι κι αλλιώς αισθάνονται αυτό που καταγράφεται πια στη θεωρία της διδασκαλίας των μαθηματικών ως «μαθηματικοφοβία». Για το θέμα αυτό θα υπάρξει εκτενής αναφορά και στην ομιλία μου κατά την παρουσίαση του βιβλίου, οπότε για την ώρα ας μείνουμε σε αυτή τη σύντομη απάντηση για την οικονομία του χώρου.
* Με ποιον τρόπο επισκέπτεστε το έργο των λογοτεχνών; Φέρνετε στο φως τα μαθηματικά που κρύβονται εκεί;
- Κατ’ αρχήν μια επίσκεψη στο λογοτεχνικό έργο, της ποίησης κυρίως, όπου οι λέξεις εμφανίζονται με κάποιον βαθμό πολυσημίας κι αφήνουν μεγάλα περιθώρια για πολλαπλές προσεγγίσεις, ανοίγονται και τέτοιοι δίοδοι αναζήτησης, και αυτών των πτυχών τους. Το κύριο, ωστόσο, πάντα στην ανάγνωση του λογοτεχνικού έργου είναι η αισθητική απόλαυση που αυτό μπορεί να σου προσφέρει. Η ανάγνωση του λογοτεχνικού έργου δεν είναι κάτι που θυμίζει την εργασία ενός ανατόμου σε περιβάλλον ενός ψυχρού ανατομείου. Αν μέσα στην αναγνωστική απόλαυση υπάρχουν ως λιγότερο ή περισσότερο κρυμμένες και τέτοιες εκδοχές αναζήτησης μαθηματικών ή και άλλων επιστημονικών εννοιών, αυτές μου κεντρίζουν ιδιαίτερα την προσοχή, χωρίς να χάνω τον κυρίαρχο στόχο της αναγνωστικής απόλαυσης. Αυτό το τελευταίο στοιχείο το προσέχω ιδιαίτερα, κατά τη συγγραφή των βιβλίων μου. Και πολλοί αναγνώστες και αναγνώστριές τους μου το έχουν επισημάνει ως θετικό τους στοιχείο. Προσέχω συνειδητά, ώστε η γραφή μου να είναι όσο γίνεται πιο κατανοητή, παρά το δύσκολο της εκ πρώτης όψεως θεματικής της. Θέλω, όσο γίνεται περισσότερο, να χαίρεται ο αναγνώστης το γεγονός ότι αφιερώνει κάποιον χρόνο με τα βιβλία μου. Δεν το κρύβω ότι χάρηκα ιδιαίτερα και πάρα πολύ όταν μου κοινοποίησε ο κορυφαίος μεταφραστής-συγγραφέας (και όχι μόνο) Αχιλλέας Κυριακίδης ανάρτηση στην ιστοσελίδα του, στο f.b., με τη φωτογραφία του εξωφύλλου του βιβλίου μου και με μοναδική λέξη τον χαρακτηρισμό «ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΟ!» να συνοδεύει την ανάρτησή του. Είπα, να! ακόμη ένας εξαιρετικά υποψιασμένος μελετητής και αναγνώστης, με υψηλά κριτήρια αισθητικής, που χάρηκε την ανάγνωση του βιβλίου μου!
* Στο νέο σας βιβλίο «εξετάζετε» το έργο τριών Ελλήνων λογοτεχνών-μαθηματικών και του Χ.Λ. Μπόρχες. Γιατί τον Μπόρχες;
- Γιατί το έργο του μεγάλου Αργεντινού Χ.Λ. Μπόρχες με την αξεπέραστη ικανότητα να πλάθει τις ιστορίες του ως κορυφαίος μυθοπλάστης, αφηγητής και ποιητής συχνά χρησιμοποιεί μοτίβα και σκέψεις που κεντρίζουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη τους από την οπτική γωνία θέασης που επιχειρώ με τα τρία μου βιβλία (και με το τελευταίο ασφαλώς) τις πτυχές τους να αναδείξω. Και το γεγονός ότι ο κορυφαίος μεταφραστής μελετητής του έργου του Μπόρχες, ο Αχιλλέας Κυριακίδης, βρήκε το βιβλίο μου «συναρπαστικό!» ενισχύει την αρχική μου απόφαση να τον συμπεριλάβω σ’ αυτό, αφιερώνοντάς του και τις πιο πολλές σελίδες, με ένα ολόκληρο κεφάλαιο. Συχνές είναι οι αναφορές του στον Ελεάτη φιλόσοφο, τον Ζήνωνα, και στα παράδοξά του που κρύβουν μαθηματική γοητεία, μιας και μιλούν για όρια που και τα μαθηματικά χρησιμοποιούν σε όλη τους την κλίμακα σχεδόν, συχνές επίσης είναι οι αναφορές στον Ηράκλειτο και σε άλλους φιλοσόφους που αφήνουν πολλά περιθώρια για ανάλογες προσεγγίσεις.
Στην προγραμματισμένη για τις 18 Οκτωβρίου πρώτη παρουσίαση του βιβλίου, στη Λάρισα, η δική μου αναφορά θα είναι ακριβώς σε πτυχές των ερωτημάτων που μου θέτετε. Και αυτό με εντυπωσιάζει. Έχετε στοχεύσει με τις ερωτήσεις σας ακριβώς πτυχές που περιλαμβάνω στην εισήγησή μου, χωρίς να τη γνωρίζετε εκ των προτέρων. Εκεί θα μας δοθεί η δυνατότητα να πούμε πιο πολλά πράγματα, αφού ακούσουμε σφαιρικά και τις εισηγήσεις και των άλλων φίλων ομιλητών, του Θωμά Ψύρρα, του Ντίνου Κόκκινου και του Κώστα Καραμπάτσα. Η εγκυρότητα των ομιλητών, τους οποίους θέλω και από εδώ να ευχαριστήσω για τη συμμετοχή τους στην παρουσίαση του βιβλίου, εγγυάται το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα της συγκεκριμένης βραδιάς.
* Το επόμενο βιβλίο σας, πάλι τα μαθηματικά θα έχει στο επίκεντρο;
- Λέω πώς όχι, αλλά ποτέ μη λες ποτέ! Αν και πιστεύω ότι ο σκοπός να μπουν και άλλοι σε αυτή την περιπέτεια ίσως θα μας δώσει καρπούς. Αναμένουμε αυτή τη συνέχεια και από άλλους, λοιπόν. Πάντως υλικό υπάρχει ανεξάντλητο για όποιον μπει στο ταξίδι αυτό!
Ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δώσατε, με τις καίριες ερωτήσεις σας, να επικοινωνήσω και μ’ αυτόν τον τρόπο της συνέντευξης με τους πολυπληθείς αναγνώστες της αρχαιότερης εφημερίδας της Λάρισας «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», και να τους προσκαλέσω στην παρουσίαση στο «Χατζηγιάννειο».
