Ταυτόχρονα με το πανηγύρι τους, οι Αγιώτες τιμούν με λαμπρές θρησκευτικές εκδηλώσεις τη μνήμη των προστατών τους, του ασκητή της ερήμου Αγίου Αντωνίου του Μέγα, ασκήσαντος τον 4ο αιώνα, και του Νέου του εν Βεροία, ασκήσαντος στη Βέροια τον 10ο αιώνα.
Παράλληλα, θα γιορταστεί, ως είθισται εδώ και λίγα χρόνια, η επέτειος απελευθέρωσης της Αγιάς από τους Τούρκους το 1881.
Το αγιώτικο Πανηγύρι έχει ζωή αιώνων. Ανέκαθεν, κέντρο και κατά κάποιον τρόπο αφορμή σύναξης των ανθρώπων ήταν ο Ιερός Ναός των Αγίων Αντωνίων, που αποτελεί σήμερα τη Μητρόπολη της Αγιάς. Αυτές τις ημέρες, από την εποχή της Τουρκοκρατίας ακόμη, συγκεντρώνονταν χιλιάδες επισκέπτες και προσκυνητές απ’ όλη τη Θεσσαλία, την Ήπειρο και τη Μακεδονία! Αυτή η ιδιόμορφη σύναξη των ανθρώπων, αν και ξεκινούσε από την ανάγκη της κοινής λατρείας, γινόταν η αιτία για μια άλλη διάσταση στη ζωή, αντίθετη της καθημερινότητας. Ανανεώνονταν φιλίες, συνάπτονταν κοινωνικές σχέσεις, ευφραίνονταν η ψυχή των επισκεπτών με τον χορό, τη μουσική, τις συνεστιάσεις και τα αθλήματα. Το πιο σημαντικό ήταν ότι αυτές τις ημέρες περίμενε ο κάθε ντόπιος παραγωγός, τεχνίτης, έμπορος, να ξοδέψει τη σοδειά του χρόνου ολόκληρου. Εξίσου προετοιμασμένοι ήταν όλοι να ανταλλάξουν μέρος του εισοδήματός τους με προμήθειες από τους εμπόρους του χώρου του Πανηγυριού.
Μεγάλη δόξα το Πανηγύρι γνώρισε κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, οπότε και η περιοχή ζούσε περίοδο μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης (γεωργία – σηροτροφία – βυρσοδεψία). Μετά την απελευθέρωση της Αγιάς ένας σημαντικός αριθμός προσκυνητών από τη Μακεδονία και την Ήπειρο έπρεπε να περνά τα ελληνοτουρκικά σύνορα, και επειδή η δυσκολία κινήσεως εμπόρων και πανηγυριστών μέσω συνόρων διήρκεσε 31 χρόνια (ως το 1912), επήλθε η αναμενόμενη κάμψη. Επιπρόσθετος λόγος παρακμής του Πανηγυριού, από το 1892 και μετά, ήταν και η επικράτηση της λαρισαϊκής Εμποροπανήγυρης. Μετά το 1912 μεταλλάσσεται ο εμπορικός χαρακτήρας του Πανηγυριού (μεταπωλήσεις ειδών τοπικής παραγωγής) με την προβολή αρχικά της σηροτροφίας ως το 1930 και μεταπολεμικά με την πλούσια παραγωγή του τόπου. Το 1956 δημιουργείται από τον αείμνηστο Τάκη Καρδάρα, κοινοτάρχη τότε και μετέπειτα βουλευτή, ο θεσμός των γεωργοκτηνοτροφοδασικών και λαογραφικών εκθέσεων που θα κρατήσουν για πάρα πολλά χρόνια με τεράστια επιτυχία και απήχηση στον κόσμο. Το 1996, η Αγιά, με δήμαρχο τον Αντώνη Μαυρογιάννη, θέλοντας να προβάλει το μήλο ως κύριο προϊόν βιοπορισμού της περιοχής, θεσπίζει την 1η Γιορτή Μήλου που κρατάει ως και σήμερα φτάνοντας φέτος αισίως την 24η συνεχόμενη.
Όσον αφορά ειδικά στον Ναό των Αγίων Αντωνίων, η θεσσαλική παροιμία «Τούτος είναι δια τον Άγιον Αντώνιον» υποδηλώνει τη φήμη των Αγίων ότι φέρουν το χάρισμα της των παραφρονούντων ιάσεως. Ο ναός θεωρούνταν κατά το παρελθόν το θεραπευτήριο των ψυχικά αρρώστων. Στα πέριξ αυτού κελιά φιλοξενούνταν οι ασθενείς και οι συγγενείς τους. Υπήρχε και ιδιαίτερος χώρος στον οποίον έδεναν με αλυσίδες τους παρανοϊκούς, τους οποίους φρόντιζαν οι συγγενείς ή κατ’ ανάθεση υπάλληλος του ναού, προσμένοντας τη θεραπεία από τους Αγίους. Οι Άγιοι Αντώνιοι τύγχαναν πανθεσσαλικής φήμης και αναφέρονται πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες ασθενείς θεραπεύτηκαν μερικώς ή εξ ολοκλήρου. Στα αρχεία του ναού, μάλιστα, υπάρχει και βιβλίο καταγραφής θαυμάτων από ψυχικά αρρώστους, και όχι μόνον, οι οποίοι διανυκτέρευαν στον γυναικωνίτη προσευχόμενοι.
Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων
Σύμφωνα, λοιπόν, με το πρόγραμμα, που εξεδόθη από τον Δήμο Αγιάς και τη δημοτική Κοινωφελή Επιχείρηση «Καλυψώ», σε συνεργασία με την Περιφέρεια Θεσσαλίας, την ΠΕΔ Θεσσαλίας και την Αρχιερατική Περιφέρεια Αγιάς, προβλέπονται τα εξής:
Σάββατο 31/8
Γενικός σημαιοστολισμός οικιών και καταστημάτων από το μεσημέρι ως την εσπέρα της επομένης. 7 μ.μ., συγκέντρωση τοπικών Αρχών για την υποδοχή του σεβασμιότατου Μητροπολίτη Δημητριάδος και Αγιάς κ. Ιγνατίου. 7:15 μ.μ., μέγας πανηγυρικός αρχιερατικός εσπερινός.
8 μ.μ., άφιξη επισήμων. 8:30 μ.μ., περιφορά εικόνας με τη συνοδεία Φιλαρμονικής. 9:30 μ.μ., χαιρετισμοί, απονομή σε πρωτεύσαντα μαθητή του «Βραβείου Ευαγγέλου Κ. Καραμπάτσα», εγκαίνια Γιορτής Μήλου στην κεντρική πλατεία. 10 μ.μ., δεξίωση επισήμων στον χώρο της έκθεσης από τον Σύλλογο Γυναικών Αγιάς.
Κυριακή, 1/9
7:30 π.μ., όρθρος και πανηγυρική θεία λειτουργία ιερουργούντος του ιεροκήρυκα της Ιεράς Μητρόπολης Δημητριάδος αρχιμανδρίτη π. Πάμφιλου Κοιλιά. 10 π.μ., προσέλευση επισήμων, δοξολογία, ομιλία για την απελευθέρωση της πόλης, κατάθεση στεφάνων.
7 μ.μ., γύρος Αγιάς, αγώνας δρόμου 3.000 μέτρων, σε συνεργασία με τον Σύλλογο Δρομέων Υγείας Αγιάς. Έναρξη και τερματισμός: Ιερός Ναός Αγίων Αντωνίων (οι εγγραφές θα πραγματοποιηθούν πριν τον αγώνα).
9:30 μ.μ., μουσική βραδιά, «Σου μιλώ με τα τραγούδια».
Δευτέρα, 2/9
7 μ.μ., φτιάχνουμε μηλολουκουμάδες με το εργαστήρι «Γιαμ» στο περίπτερο της ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. «ΟΣΣΑ».
7:30 μ.μ., παρουσίαση τμημάτων από το Γυμναστήριο «Αθλόραμα».
9:30 μ.μ., μουσική βραδιά, «Κοίτα μια νύχτα».
Τρίτη, 3/9
7 μ.μ., μαγειρεύουμε χοιρινό με μήλο με το Τμήμα Μαγειρικής της ΕΠΑΣ ΟΑΕΔ προσφορά του Κυνηγετικού Συλλόγου Αγιάς και Περιχώρων.
8:30 μ.μ., παρουσίαση παραδοσιακών χορών παιδικών τμημάτων «Philoktetes Traditional Summer Folk Fest».
9:30 μ.μ., παρουσίαση παραδοσιακών χορών τμημάτων ενηλίκων «Philoktetes Traditional Summer Folk Fest».
Τετάρτη, 4/9
6:30 μ.μ., Αθλητικές δράσεις από τον Γυμναστικό Σύλλογο «ΕΡΜΗΣ» Αγιάς.
7 μ.μ., παρουσιάζουμε τρουφάκια μήλου με τους συμμετέχοντες του Ευρωπαϊκού Προγράμματος «EUROPE».
9:30 μ.μ., μουσικές ελληνικού και ξένου κινηματογράφου από τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας.
Πέμπτη, 5/9
9 π.μ. – 1 μ.μ., εθελοντική αιμοδοσία από τον Σύλλογο Εθελοντών Αιμοδοτών Επαρχίας Αγιάς «Ο Άγιος Αντώνιος» στο Πνευματικό Κέντρο των Αγίων Αντωνίων.
7 μ.μ., φτιάχνουμε κρέπες με γέμιση μήλου, μέλι και κανέλα.
8 μ.μ., παράσταση Καραγκιόζη «Ο Καραγκιόζης και ο τρομερός Πειρατής».
10 μ.μ., μουσική βραδιά με την Ορχήστρα Λαϊκής Μουσικής του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας «Σεργιάνι στο Ελληνικό Τραγούδι».
Παρασκευή, 6/9
7 μ.μ., μηλοσουβλάκια και φρουτοσαλάτα
7:30 μ.μ., επιδείξεις TAE KWON DO από τον Αθλητικό Σύλλογο «ΚΟ-ΑΝ».
9:30 μ.μ., μουσική βραδιά
Οι μηλοπαρασκευές θα πραγματοποιούνται στον χώρο της Έκθεσης Μήλου.
ΑΓΙΑ (Γραφείο «Ε»)
Του Νίκου Γουργιώτη
