Εκθεση που φέρει το τίτλο «Ελπίδα και πίστη. Εκκλησία και τέχνη στη Θεσσαλία τον 16ο αιώνα» με εκθέματα σπουδαία δείγματα της θρησκευτικής τέχνης από τις μητροπόλεις Λαρίσης και Τυρνάβου, Τρίκκης και Σταγών, Σταγών και Μετεώρων, Δημητριάδος, Ελασσώνος, Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων καθώς και από τις ιερές μονές των Μετεώρων (Μεγάλου Μετεώρου, Βαρλαάμ και Αγίου Στεφάνου), Δουσίκου, Κορώνας, Ολυμπιώτισσας, Αγίου Παντελεήμονα Αγιάς και Φλαμουρίου. Εικόνες, άμφια, σκεύη και χειρόγραφα βγαίνουν από τις εκκλησιαστικές και μοναστηριακές συλλογές, σκιαγραφούν και ερμηνεύουν την καλλιτεχνική άνθηση του 16ου αιώνα, όταν δημιουργήθηκαν και διακοσμήθηκαν δεκάδες ναοί υψηλών προθέσεων που άφησαν σημαντικό αποτύπωμα στην τέχνη. Η «Ε» βρέθηκε στο Διαχρονικό Μουσείο ενόσω η έκθεση μορφοποιούνταν και μίλησε με την προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων κ. Σταυρούλα Σδρόλια για το τι πρόκειται να δει ο επισκέπτης, γιατί επελέγη αυτό το θέμα αλλά και για τη… σχετική θρησκευτική ελευθερία που απολάμβανε ο υπόδουλος ελληνισμός. Κατ’ αρχάς ρωτήσαμε την κ. Σδρόλια γιατί επελέγη αυτό το θέμα «Μετά τις δύο πρώτες περιοδικές εκθέσεις για το Κάστρο Βελίκας και το Κάστρο Καλλιθέας σκεφτήκαμε ότι ήρθε η σειρά να κάνουμε κάτι για το Βυζάντιο. Ψάχνοντας να βρούμε ιδέες καταλήξαμε στην ”Ελπίδα και πίστη”, αφού υπάρχει και πολύ υλικό, αλλά ποτέ ως τώρα δεν έχει προβληθεί η σημασία της εκκλησίας στον 16ο αιώνα». Θα εκτεθούν εξαίσια δείγματα εκκλησιαστικής τέχνης που όμως δημιουργήθηκαν κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, πώς συνδυάστηκε υψηλή δημιουργία και σκλαβιά ρωτήσαμε την κ. Σδρόλια, για να μας απαντήσει «Αμέσως μετά την κατάκτηση, ήδη από τον Μωάμεθ Β’, δόθηκαν προνόμια στην εκκλησία και εγγυήσεις ότι η εκκλησία θα είναι ανεξάρτητη, ο πατριάρχης πρόσωπο που δεν θα το πειράξει κανείς και αντίστοιχα αυτά τα προνόμια μεταβιβάζονταν στους μητροπολίτες, γι’ αυτό εκθέτουμε το μπεράτι», τι είναι το μπεράτι ζητήσαμε τη διευκρίνιση της κ. Σδρόλια «διοριστήριο έγγραφο της Υψηλής Πύλης με το οποίο κατοχυρώνονταν τα προνόμια των αρχιερέων, πνευματικά, διοικητικά, δικαστικά και οικονομικά. Αυτό που θα εκτίθεται εδώ είναι του Βησσαρίωνα του μητροπολίτη Λαρίσης ο οποίος έχτισε τη μονή Δουσίκου που ήταν ό,τι σπουδαιότερο έγινε στη Θεσσαλία τον 16ο αιώνα. Στην έκθεση τονίζουμε τις χορηγίες των μητροπολιτών και άλλων εκκλησιαστικών προσώπων των οποίων οι οικονομικές δυνατότητες είχαν σχέση με τα προνόμια που έδωσε ο σουλτάνος αλλά και άλλων σημαντικών προσωπικοτήτων με μεγάλη οικονομική επιφάνεια. Οι σπουδαίες προσωπικότητες, η οικονομική ανάπτυξη και τα προνόμια που έδωσε ο σουλτάνος μάς έδωσαν αυτή τη μεγάλη καλλιτεχνική άνθιση». Επόμενη ερώτησή μας ήταν αν τα μοναστήρια δέχθηκαν με ευκολία να δανείσουν τα κειμήλιά τους, «Οι περισσότεροι δέχθηκαν αμέσως και κάποιοι χρειάστηκαν λίγη συζήτηση παραπάνω, πάντως σε όσους απευθυνθήκαμε μας έδωσαν όλοι. Αξίζει να αναφέρουμε ότι τα περισσότερα από τα κειμήλια τα συντηρήσαμε εμείς, δουλέψαμε πάρα πολύ. Πολλά από αυτά ήταν κατάμαυρα, δεν ξέραμε καν τι εποχής ήταν. Κάποια άλλα τα συντήρησαν τα μοναστήρια -όσα έχουν έσοδα καλούν συντηρητές» μας είπε η προϊσταμένη Αρχαιοτήτων. «Τα καλύτερα έργα της έκθεσης από άποψη καλλιτεχνική θα τα δει για πρώτη φορά το κοινό αφού προέρχονται από τη μονή Δουσίκου πολιτική της οποίας ήταν να μην δανείζει τα κειμήλιά της. Μάλιστα είναι ενός ζωγράφου πολύ ανώτερου επιπέδου -της Κρητικής Σχολής- που δεν έχει ταυτιστεί ακόμη, ενώ από ‘δω και πέρα θα αρχίσει η επιστημονική έρευνα για να δούμε ποιος είναι ο καλλιτέχνης. Γενικά ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα να δει τα πρώτα και τα καλύτερα εκκλησιαστικά αντικείμενα που έχει να δείξει η Θεσσαλία μετά το Βυζάντιο» κατέληξε η κ. Σταυρούλα Σδρόλια.
Θ.Α.
