Τα μάτια λένε και ψέματα...

ΣΗΜΕΡΑ ΜΙΛΑΕΙ ΣΤΗΝ «Ε» Η ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ ΚΛΕΙΩ ΜΠΟΥΡΝΟΒΑ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΜΕ ΘΕΜΑ «ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ»

Ο Αλ Πατσίνο σε κάποια στιγμή στον «Σημαδεμένο» σε μια από τις πιο διάσημες ατάκες στην ιστορία του σινεμά διατείνεται ότι «Τα μάτια δεν λένε ποτέ ψέματα». Είναι όμως έτσι, τα μάτια λένε πάντα την αλήθεια; Την απάντηση μας τη δίνει η ψυχαναλύτρια Κλειώ Μπουρνόβα που σήμερα μιλάει στην «Ε» με αφορμή την εκδήλωση με θέμα το «Βλέμμα» που θα γίνει σήμερα Τρίτη στη Δημοτική Πινακοθήκη-Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα και ώρα 7.30 μ.μ. Αναφέρει χαρακτηριστικά λοιπόν η κ. Μπουρνόβα ότι «Τα μάτια λένε και ψέματα. Υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να πούνε ψέματα με τα μάτια και χειρίζονται τους άλλους», ενώ για το τι θα ειπωθεί στην εκδήλωση αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «Όταν για διάφορους λόγους υπάρχει μια διαταραχή στη βλεμματική επικοινωνία, τότε υπάρχουν καταστροφικά αποτελέσματα».

Συνέντευξη στον Θανάση Αραμπατζή

* Κυρία Μπουρνόβα, τι θα ακούσουμε στη σημερινή εκδήλωση που έχει ως θέμα της το «Βλέμμα»;
- Το θέμα της εκδήλωσης είναι το ”Βλέμμα” είναι ένα θέμα που δουλεύω ψυχαναλυτικά και το οποίο είναι και το θέμα ενός τεύχους του περιοδικού στο οποίο είμαι στη συντακτική επιτροπή. Το βλέμμα είναι όχι απλά μια αίσθηση, είναι κάτι το οποίο στην ψυχανάλυση πήρε μια ιδιαίτερη θέση γιατί προτείνοντας ο Φρόυντ ένα πλαίσιο θεραπείας όπου δεν υπάρχει οπτική επαφή, το βλέμμα αλλάζει γιατί παίρνει μια άλλη σημασία όταν δεν έχεις κάποιον να μιλάς απέναντι και ουσιαστικά αρχίζεις και βλέπεις τα πράγματα διαφορετικά και για τον ίδιο σου τον εαυτό αφού το βλέμμα αρχίζει και γίνεται βλέμμα στον εσωτερικό σου κόσμο. Δεν πρόκειται μόνο για μια μηχανική σωματική λειτουργία αλλά και για κάτι που φέρει μέσα του ουσιαστικά όλη τη δραστηριότητα την ψυχική στην επαφή με τον κόσμο και μετά με τον εσωτερικό εαυτό.
* Γιατί είναι σημαντικό το βλέμμα;
- Είναι σημαντικό γιατί έχουμε δει στις έρευνες που γίνονται το πόσο από τη γέννηση του παιδιού ο τρόπος με τον οποίο όχι μόνο κρατάμε το μωρό, ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε επιτρέπει και στο ίδιο να υπάρχει και να μπορεί να κοιτάει πραγματικά τον άλλο και να μπορεί να αναγνωρίζει, γιατί βλέμμα και αναγνώριση πάνε μαζί. Όταν για διάφορους λόγους υπάρχει μια διαταραχή σε αυτή τη βλεμματική επικοινωνία, τότε υπάρχουν καταστροφικά αποτελέσματα γιατί με το βλέμμα που υπάρχει με τον άλλο μπορούμε και οργανώνουμε και τη σχέση μας με το ίδιο μας το σώμα και τη σχέση μας μέσα στον κόσμο.
* Και το «κακό το μάτι» τι είναι;
- Ως ένα βαθμό σίγουρα πρέπει να υπάρχει μετάδοση κάποιας ενέργειας, αλλά τις περισσότερες φορές είναι θέμα προβολής. Πώς νιώθει κάποιος, ότι ένα βλέμμα του κάνει κακό. Αυτό το βλέμμα που μπορεί να είναι βλέμμα αγνώστου ή κάποιου που νομίζει ότι τον φθονεί, αυτό το βλέμμα είναι κάτι που υπάρχει μέσα του. Οι άνθρωποι που ματιάζονται πάρα πολύ εύκολα είναι άνθρωποι οι οποίοι πιστεύουν ότι κάποιος μπορεί να τους κάνει κακό έτσι. Εχουν την ευαισθησία ότι όντως κάποιος είναι ικανός να τους πλήξει μ’ αυτόν τον τρόπο, άρα είναι τρωτοί.
Οτιδήποτε πιστεύουμε από τη στιγμή που το πιστεύουμε ανοίγουμε την πόρτα σε κάτι, σε μία δοξασία για παράδειγμα...
* Το βλέμμα μαρτυρά τι άνθρωποι είμαστε;
- Οσο κι αν υποτίθεται ότι είμαστε πολιτισμένα όντα οι άνθρωποι, είμαστε επίσης και ζώα με την έννοια της ζωικής κατάστασης και όσο κι αν έχουμε ξεφύγει από τα ζωικά ένστικτα ως ένα βαθμό με την εκπαίδευση, υπάρχουν πάντα και φυσικά το σώμα μιλάει -με τη στάση του- και το βλέμμα μιλάει ακόμη πιο πολύ. Μερικές φορές βλέπουμε χωρίς να το συνειδητοποιούμε την ανισορροπία ανάμεσα στο βλέμμα και το σώμα. Ολοι μας έχουμε αναπτύξει τη δυνατότητα να χρησιμοποιούμε ένα είδος γλωσσικού ιδιώματος το οποίο είναι η επικοινωνία χωρίς λόγια και η συνεχής ερμηνεία του κόσμου και της συμπεριφοράς των άλλων. Υπάρχει μια συνεχής πληροφόρηση του εγκεφάλου για το πώς ο άλλος τοποθετείται και πώς σε αναγνωρίζει ή όχι.
Πάνω σ’ αυτό βέβαια εκείνοι οι οποίοι έχουν τις διαστροφικές, ναρκισσιστικές ικανότητες μπορούν να το χρησιμοποιήσουν μ’ έναν τρόπο που κρύβει τον τρόπο που μιλάει το βλέμμα και αυτό το οποίο είναι η σκέψη. Χρησιμοποιούν το βλέμμα με τέτοιο τρόπο που λέει κάτι, ασχέτως αν άλλα πιστεύουν.
* Κι αυτό που λέει ο Αλ Πατσίνο στον «Σημαδεμένο» ότι τα μάτια δεν λένε ποτέ ψέματα;
- Τα μάτια λένε και ψέματα. Υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να πούνε ψέματα με τα μάτια και χειρίζονται τους άλλους.