Ένας χώρος που κατόρθωσε παρά το σύντομο χρονικό διάστημα λειτουργίας του-περίπου ένας χρόνος-να χωρέσει πολλή τέχνη από ανθρώπους που είναι έγκλειστοι στο κατάστημα κράτησης και αποδεικνύουν καθημερινά ότι το σώμα τους μπορεί να είναι φυλακισμένο, αλλά η ψυχή τους είναι ελεύθερη (alma libre).
Μια ψυχή και ένα μυαλό, που τους οδηγεί να φτιάχνουν έργα είτε αντιγράφοντας μεγάλους ζωγράφους όπως Πικάσο, Μιρό ή Βαν Γκογκ είτε να δημιουργούν τα δικά τους αριστουργήματα με υλικά όπως είναι η ψίχα του ψωμιού, τα κουκούτσια των φρούτων ή τα καλαμάκια από σουβλάκια. Ο διευθυντής του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Λάρισας κ. Γιώργος Τράντας μίλησε στην «Ε» για το Small Museum of ART. «Η ιδέα προέκυψε από τη διάθεση να προσφέρουμε σε αυτούς τους ανθρώπους μια διέξοδο έκφρασης. Μπορεί να είναι έγκλειστοι αλλά εξακολουθούν να είναι κομμάτι της κοινωνίας μας. Ο χώρος που σήμερα λειτουργεί ως μουσείο ήταν μια παλιά αποθήκη, πολύ μικρή που δεν θα μπορούσε να είναι χώρος διδασκαλίας, θα μπορούσε όμως να μεταμορφωθεί σε κάτι άλλο. Σε χώρο τέχνης. Έτσι και έγινε. Χάρη στη φιλανθρωπική οργάνωση του Βελγίου «Give Hope», την προσωπική εργασία του προσωπικού αλλά και των ίδιων των φυλακισμένων, σιγά σιγά το όνειρο δημιουργίας ενός μουσείου, ήταν πια πραγματικότητα» σημείωσε αρχικά.
Αυτό που είναι πράγματι αξιοθαύμαστο, είναι ότι παρά τα λίγα τετραγωνικά του έχει καταφέρει χάρη στον έξυπνο σχεδιασμό του να φιλοξενεί πολλά έργα ζωγραφικής, πάνω από 50 και πολλές κατασκευές κυρίως ξυλογλύπτες. Έργα που υπό κανονικές συνθήκες θα ήθελαν τον τετραπλάσιο χώρο για να εκτεθούν. Με μια κατασκευή που λειτουργεί ως βιβλίο, μπορεί ο επισκέπτης του μουσείου να «ξεφυλλίσει» τους πίνακες που δημιουργούν οι κρατούμενοι μαθητές του 2ου ΣΔΕ. Η αλήθεια είναι, όπως εξομολογείται, ο κ. Τράντας ότι οι εκπαιδευόμενοι που ασχολήθηκαν με τα εικαστικά στις περισσότερες φορές το έκαναν για πρώτη φορά στη ζωή τους, όμως το αποτέλεσμα αποδεικνύει ότι κάπου στην ψυχή τους υπήρχε κρυμμένο αυτό το κομμάτι έκφρασης μέσω της τέχνης.
Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ
Το μεράκι των εκπαιδευομένων του σχολείου και η δίψα τους για γνωριμία με τα εικαστικά οδήγησε την έκθεσή τους να περάσει τα τείχη της φυλακής και να ταξιδέψει μέχρι τη Δημοτική Πινακοθήκη. Μια ημέρα πριν όμως ο Γιάννης Τσαρούχης, η Βάσω Κατράκη, ο Γιώργος Σικελιώτης «μπήκαν» στις φυλακές Λάρισας. Χαρακτικά και έργα ζωγραφικής από τη σπουδαία συλλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας-Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα μετακόμισαν στο μοναδικό, μουσείο φυλακών -ίσως και το μικρότερο παγκοσμίως- στο Small Museum of Art των φυλακών Λάρισας και «συνομιλούν» με έργα κρατουμένων.
«Εμείς θέλουμε να δώσουμε σε αυτούς τους ανθρώπους ένα κίνητρο. Δεν ζουν μακριά από εμάς αλλά ανάμεσά μας. Ούτε η εικόνα τους είναι αυτή του στυγερού δολοφόνου ή βιαστή. Μπορούν να είναι και κάτι άλλο. Αντί για μαχαίρι μπορούν να κρατούν πινέλο. Πιστεύουμε στο Art Therapy. Η ζωγραφική, η μουσική, ο χορός, το θέατρο μπορούν να υπάρχουν και να ανθούν ακόμη και στη φυλακή. Μπορούν να δώσουν οι ίδιοι μια δεύτερη ευκαιρία στον εαυτό τους. Το γεγονός ότι ήρθαν έργα της Πινακοθήκης μέσα στη φυλακή για εμάς είναι σπουδαίο. Ο ενθουσιασμός με τον οποίο τα υποδέχτηκαν είναι η απόδειξη ότι και για εκείνους είναι κάτι σπουδαίο. Όλοι νιώθουν υπερήφανοι που η δουλειά τους προβάλλεται και ο κόσμος βλέπει τις δημιουργίες τους. Εργάζονται με αφοσίωση, ακολουθούν τις οδηγίες των εκπαιδευτών τους στο μάθημα της αισθητικής αγωγής ή σε εργαστήρια που παρακολουθούν και χαίρονται όταν αυτό που φτιάχνουν είναι καλαίσθητο και αρέσει σε άλλους. Γι’ αυτούς τους ανθρώπους είναι πολύ σημαντικό να βγαίνουν έξω, έστω και μέσω μιας μικρής δημιουργίας τους. Είναι ένας τρόπος κοινωνικοποίησής τους» ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Τράντας
Από την πλευρά της η Άννυ Ψάρρα τόνισε ότι είναι η πρώτη φορά στην Ελλάδα που τα έργα ενός μουσείου, στη συγκεκριμένη περίπτωση της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας μεταφέρονται και εκτίθενται σε φυλακή. «Στόχος μας είναι να στείλουμε το μήνυμα πως η τέχνη είναι πέρα από διαχωριστικές γραμμές και κοινωνικούς αποκλεισμούς. Πίσω από τους τοίχους και την παραβατικότητα είναι ο άνθρωπος και θα πρέπει σαν κοινωνία να μας αφορά η εκπαίδευσή τους για το καλύτερο» σημείωσε χαρακτηριστικά.
Αναφορικά, με τη συνεργασία είπε ότι όλα ξεκίνησαν πριν από ένα περίπου χρόνο, όταν σε συνάντηση με τον διευθυντή των Φυλακών και τους κοινωνικούς λειτουργούς, ζητήθηκε το ενδεχόμενο στήριξης άπορων κρατουμένων μέσω εκδηλώσεων της Πινακοθήκης. Έτσι ξεκίνησε η συγκέντρωση ειδών ατομικής υγιεινής, στη διάρκεια εκδηλώσεων και εκθέσεων που πραγματοποιούνται στο μουσείο. Κάπως έτσι η κουβέντα, έφτασε και στην τέχνη και με ποιο τρόπο μπορεί να αγγίζει το συγκεκριμένο κομμάτι του κοινωνικού συνόλου. «Το φετινό θέμα του εορτασμού της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων «Μουσεία και αμφιλεγόμενες ιστορίες: τα μουσεία μιλούν για εκείνα που δεν λέγονται», ταίριαξε ιδανικά σε αυτό που θέλαμε να κάνουμε. Έτσι εμείς «μπήκαμε» στη φυλακή και ταυτόχρονα δώσαμε την ευκαιρία και στους κρατούμενους «να βγουν έξω». Εξάλλου, η τέχνη δεν έχει διαχωριστικές γραμμές και από μόνη της είναι ελευθερία» κατέληξε η αντιπρόεδρος της Πινακοθήκης.
Της Νατάσας Πολυγένη
