Οι δανεισμοί των έργων τέχνης μεταξύ των μουσείων αποτελούν μία από τις σημαντικότερες δραστηριότητες που αναπτύσσει η διοίκηση κάθε σύγχρονου μουσείου, προκειμένου να προωθήσει τη διακίνηση των ιδεών και των πολιτιστικών σχέσεων. Η ανάγκη αυτή επιτάσσει τη λήψη μέτρων και τον ορισμό κανόνων προκειμένου τα έργα να αποθηκεύονται, να μεταφέρονται και να εκτίθενται με ασφάλεια.
Και μπορεί η περιέργεια και το ενδιαφέρον των περισσοτέρων να εστιάζεται στα έργα τέχνης που εκτίθενται, υπάρχει όμως και μια μερίδα κόσμου που αναρωτιέται πόσο εύκολο είναι να ταξιδεύουν αυτά τα ανεκτίμητης αξίας έργα σε διάφορες πόλεις προκειμένου να εκτεθούν.
Η επιμελήτρια της έκθεσης κ. Ειρήνη Οράτη μιλά στην «Ετ.Δ» για το πόσο δύσκολο είναι να ταξιδεύουν γενικά τα έργα τέχνης, τον χρόνο που απαιτείται για την οργάνωση μιας έκθεσης αλλά και για όλα όσα προηγούνται της τοποθέτησης των έργων στους τοίχους κάποιου μουσείου.
Όπως αποδεικνύεται και από τα λεγόμενά της, διόλου εύκολη υπόθεση δεν είναι, καθώς είναι πολλοί οι παράμετροι που πρέπει να ελεγχθούν ξεκινώντας από το κλείσιμο της ημερομηνίας για τη διεξαγωγή μιας έκθεσης μέχρι τη στιγμή των εγκαινίων της. Όπως σημειώνει αρχικά, συνήθως η προεργασία ξεκινά δύο χρόνια πριν, καθώς τα σημαντικά μουσεία της χώρας, κάνουν έγκαιρα τον προγραμματισμό της χρονιάς, οπότε το κλείσιμο της ημερομηνίας είναι καθοριστικής σημασίας. Αφού οριστεί η ημερομηνία, ακολουθεί επίσκεψη στο μουσείο προκειμένου να διαπιστωθεί ότι πληρούνται οι προδιαγραφές για να φιλοξενηθούν τα έργα. «Είναι πολλά αυτά που πρέπει να ελεγχθούν. Ασφάλεια, χώροι, φωτισμός. Τίποτα δεν γίνεται στην τύχη. Στην περίπτωση της συγκεκριμένης έκθεσης της Alpha Bank την επιμέλεια της οποίας έχω, παρότι ο χώρος της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας μού είναι γνώριμος, καθώς επιμελήθηκα και το στήσιμο της συλλογής Κατσίγρα, υπολόγιζα ότι θα τοποθετήσω 48 έργα, όμως στην πορεία διαπίστωσα ότι έπρεπε να τοποθετήσω 45 για να είναι η έκθεση όπως πρέπει και να μπορεί να την απολαύσει ο επισκέπτης. Για κάποιον είναι απλώς μία λεπτομέρεια, για μας έχει εξαιρετική σημασία λέει η κ. Οράτη».
Αμέσως μετά τη μελέτη του χώρου, το επόμενο βήμα είναι η επιλογή των έργων τέχνης, η συσκευασία και μεταφορά τους.
Όπως επισημαίνει η κ. Οράτη, υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία υλικών και συστημάτων συσκευασίας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μεταφορά των αντικειμένων. Σε κάθε περίπτωση και ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες των αντικειμένων που πρόκειται να μεταφερθούν, επιλέγεται ο πιο κατάλληλος τρόπος συσκευασίας και μεταφοράς. Κύριος στόχος κάθε συστήματος συσκευασίας είναι να προστατευθεί το περιεχόμενο σε όλη τη διάρκεια της μετακίνησης μέχρι τον τελικό του προορισμό.
«Σε κάθε περίπτωση η μεταφορά των έργων γίνεται από εξειδικευμένους μεταφορείς ώστε να διασφαλίζεται η ασφαλής μεταφορά τους» τονίζει η επιμελήτρια, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι τα υλικά που χρησιμοποιούνται για τη συσκευασία έχουν ειδικές προδιαγραφές είναι μη τοξικά, ελεγμένα για χημικά και έχουν τη δυνατότητα να διατηρήσουν σταθερή θερμοκρασία ή να καλύψουν σωστά μια πολύ ευαίσθητη επιφάνεια.
Το επόμενο βήμα είναι η τοποθέτηση των έργων. Η κ. Οράτη διευκρινίζει ότι αρχικά γίνεται διευθέτηση στο πάτωμα, δηλαδή οι πίνακες τοποθετούνται κάτω προτού κρεμαστούν και αφού γίνει η επιλογή τους με συγκεκριμένα κριτήρια π.χ. χρονολογικά, βάσει υλικών και καλλιτεχνών, εξειδικευμένοι υπάλληλοι αναλαμβάνουν την τοποθέτησή τους που και αυτή επίσης είναι μια χρονοβόρα διαδικασία. Οι υπάλληλοι που ασχολούνται με την τοποθέτηση φορούν απαραιτήτως γάντια ενώ πρέπει να έχουν υπολογίσει σωστά τις αποστάσεις μεταξύ των πινάκων και με βάση τον φωτισμό. Τελευταίο στάδιο του στησίματος, το οποίο είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικό, είναι ο φωτισμός. Τα φώτα παίζουν σημαντικό ρόλο σε μια έκθεση. «Υπάρχουν τα σποτ, ο φωτισμός συνεχούς ροής, το κίτρινο ή το λευκό χρώμα αλλά σε κάθε περίπτωση ο επιμελητής πρέπει να φροντίσει να φωτίζονται σωστά οι πίνακες, ώστε να αναδεικνύεται το μεγαλείο της τέχνης τους» καταλήγει χαρακτηριστικά η κ. Οράτη.
Η ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΗΣ ALPHA BANK
Αναφερόμενη στη συλλογή της Alpha Bank η κ. Οράτη, τονίζει ότι οι πίνακες είναι ένα πολύ μικρό δείγμα των «θησαυρών» της τράπεζας, η οποία έχει στην κατοχή της περίπου 5.500 έργα τέχνης (πίνακες, χαρακτικά και γλυπτά). Στη Λάρισα ταξίδεψαν έργα ζωγραφικής και χαρακτικής που χρονολογούνται από το 1950 έως σήμερα και σκιαγραφούν την εξέλιξη της σύγχρονης νεοελληνικής τέχνης σε μία περίοδο με μεγάλες ανατροπές.
Τα έργα της Alpha Bank που ανήκουν στη μεταπολεμική εποχή βρίσκονται κυρίως σε καταστήματα σε όλη την Ελλάδα και σε χώρους συναλλαγής με το κοινό. Από αυτά, το μεγαλύτερο μέρος ενσωματώθηκε στις υπάρχουσες δομές των κτιρίων, ενώ αρκετά φιλοτεχνήθηκαν εξαρχής με παραγγελίες που αφορούσαν συγκεκριμένους εσωτερικούς ή εξωτερικούς χώρους καταστημάτων. Η παρουσία έργων σύγχρονης τέχνης στους χώρους της τράπεζας αντικατοπτρίζει συγκεκριμένες επιλογές έργων, πολλά από τα οποία έχουν προσδιορίσει την πορεία των δημιουργών τους, άλλα έχουν διαμορφώσει κάποιες στιγμές της σύγχρονης νεοελληνικής τέχνης και άλλα έχουν αποτελέσει αφετηρίες μεταγενέστερων διαφοροποιήσεων.
Η έκθεση στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας επικεντρώνεται σε έργα των καλλιτεχνών της τότε πρωτοπορίας και συγκεκριμένα των: Γ. Γαΐτη, Β. Κανιάρη, Π. Τέτση, Ν. Κεσσανλή, Δ. Περδικίδη, Θ. Στάμου, Μ. Πράσινου αλλά και των καλλιτεχνών που έκτοτε, όρισαν το διεθνές πλέον πρόσωπο της ελληνικής τέχνης, όπως οι Γ. Ψυχοπαίδης, Χ. Ρωμανού, Γ. Μπουτέας, Χρύσα, Σ. Αντωνάκος, Ν. Καναγκίνη, Β. Σπεράντζας, Κ. Μορταράκος, Α. Λεβίδης, καθώς και τις νεότερες τάσεις: Μ. Ζαμπούρα, Μ. Ζαχαριουδάκης, Ν. Αλεξίου, Γ. Λάππας, Δ. Αγγελίδου, Μ. Γιαννακάκη. Αντίστοιχα, τα έργα χαρακτικής καλλιτεχνών όπως οι Β. Κατράκη, Α.Τάσσος, Κ. Γραμματόπουλος, Τ. Νικολαΐδη, Γ. Βαρλάμος, Ρ. Τζολάκη, Μ. Αρφαράς, Δ. Σιατερλή, Β. Τσαλαματά, Κ. Παπαμιχαλόπουλος, ορίζουν την πολύ ενδιαφέρουσα εξέλιξή της στην Ελλάδα.
Το κοινό θα μπορεί να επισκέπτεται την έκθεση από Τρίτη έως Παρασκευή 10 π.μ. -2 μ.μ. και 6 - 9 μ.μ. Σάββατο και Κυριακή 10 π.μ. -2 μ.μ.
Της Νατάσας Πολυγένη
Φωτογραφίες: Λ. Τζέκας
