Ανεκτίμητος θησαυρός, πολύτιμο εργαλείο για την τοπική ιστορία της Λάρισας, έργο συλλογικής μνήμης…, είναι μόνο ελάχιστοι από τους χαρακτηρισμούς που δόθηκαν χθες, για το βιβλίο του γιατρού-συγγραφέα κ. Νίκου Παπαθεοδώρου, «Ιχνηλατώντας την Παλιά Λάρισα», το οποίο παρουσιάστηκε στην κατάμεστη αίθουσα του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας.
Τον ίδιο δε, εξήραν για τη σημαντικότητα του έργου του και την προσωπικότητά του, δεκάδες Λαρισαίοι που συνέρρευσαν χθες στο ΔΩΛ για να παρευρεθούν στην εκδήλωση, αναγνωρίζοντας την προσφορά του στην ιστορία μιας πόλης, που πρέπει να βρει και να διατηρήσει τις χαμένες της μνήμες…
«Ακούραστο εργάτη της έρευνας και του πολιτισμού…», τον χαρακτήρισε ο δήμαρχος Λαρισαίων κ. Απόστολος Καλογιάννης, σε χαιρετισμό του κατά την έναρξη της εκδήλωσης, ενώ δήλωσε ότι το βιβλίο του «βοηθά να έχουμε επίγνωση του χθες για να σχεδιάσουμε καλύτερα το αύριο…» και «αποτελεί έναυσμα προκειμένου να ασχοληθεί ο δήμος με την επιστημονική καταγραφή της ιστορίας της Λάρισας.
Ακολούθησε χαιρετισμός του αντιδημάρχου Πολιτισμού κ. Πάνου Σάπκα ο οποίος υποστήριξε πως: «Το βιβλίο του Ν. Παπαθεοδώρου είναι ένας ανεκτίμητος θησαυρός για την τοπική ιστορία. Μας γυρίζει στην καθημερινότητα του παρελθόντος, μας δείχνει πού ήμασταν και πού πρέπει να πάμε… Είναι η μνήμη της Λάρισας…».
Την εκδήλωση προλόγισε και συντόνιζε, ο δημοσιογράφος, διευθυντής σύνταξης της εφημερίδας «Ελευθερία» κ. Χρήστος Τσαντήλας, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων, για τα 53 κείμενα που περιλαμβάνει το βιβλίο και τα οποία έχουν δημοσιευθεί στην εφημερίδα, ότι: «Ο γιατρός και συγγραφέας Νίκος Παπαθεοδώρου, ό,τι πιάνει στα χέρια του του δίνει ζωή. Και ως γιατρός αυτό έκανε, και τώρα ως συγγραφέας…
Υπηρετεί με συνέπεια και καταπληκτική λεπτομέρεια αλλά και διάθεση κυρίως το έργο της καταγραφής της ιστορίας της πόλης μας και έχει μια περίεργη σχέση με τους αναγνώστες των κειμένων του.
Εγώ από τη θέση του αρχισυντάκτη στην «Ελευθερία» δεχόμουν μηνύματα, γράμματα και τηλεφωνήματα καθημερινά από αναγνώστες που ζητούσαν να του μεταφέρω τα θερμά τους συγχαρητήρια και να του δώσουμε περισσότερο χώρο…
Εκτός από τη δική μου συγκατάθεση είχα και την έγκριση της οικογένειας Δημητρακόπουλου. Ο αείμνηστος εκδότης Τάκης Δημητρακόπουλος, που είχε πει «Να τον προσέχεις τον γιατρό. Να γράφει. Είναι αξιόλογος άνθρωπος και γνωρίζει καλά τη Λάρισα και τους ανθρώπους της». Ο γιατρός είχε την εκτίμηση φυσικά και των υπόλοιπων μελών της οικογένειας. Το έργο του είναι σημαντικό…».
Την παρουσίαση του βιβλίου ανέλαβαν ο κ. Θωμάς Ψύρρας φιλόλογος-συγγραφέας και ο κ. Κώστας Τσαντίλης πολιτικός μηχανικός.
Αναλυτικότερα, στην ομιλία του ο κ. Ψύρρας, υποστήριξε για το βιβλίο, ότι: «Η Λάρισα μέσα από την αλληλοδιαδοχή των 53 κειμένων του, μετατρέπεται σε «μνημονικό τόπο» και πλέον ο αναγνώστης βρίσκεται μπροστά σε ένα χωρικό πλαίσιο που αναδεικνύει το πρόβλημα της συλλογικής μνήμης.
Να το πω διαφορετικά: αν για να αποκτήσουν νόημα ακόμα και οι εντελώς προσωπικές αναμνήσεις μας, απαιτείται να υπάρχει το πλαίσιο του χώρου, αυτό είναι απολύτως απαραίτητο για τη συλλογική μνήμη. Ιδού λοιπόν η αναγνωστική πρόκληση από το βιβλίο του Νίκου Παπαθεοδώρου: η σχέση της πόλης με τη συλλογική μνήμη (ή της μνήμης σε σχέση με την πόλη).
Νομίζω ότι εδώ βρίσκεται ακριβώς η συμβολή του τόμου που παρουσιάζει ο Νίκος Παπαθεοδώρου. Μέσα στα 53 δημοσιεύματα αναδεικνύει πρωτίστως τι σημαίνει βιωματική λειτουργία της μνήμης και μας δείχνει τι σχέση μπορεί να έχει η ψυχή μας με την πόλη μας.
…Το τοπίο της Λάρισας γίνεται ένα παλίμψηστο της ιστορίας και της μνήμης, έτσι ώστε ο σημερινός Λαρισινός διαβάζοντάς το να πάψει να είναι ένας καταναλωτής του χώρου, που αντιλαμβάνεται τη Λάρισα ως τόπο αραγμένων σωμάτων σε καφετέριες, αλλά να μετατρέπεται σε δέκτη (κι εν συνεχεία σε πομπό) σημάτων και μηνυμάτων, που διαπερνούν το σώμα της πόλης, που αντιπροσωπεύουν την πόλη και τον καθένα Λαρισινό.
Κι αυτό από μόνο του αποτελεί κατάκτηση μιας ιδιαίτερης πλευράς της κοινωνικής εμπειρίας, που ισχυροποιεί την ταυτότητα του Λαρισινού και μετατρέπει μια πόλη σε εκκρεμότητα, σε μια επί της ουσίας πόλη, μια πόλη αξιοβίωτη».
Ο κ. Τσαντίλης, ανάφερε πως το βιβλίο του Ν. Παπαθεοδώρου «διασώζει μνήμες… ενάντια στη λήθη» και στην ομιλία του επικεντρώθηκε κυρίως σε αυτά που χάθηκαν από τη Λάρισα και συγκεκριμένα στα παλιά αξιόλογα κτίσματα, που καθώς γκρεμίστηκαν χάθηκε και η ιστορία της. Ο κ. Τσαντίλης επισήμανε μεταξύ άλλων: «Τι ακριβώς συνέβηκε και διαμορφώθηκε έτσι όπως διαμορφώθηκε το αστικό μας περιβάλλον; Θα μπορούσε να είναι διαφορετικό; Και αν ναι τι τελικά έφταιξε; Γιατί μία πόλη όπως η Λάρισα που είχε μια συνεχή ιστορική πορεία και η οποία έζησε και περιόδους ακμής οπότε δημιούργησε θεσμούς και πολιτισμό αλλά και περιόδους παρακμής, αυτή η πορεία δεν άφησε ίχνη ικανά να της προσδώσουν μια ενδιαφέρουσα ταυτότητα; Γιατί τα περισσότερα από τα ίχνη αυτά χάθηκαν; Νομίζω ότι η απάντηση σε μερικά από αυτά τα ερωτήματα βρίσκεται κάπου εκεί στην αυγή της δεκαετίας του ΄50…».
Νίκος Παπαθεοδώρου:
«Όσο ζω θα εργάζομαι για την ανάδειξη της ιστορίας της Λάρισας»
Την εκδήλωση έκλεισε ο γιατρός –συγγραφέας κ. Νικόλαος Παπαθεοδώρου, αναφέροντας για το βιβλίο του: «Τα κείμενα αυτά δεν πρέπει να τα δει κανείς ως ιστορικές πραγματείες. Αποποιούμαι τον τίτλο του ιστορικού ερευνητή. Ας πούμε ότι είμαι φιλίστορας ή κάποιος ρομαντικός Λαρισαίος, που γοητεύεται από την ιστορική διαδρομή αυτής της πόλεως και από τις προσωπικότητες που ανέδειξε. Περισσότερο απ’ όλα όμως νιώθω συλλέκτης που δεν αποθησαυρίζω και απλώς αποθηκεύω τα αντικείμενα, αλλά τα μελετώ.
Τα κείμενα στο βιβλίο προέρχονται από την έρευνα των αρχείων μου και γράφηκαν για το αναγνωστικό κοινό μιας εφημερίδας, το οποίο ανάμεσα στους πηχυαίους τίτλους πολιτικής ή κοινωνικής επικαιρότητας, ξεκουράζει τις εγκεφαλικές του προσλαμβάνουσες με κάτι απλό, εύκολα κατανοητό, χρηστικό και πιθανόν άγνωστο ιστορικό γεγονός της πόλεως όπου ζει, και μπορεί να έχει σχέση με την ιστορική διαδρομή των ανθρώπων της διπλανής του πόρτας, αυτούς που καθημερινά συναναστρέφεται ή και με τους χώρους όπου ζει και εργάζεται. Οι εικόνες που συνοδεύουν τα κείμενα είναι παλιές, και πολλές σπάνιες. Τα κείμενα βασίζονται σε ιστορικά γεγονότα καταγραμμένα σε παλαιά βιβλία, σε εφημερίδες της εποχής, σε ψηφιοποιημένα αρχεία του τοπικού τμήματος των Γενικών Αρχείων του Κράτους, σε χειρόγραφες αναμνήσεις και σημειώσεις παλαιών επιφανών Λαρισαίων, σε προφορικές αφηγήσεις, σε έρευνες οικογενειακών αρχείων και σε καταγραφές σύγχρονων ερευνητών οι οποίοι ασχολούνται με την τοπική ιστορία».
Τα όσα ανάφερε χθες για την ιστορία της Λάρισας ο κ. Παπαθεοδώρου, μαρτυρούν το πάθος του για τον σκοπό στον οποίο τάχθηκε… και ειδικότερα δήλωσε: «Προσωπικά όσο ζω θα συνεχίσω να εργάζομαι με όλες μου τις δυνάμεις για την ανάδειξη της ιστορίας της Λάρισας, γιατί έχω σαν οδηγό αυτό που μας δίδασκε ο πατέρας όταν ήμασταν μικροί: «Να προσπαθείτε να ανεβείτε στην κορυφή για να δείτε τον κόσμο, και όχι για να σας δει ο κόσμος…».
Η γνώση της τοπικής ιστορίας, εκτός από τον συναισθηματικό δεσμό που συνδέει τον άνθρωπο με τους προπάτορές του, βοηθάει να γίνει γνωστή στους κατοίκους μια άλλη πλευρά της ζωής της πόλης όπου ζούν, πιο ουσιώδης και πέρα από τις καθημερινές βιοτικές μέριμνες.
Αυτά πρέπει να τα ξέρουμε όλοι μας, να τα διαδίδουμε και να τα διδάσκουμε στα παιδιά μας.
Όμως στο θέμα αυτό επιτρέψτε μου να πω ότι υστερούμε αδικαιολόγητα. Στα 135 χρόνια ελεύθερου βίου της πόλεώς μας γράφτηκε μόνον μία μελέτη για τη συνολική ιστορία της και αυτή πριν 90 περίπου χρόνια από έναν συμβολαιογράφο, τον Επαμεινώνδα Φαρμακίδη. Βέβαια ιστορικές μελέτες για συγκεκριμένες περιόδους έχουμε πολύ καλές. Ο Θεόδωρος Αξενίδης για την Πελασγική Λάρισα και ο Θεόδωρος Παλιούγκας για την περίοδο της τουρκοκρατίας έγραψαν ο καθένας σπουδαία δίτομα έργα, ο Κώστας Θεοδωρόπουλος μελέτησε την προϊστορική περίοδο της περιοχής μας με επιστημονική συνέπεια, ενώ ο Κώστας Σπανός οδηγεί μέσα στο 2016 το πολύτιμο «Θεσσαλικό Ημερολόγιό» του στον 70ό πολυσέλιδο τόμο.
Όμως αυτά δεν φθάνουν. Είναι απλώς ελάχιστες ψηφίδες ενός πολύτιμου μωσαϊκού. Ερευνητές υπάρχουν ικανοί, αρχεία που έχουν σχέση με την πόλη μας εντοπίζονται συχνά σε όλο τον κόσμο, ιστορικές μελέτες συγγράφονται, συνέδρια διοργανώνονται, αλλά όλα παρουσιάζονται στο κοινό χάρη στον προσωπικό μόχθο των ερευνητών, χωρίς καμία υποστήριξη από πουθενά».
Να σημειωθεί ότι στην εκδήλωση παρευρέθηκαν ο εκπρόσωπος της Μητρόπολης Λάρισας πρωτοσύγκελος αρ. Αχίλλιος Τσούτσουρας, ο βουλευτής κ. Κ. Μπαργιώτας, αντιδήμαρχοι του Δήμου Λαρισαίων, δημοτικοί σύμβουλοι, η πολιτευτής της Ν.Δ. Ελένη Αξιόγλου, ο διευθύνων σύμβουλος της «Ελευθερίας» κ. Γιώργος Μιχαλόπουλος, εκπρόσωποι φορέων κ.α.
Την εκδήλωση οργάνωσε η Αντιδημαρχία Πολιτισμού του Δήμου Λαρισαίων.
ΛΕΝΑ ΚΙΣΣΑΒΟΥ
