Της Νατάσας Πολυγένη
Ο πρώτος έφορος Αρχαιοτήτων της Λάρισας Κώστας Γαλλής τιμήθηκε το βράδυ του Σαββάτου σε μια ιδιαιτέρως σημαντική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Διαχρονικό Μουσείο της Λάρισας και αφορούσε στη διαδρομή από το Γενί Τζαμί στο Διαχρονικό Μουσείο. Ο Σύλλογος Φίλων του Διαχρονικού Μουσείου, η Εφορεία Αρχαιοτήτων, οι αρχές του τόπου αλλά και πλήθος Λαρισαίων τίμησαν τον άνθρωπο που οραματίστηκε μια Λάρισα με Αρχαίο Θέατρο, μια Λάρισα με Διαχρονικό Μουσείο. Σπουδαίοι επιστήμονες μίλησαν για την πολύτιμη συνεισφορά του Κώστα Γαλλή στην πόλη, ενός ανθρώπου που πορεύτηκε με πολύτιμα εφόδια τις γνώσεις και την αγάπη του για τη Λάρισα και την ιστορία της. Στον Κώστα Γαλλή που συγκινημένος παρακολούθησε την εκδήλωση απονεμήθηκε τιμητική πλακέτα.
Ο επίτιμος διευθυντής του Επιγραφικού Μουσείου στην Ελλάδα κ. Χαράλαμπος Κριτζάς, επικέντρωσε την ομιλία του στις προσπάθειες του Κώστα Γαλλή να προχωρήσουν οι διαδικασίες για την αποκάλυψη του Αρχαίου Θέατρου αλλά και στη συμβολή του για να αποκτηθεί το οικόπεδο που σήμερα βρίσκεται το Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας. "Δεν γνωρίζω άλλη πόλη με τόσο σπουδαία πολιτιστικά επιτεύγματα. Η Λάρισα έχει πολιτιστική καρδιά, έχει υποδομές. Πράγματι δεν ξέρω άλλη πόλη-πέρα από τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου που άλλαξε την όψη του κέντρου της Αθήνας- που να έχει κάνει τόσο μεγάλο τόλμημα, όπως να ισοπεδώσει το κέντρο της για να αποκαλύψει ένα τόσο σπουδαίο μνημείο και να το προσφέρει στους πολίτες της. Ο Κώστας Γαλλής ήταν ο άνθρωπος που το οραματίστηκε και πάλεψε με όλες του τις δυνάμεις, για να το δει να γίνεται πραγματικότητα" ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Κριτζάς. Ιδιαίτερη αναφορά, έκανε και στον άνθρωπο αλλά και συνάδελφο Κώστα Γαλλή.
Η αρχαιολόγος κ. Στέλλα Κατακούτα κατά την ομιλία της αναφέρθηκε στην ενασχόληση του κ. Κώστα Γαλλή με θέματα κλασικής αρχαιολογίας και τη δημοσίευση ευρημάτων των κλασικών έως και ρωμαϊκών χρόνων και επικεντρώθηκε στις προσπάθειές του για την αποκάλυψη του Αρχαίου Θεάτρου Λάρισας και της ανέγερσης του Διαχρονικού Μουσείου. Χαρακτηριστικά, μεταξύ άλλων σημείωσε:
«Ο Κ. Γαλλής δεν ασχολήθηκε μόνο με τη μελέτη του νεολιθικού πολιτισμού της Θεσσαλίας, στην οποία η συμβολή του υπήρξε σημαντική. Ήταν εξίσου και ένας πολύ καλός αρχαιολόγος της κλασικής αρχαιολογίας, στην οποία κάλλιστα θα μπορούσε να είχε αφοσιωθεί εξ ολοκλήρου. Μάλιστα ασχολήθηκε και με πολύ ειδικούς κλάδους της όπως την επιγραφική, συμμετέχοντας και σε σχετικά συνέδρια. Έσκαψε και δημοσίευσε σε ελληνικά και ξένα περιοδικά αριθμό ευρημάτων των κλασικών, ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων. Πολλά από τα δημοσιεύματά του για την περιοχή της Λάρισας, ιδιαίτερα τη δεκαετία του 1970, αφορούν σε αντικείμενα της κλασικής περιόδου. Σημαντικά προσκτήματα του Μουσείου που σήμερα εκτίθενται στη μόνιμη έκθεσή του έγιναν για πρώτη φορά γνωστά από αυτόν, όπως το ψήφισμα του Δήμου Λαρισαίων με το οποίο τιμάται ο Εδεσσαίος Χρυσόγονος, γιατί προστάτευσε τις θεσσαλικές πόλεις από τις επεκτατικές βλέψεις των Αιτωλών ή το ψήφισμα του Κοινού των Θεσσαλών για την αποστολή 43.000 κοφινιών σίτου στη Ρώμη, η οποία μαστιζόταν από λιμό. Από κοντά ο σημαντικός για την αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητά του κτιστός πυραμιδοειδής τάφος στο Γερακάρι Αγιάς του β’ μισού του 5ου αι.π.Χ., η μελέτη του για τους θεσσαλικούς αγώνες, μια συνοπτική εικόνα των μέχρι τότε αρχαιολογικών δεδομένων της Λάρισας και τόσα άλλα».
Παράλληλα, η κ. Κατακούτα αναφέρθηκε στους στόχους του Κώστα Γαλλή που ήταν η πλήρης αποκάλυψη του αρχαίου θεάτρου της πόλης και η δημιουργία ενός σύγχρονου Μουσείου που θα στέγαζε τις αρχαιότητες με τον πλέον ενδεδειγμένο τρόπο. Αφορμή για το πρώτο, όπως είπε, στάθηκε η εμπλοκή του, ως υπαλλήλου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στον Βόλο, με το θέμα που είχε ανακύψει με το κτίσιμο ή μη οικοπέδου επί του αρχαίου θεάτρου, κάτι που τελικά κι έγινε. Η πίστη του ότι κάτω από τις νεότερες οικοδομές το θέατρο σωζόταν και μπορούσε να αναδειχθεί τον έκανε να αναλάβει το ρίσκο και να αγωνιστεί για τις εκτεταμένες απαλλοτριώσεις που απαιτούνταν για τον σκοπό αυτό. Για το δε δεύτερο θέμα ήταν η αποκαρδιωτική εικόνα που παρουσίαζε ο χώρος του Μουσείου, με την αυλή του γεμάτη από στήλες και επιγραφές και τον εκθεσιακό του χώρο να θυμίζει περισσότερο μια καλοστημένη αρχαιολογική αποθήκη παρά μουσειακό χώρο.
Στόχοι και οι δύο δύσκολοι και μακροχρόνιοι. Οράματα που για την υλοποίησή τους χρειαζόταν επιμονή, υπομονή και ψυχικές αντοχές για να πείσεις ότι αυτό που ζητάς είναι σωστό, λογικό και εφαρμόσιμο, για να βάλεις σε λειτουργία τη δύσκαμπτη μηχανή του Δημοσίου και να ξεπεράσεις αγκυλώσεις, για να λες και να ξαναλές τα ίδια πράγματα είτε σε επίσημους παράγοντες, είτε προς κόσμο, με παραστάσεις, συνεντεύξεις και αρθρογραφία. Και εκεί που και στα δύο θέματα φαίνονταν ότι τα πράγματα κινούνταν με κάποια ταχύτητα, ερχόταν πάλι διαστήματα που όλα προχωρούσαν με αργούς ρυθμούς και κωλυσιεργίες. Όπως χαρακτηριστικά έλεγε και ο ίδιος ήταν σαν να ανέβαινε ένα βουνό σπρώχνοντας δύο μυλόπετρες, όπου άλλοτε προσπαθούσε να σπρώξει τη μία κι άλλοτε την άλλη.
ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΑΠΟΘΕΜΑ
Ο προϊστάμενος του Τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιολογικών Χώρων, Μνημείων, Αρχαιογνωστικής Έρευνας και Μουσείων κ. Γιώργος Τουφεξής αναφέρθηκε στο ερευνητικό έργο του Κώστα Γαλλή και την ολιστική προσέγγισή του στο πλούσιο προϊστορικό και αρχαίο πολιτιστικό απόθεμα της περιοχής μας, που καθοδήγησε τις προσπάθειές του για τη διάσωση και ανάδειξη των μνημείων και τον αγώνα του για την δημιουργία ενός σύγχρονου Μουσείου αντάξιου της ιστορίας αυτής της περιοχής που ξεκινά ήδη από την παλαιολιθική περίοδο. Χαρακτηριστικά τα όσα ανέφερε ο κ. Τουφεξής: «Ο Κώστας Γαλλής πήρε τη σκυτάλη από έναν πρωτοπόρο της θεσσαλικής προϊστορίας, τον έφορο Αρχαιοτήτων Θεσσαλίας Δημήτριο Θεοχάρη με τον οποίο άλλωστε συνεργαζόταν, νεοδιορισμένος τότε Επιμελητής Αρχαιοτήτων, στις ανασκαφές του νεολιθικού οικισμού στο νησάκι Αγ. Πέτρος Αλοννήσου, το 1970 και 1971.
Αναλαμβάνοντας τη διεύθυνση της νεοσύστατης Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας από το 1974 μέχρι το 1996, καθώς μετά δίδαξε ως καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, η έρευνά του είχε προσανατολισμό τη θεσσαλική ενδοχώρα. Προνοητικά και διορατικά η έρευνα του Κώστα Γαλλή κινείται σε 3 άξονες που ανταποκρινόταν στις επιστημονικές αναζητήσεις της εποχής και τις ταχύτατα μεταβαλλόμενες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες της ελληνικής υπαίθρου. Ο πρώτος άξονας αναφέρεται στις ανασκαφές και σειρά δημοσιεύσεων νεολιθικών οικισμών και ευρημάτων και σε πρωτοπόρα αρχαιομετρικά προγράμματα με διεθνείς συνεργασίες και συμμετοχή διαφόρων επιστημονικών ειδικοτήτων. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν η Διατριβή του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με θέμα: Καύσεις νεκρών από τη Νεολιθική Εποχή στη Θεσσαλία που εκδόθηκε το 1982, το corpus των θεσσαλικών νεολιθικών ειδωλίων που εκδόθηκε από την Ακαδημία Αθηνών το 1996 και αναλύσεις κεραμικής που έδωσαν μια άλλη διάσταση στο δίκτυο ανταλλαγών και σχέσεων των νεολιθικών κοινοτήτων. Σήμερα, 25 χρόνια μετά τις ανασκαφές του στην Πλατιά Μαγούλα Ζάρκου, ετοιμάζεται η τελική δημοσίευση με Πρόγραμμα της Ακαδημίας Επιστημών της Αυστρίας υπό την επίβλεψη του ιδίου και της κ. Eva Alram- Stern, με τη συμμετοχή Ελλήνων και ξένων ερευνητών.
Ο δεύτερος άξονας της έρευνας του Κώστα Γαλλή αφορά στη διενέργεια επιφανειακών ερευνών για τον εντοπισμό προϊστορικών οικισμών στην «ευλογημένη» θεσσαλική πεδιάδα που αποτελούν την πρώτη συστηματική έρευνα αυτού του τύπου στη Θεσσαλία και τη βάση για πλήθος σχετικών μελετών που συνεχώς εμφανίζονται. Το αποτέλεσμα ήταν η πολύτιμη μονογραφία του: Άτλας Προϊστορικών οικισμών της Ανατολικής θεσσαλικής πεδιάδας που εκδόθηκε από την Εταιρεία Ιστορικών Ερευνών Θεσσαλίας το 1992.
Τέλος, ο τρίτος άξονας περιλαμβάνει τη διαφύλαξη και προστασία του πλήθους των οικισμών αυτών που ξεπερνούν τους 250, μόνον στην πεδιάδα της Λάρισας από τη γεωργική και οικοδομική δραστηριότητα. Πλήθος εγγράφων ετοιμάστηκαν τότε και στάλθηκαν σε κάθε κοινότητα, στους τότε αγροφύλακες και σε δημόσιες υπηρεσίες. Δεκαετίες αργότερα, τα παραπάνω στάθηκαν πολύτιμα εργαλεία στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των μεγάλων δημοσίων έργων, κυρίως στη δεκαπενταετία 1990-2005».
ΟΙ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ
Η εκδήλωση ξεκίνησε με χαιρετισμούς από τον περιφερειάρχη Θεσσαλίας κ. Κώστα Αγοραστό και τον πρόεδρο του ΔΣ Λάρισας κ. Δημήτρη Τάχο οι οποίοι έκαναν λόγο για έναν σπουδαίο άνθρωπο που συνέβαλε τα μέγιστα στην πόλη και έβαλε τη δική του σφραγίδα στο κομμάτι της ιστορίας του Διαχρονικού Μουσείου. Ακόμη δήλωσαν ότι τόσο η περιφέρεια όσο και ο Δήμος θα στηρίξουν με όλες τους τις δυνάμεις το μουσείο-κόσμημα της Λάρισας.
Ο πρόεδρος του Συλλόγου Φίλοι του Διαχρονικού Μουσείου Λάρισας κ. Γιάννης Σιούλας τόνισε κατά τον χαιρετισμό του ότι τόσο η πόλη όσο και οι πολίτες οφείλουν να θυμούνται και να αποδίδουν τα οφειλόμενα σε εκείνους που συνεισέφεραν τα μέγιστα. Ο Κώστας Γαλλής, είπε, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αποκάλυψη ιστορικών πτυχών της πόλης και η Λάρισα τον τιμά για αυτό. Ακόμη, ο κ. Σιούλας αναφέρθηκε στην άριστη συνεργασία του συλλόγου με την Εφορεία Αρχαιοτήτων, στην κατεύθυνση της προώθησης και ανάδειξης του έργου του μουσείου αλλά και των ανθρώπων που μόχθησαν για να ανοίξει τις πύλες του.
Η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων κ. Σταυρούλα Σδρόλια κατά το σύντομο χαιρετισμό της, ανέφερε ότι μαζί με την εκδήλωση για τον Κώστα Γαλλή, το Διαχρονικό Μουσείο τιμά και τα 40 χρόνια του, καθώς τόσα πέρασαν από τη χρονιά εκείνη που ο Κώστας Γαλλής αναζήτησε το οικόπεδο. Αναφερόμενη, στη λειτουργία του Διαχρονικού Μουσείου σημείωσε ότι ο αριθμός των επισκεπτών πλησιάζει τους 10.000 και εξέφρασε την πεποίθησή της ότι ο αριθμός αυτός θα μεγαλώνει ολοένα και περισσότερο.
Την εκδήλωση συντόνιζε η πολιτισμολόγος κ. Ελένη Βαϊοπούλου και ολοκληρώθηκε με ξενάγηση από τον Κ. Γαλλή στα νεολιθικά εκθέματα της Πλατιάς Μαγούλας Ζάρκου που εκτίθενται στο Μουσείο.
Την εκδήλωση παρακολούθησαν οι βουλευτές Κ. Μπαργιώτας, Β. Κόκκαλης, αντιδήμαρχοι, δημοτικοί σύμβουλοι, αρχαιολόγοι, εκπρόσωποι φορέων και συλλόγων και πλήθος Λαρισαίων.
