Του Γιώργου Νούλη
Λίγες ημέρες μετά την αλλαγή του χρόνου, παραμένει ακόμη άγνωστο το τι θα ισχύσει από φέτος όσον αφορά στο... κυνήγι των αποδείξεων. Οι φορολογούμενοι, μισθωτοί και συνταξιούχοι, συνεχίζουν να αγοράζουν αγαθά και υπηρεσίες αλλά δεν γνωρίζουν ποιες δαπάνες από αυτές θα πρέπει να κάνουν με τη χρήση κάρτας ή μέσω τραπεζικών λογαριασμών για να «χτίσουν» το φετινό αφορολόγητο όριο εισοδήματος των 9.550 ευρώ, το οποίο οδηγεί σε έκπτωση φόρου 2.100 ευρώ.
Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Τρύφων Αλεξιάδης μπορεί να αρκέστηκε προ ημερών να επαναλάβει πως οι συναλλαγές που θα περνούν μέσω τραπέζης ή μέσω κάρτας θα αναγνωρίζονται ως δαπάνη για να «χτίζεται» το αφορολόγητο όριο, αλλά δεν έδωσε τις απαραίτητες διευκρινίσεις για τις κατηγορίες των δαπανών που θα μετρούν. Δηλαδή το μόνο που γνωρίζουν σήμερα οι φορολογούμενοι είναι οι διακηρυγμένες προθέσεις του ΥΠΟΙΚ ότι από το 2016 οι αγορές καταναλωτικών ή μη αγαθών, οι πληρωμές για φροντιστήρια, ιδιωτικά σχολεία, νοσήλια, ξενοδοχεία, εστιατόρια, ταβέρνες, μπαρ και οποιαδήποτε αγορά κινητών και ακίνητων περιουσιακών στοιχείων θα πρέπει να γίνονται με «πλαστικό χρήμα». Όμως μέχρι το υπουργείο Οικονομικών να οριστικοποιήσει τις αποφάσεις του, οι φορολογούμενοι βαδίζουν στα… τυφλά ενώ όσες διευκρινίσεις δίνονται μόνο σύγχυση προκαλούν και δεν ξεδιαλύνουν το τοπίο. Ενδεικτικά χθες ο αναπληρωτής υπ. Οικονομικών Τρ. Αλεξιάδης είπε πως θα λαμβάνονται υπόψιν όλες οι αποδείξεις, ακόμη και αυτές των σούπερ μάρκετ και των λογαριασμών ΔΕΚΟ, εκτός από αυτές που αναγράφονται σε άλλους κωδικούς της φορολογικής δήλωσης, όπως τα ενοίκια, τα ιατρικά έξοδα!
Οι πληροφορίες βέβαια λένε πως το υπ. Οικονομικών έως το τέλος του μήνα θα έχει εκδώσει την εγκύκλιο με όλες τις διευκρινίσεις για τον τρόπο που θα λειτουργεί το νέο σύστημα αλλά για την ώρα οι αποδείξεις μόνο στην πάταξη της φοροδιαφυγής συμβάλουν... καθώς ουσιαστικό φορολογικό κίνητρο για συλλογή αποδείξεων δεν υπάρχει κανένα.
Το νέο σύστημα που σκοπεύει να εφαρμόσει το υπουργείο Οικονομικών θα προβλέπει, ανάλογα με το εισόδημα, διαφορετικά ποσοστά δαπανών που θα πρέπει υποχρεωτικά οι φορολογούμενοι να πραγματοποιούν μέσω καρτών (ή μέσω τραπεζικών λογαριασμών) για να δικαιούνται το αφορολόγητο όριο εισοδήματος. Καθώς δηλαδή οι δαπάνες θα προκύπτουν από την κίνηση του τραπεζικού λογαριασμού, οι φορολογούμενοι δεν θα χρειάζεται να συλλέγουν αποδείξεις.
Το θέμα πάντως δεν είναι τόσο απλό καθώς μπορεί να προκύψει πλήθος πρακτικών προβλημάτων, όπως έλλειψη συσκευών POS στην αγορά, υψηλές προμήθειες για τη χρήση «πλαστικού χρήματος» από τις τράπεζες, απροθυμία χρήσης της κάρτας ως μέσου συναλλαγής από πολυπληθείς κοινωνικές ομάδες, παντελής έλλειψη προετοιμασίας για τη διασύνδεση των καρτών με τις φορολογικές αρχές κ.λπ.) και συνεπώς είναι εξαιρετικά αμφίβολο εάν θα τεθεί σε εφαρμογή μέσα στους πρώτους μήνες του 2016.
ΑΝΑΠΑΝΤΗΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Ενδεικτικά να σημειώσουμε πως το μεγαλύτερο μέρος των εισοδημάτων ενός νοικοκυριού αφορά σε δαπάνες που γίνονται σε σούπερ μάρκετ και βενζινάδικα, ωστόσο δεν είναι ακόμα γνωστό αν θα μετρούν οι αποδείξεις των δύο στο αφορολόγητο. Οι συναλλαγές με τις κάρτες θα γίνονται ανεξαρτήτου ορίου αγοράς αγαθών ή θα οριστεί ένα ποσό; Τα περίπτερα δεν έχουν το ειδικό μηχάνημα για κάρτες και πιθανόν να υποχρεωθούν άμεσα να αποκτήσουν μηχανήματα αν δεν υπάρξει όριο. Καμία διευκρίνιση δεν υπάρχει ακόμα και για το τι θα ισχύει με τα delivery και αν οι διανομείς κατ’ οίκον θα έχουν το ειδικό μηχάνημα ή τι θα γίνει στις λαϊκές αγορές. Πρόβλεψη λογικά θα υπάρξει για τους φορολογουμένους (ηλικιωμένους ή άτομα σε απομακρυσμένες περιοχές) που λόγω αντικειμενικών δυσκολιών δεν μπορούν να κάνουν χρήση του πλαστικού χρήματος στις συναλλαγές τους.
Οι φορολογούμενοι θα πρέπει να εξασφαλίσουν δαπάνες ίσες με το 10% του εισοδήματός τους ή το ποσοστό θα είναι μεγαλύτερο; Σύνδεση με το εισόδημα θα υπάρχει αλλά πόσο θα είναι αυτό; Επειδή το «πλαστικό χρήμα» αποτελεί μία από τις ασφαλέστερες λύσεις για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, θα υπάρχουν κίνητρα ή εκπτώσεις φόρου;
Πάντως παρά την αύξηση της ζήτησης των τελευταίων μηνών, η συναλλαγή με κάρτα παραμένει άγνωστη για τον μέσο Έλληνα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σε κάθε Έλληνα αντιστοιχούν μόνο 7 συναλλαγές τον χρόνο με κάρτα όταν ο μέσος όρος της Ευρωζώνης διαμορφώνεται στις 76 συναλλαγές ανά κάτοικο.
Διαθέτοντας μετρητά, ο φορολογούμενος μπορεί με άνεση να κάνει τη συναλλαγή του χωρίς να ζητήσει απόδειξη για την έκδοση της οποίας δεν υπάρχει κανένα ουσιαστικό κίνητρο ούτε και κάποιο αυστηρό πλαίσιο ελέγχου μέχρι τώρα:
* Υποτίθεται ότι συναλλαγές άνω των 1.500 ευρώ που κάνουν οι καταναλωτές θα πρέπει να πληρώνονται υποχρεωτικά μέσω τραπεζικού συστήματος. Ουδέποτε έγινε έλεγχος για την επιβολή του μέτρου, ενώ με το «σπάσιμο» των αποδείξεων, ακόμη και ακριβότερες συναλλαγές πληρώνονται με μετρητά.
* Υποτίθεται ότι από το 2014 θα καταγράφονταν όλες οι συναλλαγές των επιχειρήσεων από το πρώτο ευρώ μέσω των συγκεντρωτικών καταστάσεων. Ακόμη και σήμερα, οι συγκεντρωτικές καταστάσεις του 2014 δεν έχουν υποβληθεί, καθώς έχουν παρουσιαστεί αμέτρητα προβλήματα. Το μέτρο που υποτίθεται ότι θα «πίεζε» τις εταιρείες να κόβουν αποδείξεις, δεν έχει λειτουργήσει ακόμη.
* Τα σχέδια για κληρώσεις και λοταρίες δεν ενεργοποιήθηκαν, ενώ η διάταξη για τη συγκέντρωση αποδείξεων που να αντιστοιχούν στο 10% του εισοδήματος κατάντησε, ούτως ή άλλως, να έχει «διακοσμητικό» χαρακτήρα και για τα εισοδήματα του 2015 δεν θα εφαρμοστεί καν...
Ένα σημαντικό ακόμη πρόβλημα είναι και οι προμήθειες για συναλλαγές με πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες. Η αντικατάσταση των μετρητών και η ευρεία αποδοχή των καρτών είναι βασικό μέλημα της ΕΕ και πρόσφατα η Κομισιόν εξέδωσε Κανονισμό, με τον οποίο μειώνονται στα 0,30 ευρώ για τις πιστωτικές (από 1-1,25 ευρώ) και σε 0,20 ευρώ για τις χρεωστικές κάρτες (από 0,40-0,70 ευρώ). Η μείωση αφορά την προμήθεια που πληρώνει η τράπεζα αποδέκτης μιας συναλλαγής στην τράπεζα που έχει εκδώσει την κάρτα. Ωστόσο αν δεν μειωθεί η προμήθεια που πληρώνουν οι έμποροι στις τράπεζες ούτε το όφελος θα περάσει στους καταναλωτές ούτε το μέτρο θα αποδώσει. Εν ολίγοις από τις διακηρυγμένες προθέσεις έως την πρακτική εφαρμογή του μέτρου θα πρέπει να διανύσουμε μεγάλη ακόμη απόσταση…
