Του Γιώργου Νούλη
Από την αυστηρότητα και τη φορολογική εξόντωση μέχρι την... ατιμωρησία. Η μέση οδός στην επιβολή ποινών κατά τον εντοπισμό των φορολογικών παραβάσεων, φαίνεται πως σε κάποιες περιπτώσεις παρεκκλίνει και το νέο ποινολόγιο της εφορίας που ισχύει από τις 17 Οκτωβρίου και ενεργοποιήθηκε με την έκδοση εγκυκλίου της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων την περασμένη εβδομάδα, ανοίγει «παράθυρο» ατιμωρησίας για τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες που συνηθίζουν σωρηδόν να μην εκδίδουν αποδείξεις...
Βεβαίως, τα προηγούμενα πρόστιμα της εφορίας για παραβάσεις της φορολογικής νομοθεσίας μπορούσαν να θεωρηθούν εξοντωτικά και γι’ αυτό εν μέρει παρέμειναν ανείσπρακτα αλλά τα τωρινά και χαμηλά είναι και δίνουν την αίσθηση ότι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί θα κυνηγούν τον φόρο και όχι το πρόστιμο...
Προσέγγιση σωστή αλλά πώς να παραγνωριστεί το γεγονός ότι εάν ένας ιδιοκτήτης μπαρ εντοπιστεί να μην έχει εκδώσει αποδείξεις για κατανάλωση ποτών 1.000 ευρώ που αντιστοιχεί σε ΦΠΑ 230 ευρώ, θα «καθαρίσει» πλέον με πρόστιμο 115 ευρώ; Όταν μέχρι πρότινος, για κάθε απόδειξη που δεν είχε εκδοθεί, θα έπρεπε να είχε καταβάλει αυτοτελές πρόστιμο 250 ευρώ ή 500 ευρώ ανάλογα με τα βιβλία που τηρούσε. Πρόστιμα εν ολίγοις που έφταναν έως 30.000 ευρώ ανάλογα με το πλήθος των αποδείξεων, περιορίζονται πλέον σε ένα και ίσο με το 50% του ΦΠΑ που αναλογεί στην αξία των αποδείξεων που δεν εκδόθηκαν.
Με το προηγούμενο καθεστώς δηλαδή για να το κάνουμε πιο κατανοητό, σε μια επιχείρηση με απλογραφικά βιβλία στα τραπέζια που δεν είχαν αποδείξεις ο εφοριακός μετρούσε το πλήθος τους (π.χ. δέκα τραπέζια) και έβγαζε το πρόστιμο. Δέκα επί 250 ευρώ, 2.500 ευρώ. Με το νέο καθεστώς θα πρέπει να υπολογίσει την κατανάλωση, να βγάλει το ΦΠΑ και να βάλει πρόστιμο ίσο με το μισό του ΦΠΑ που επιχείρησε να κλέψει ο παραβάτης.
Ξέχωρα που με τις αλλαγές αυτές ευνοούνται όσοι συνηθίζουν να μην εκδίδουν αποδείξεις, αλλά και όσοι δεν υπάγονται σε καθεστώς ΦΠΑ (όπως οι γιατροί και οι επιχειρηματίες παροχής ιδιωτικής εκπαίδευσης), οι οποίοι δεν αντιμετωπίζουν πλέον την επιβολή κανενός προστίμου, αν εντοπιστούν να μην κόβουν αποδείξεις.
Σε κάθε περίπτωση, η γενική αίσθηση είναι ότι το ποινολόγιο της εφορίας για επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες που εντοπίζονται με φορολογικές παραβάσεις έγινε ηπιότερο με πρωταρχικό στόχο την είσπραξή τους. Και όπως σχολιάζει η πρόεδρος των εφοριακών ν. Λάρισας κ. Ελένη Μητρουλιά με το νέο ποινολόγιο αφαιρέθηκαν υπερβολές και διορθώθηκαν λάθη. Πρόκειται για νέα πρόστιμα που θεσπίστηκαν με έναν από τους τελευταίους εφαρμοστικούς νόμους της συμφωνίας της κυβέρνησης με τους δανειστές και προβλέπουν εξορθολογισμό των προηγούμενων διατάξεων, προκειμένου να γίνουν αποτελεσματικότερες στην πάταξη της φοροδιαφυγής. Είναι προφανές πως η φιλοσοφία των νέων ποινών δεν επικεντρώνεται στο πρόστιμο αλλά στη συστηματική προσπάθεια πάταξης της φοροδιαφυγής». «Στο αμέσως επόμενο διάστημα θα φανεί πόσο θα αποδώσουν», πρόσθεσε.
Όπως μένει να φανεί αν τα μέτρα για την έκδοση αποδείξεων θα περιοριστούν στο ψαλίδισμα των προστίμων ή θα συμπληρωθούν το 2016 με διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS και το υπ. Οικονομικών και τις υποχρεωτικές πληρωμές με πλαστικό χρήμα, το οποίο θα ήταν ικανό να περιορίσει σημαντικά το... μαύρο χρήμα.
Ο ΝΕΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΜΩΝ
Πάντως ο νέος χάρτης των προστίμων, περιγράφεται σε μια πολυσέλιδη εγκύκλιο της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, η οποία χαρακτηρίζεται από έναν λαβύρινθο παραπομπών σε άρθρα, παραγράφους και διατάξεις οι οποίες ίσχυαν, άλλαξαν και μετά άλλαξαν ξανά. Ο Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας ψηφίστηκε το 2013, τέθηκε σε ισχύ από τις αρχές του 2014 αλλά άλλαξε την άνοιξη του 2014, καθώς τα αρχικά του πρόστιμα ήταν παράλογα και τώρα άλλαξε ξανά.
Αν αναζητήσει στην ιστοσελίδα της ΓΓΔΕ κανείς τι πραγματικά ισχύει σήμερα, χάνεται. Θα βρει αναρτημένο τον αρχικό Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, ο οποίος πολύ απλά σήμερα δεν ισχύει σε πολλά άρθρα του. Αν επιχειρήσει να διαβάσει την εγκύκλιο της ΓΓΔΕ, μη εξειδικευμένος νομικός με γνώση επί των φορολογικών, επίσης χάνεται. Πάντως τα νέα φορολογικά πρόστιμα ξεκινούν από 100 ευρώ για μικρές φορολογικές παραβάσεις και φτάνουν έως και 20.000 ευρώ για τις μεγάλες επιχειρήσεις ενώ προβλέπονται ειδικές κυρώσεις για παραβάσεις ΦΠΑ και αυτεπάγγελτες ποινικές διώξεις για όσους εντοπιστούν να φοροδιαφεύγουν
Σε γενικές γραμμές η εγκύκλιος (ΠΟΛ.1252/20.11.2015) μεταξύ άλλων προβλέπει:
* Μη έκδοση ή ανακριβής έκδοση φορολογικών στοιχείων (αποδείξεις – τιμολόγια): Για παραβάσεις οι οποίες διαπράχθηκαν από 17 Οκτωβρίου 2015 και μετά δεν επιβάλλονται αυτοτελή πρόστιμα (250-500 ευρώ με πλαφόν τα 30.000 ευρώ). Επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το 50% επί του ΦΠΑ που θα προέκυπτε από το μη εκδοθέν στοιχείο ή επί της διαφοράς.
* Αυτεπάγγελτες ποινικές διώξεις για υποθέσεις μη έκδοσης αποδείξεων άνω των 10.000 ευρώ, για απόκρυψη φορολογητέας ύλης που συνεπάγεται μη καταβολή φόρου άνω των 100.000 ευρώ ή 50.000 ευρώ για ΦΠΑ.
* Για εκπρόθεσμες δηλώσεις ή μη υποβολή δηλώσεων από τις οποίες προκύπτει φόρος για καταβολή, καθώς και δηλώσεων απόδοσης παρακρατούμενων φόρων, επιβάλλονται τα εξής πρόστιμα: 100 ευρώ όταν ο φορολογούμενος δεν είναι υπόχρεος τήρησης βιβλίων, 250 ευρώ για απλογραφικά βιβλία, 500 ευρώ για διπλογραφικά. Επιπροσθέτως, προβλέπονται πρόστιμα ίσα με 10% έως και 50% του φόρου που αποφεύχθηκε να πληρωθεί λόγω ανακριβούς υποβολής ή μη υποβολής δήλωσης. Δεν επιβάλλονται πρόστιμα σε περίπτωση υποβολής εκπρόθεσμης τροποποιητικής δήλωσης ΦΠΑ ή παρακρατούμενου φόρου εφόσον η αρχική δήλωση έχει υποβληθεί εμπρόθεσμα.
* Εκπρόθεσμη υποβολή, ελλιπής υποβολή ή μη υποβολή δηλώσεων φορολογίας κεφαλαίου (γονικών παροχών, κληρονομιών, δωρεών, κερδών από τυχερά παιχνίδια, μεταβίβασης ακινήτων, ΕΝΦΙΑ φόρου offshore και δηλώσεων Ε9) και κερδών από τυχερά παιχνίδια θα έχουν πρόστιμο 100 ευρώ.
* Παραβάσεις συμβολαιογράφων, φυλάκων μεταγραφών και προϊστάμενοι κτηματολογικών γραφείων για παραβάσεις σχετικές με τον ΕΝΦΙΑ θα έχουν πρόστιμο ένα τοις χιλίοις επί της αξίας του ακινήτου (δεν μπορεί να είναι χαμηλότερο από 300 ευρώ ή υψηλότερο από 1.000 ευρώ).
* Καθιερώνεται νέο καθεστώς προστίμων για τη φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ. Συγκεκριμένα:
- Σε περίπτωση μη έκδοσης φορολογικού στοιχείου ή έκδοσης ή λήψης ανακριβούς στοιχείου για πράξη που επιβαρύνεται με ΦΠΑ, επιβάλλεται πρόστιμο 50% επί του φόρου που θα προέκυπτε από το μη εκδοθέν στοιχείο, ή επί της διαφοράς, αντίστοιχα. Εξαιρείται της επιβολής κυρώσεων ο λήπτης που τελούσε σε καλή πίστη κατά τη λήψη των στοιχείων.
- Σε κάθε περίπτωση όπου διαπιστώνεται, κατόπιν ελέγχου, η υποβολή ανακριβών δηλώσεων ή η μη υποβολή δηλώσεων, με συνέπεια τη μη απόδοση ή τη μειωμένη απόδοση ή την επιπλέον έκπτωση ή επιστροφή ΦΠΑ, επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με 50% επί του ποσού του φόρου που θα προέκυπτε από τη μη υποβληθείσα δήλωση ή επί της διαφοράς, αντίστοιχα.
- Σε περίπτωση άσκησης οικονομικής δραστηριότητας χωρίς να έχει υποβληθεί δήλωση έναρξης εργασιών, παρά την ύπαρξη σχετικής υποχρέωσης, επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με ποσοστό 50% επί του ποσού του ΦΠΑ που θα έπρεπε να είχε αποδοθεί για όλη τη διάρκεια λειτουργίας της οικονομικής δραστηριότητας.
- Σε κάθε πρόσωπο μη υπόχρεο σε υποβολή δηλώσεων ΦΠΑ που εκδίδει φορολογικά στοιχεία με ΦΠΑ, χωρίς να έχει τέτοια υποχρέωση, επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με ποσοστό 50% επί του αναγραφόμενου φόρου που δεν αποδόθηκε.
* Παραβάσεις μη ανταπόκρισης φορολογουμένων σε αίτημα της Φορολογικής Διοίκησης για παροχή πληροφοριών ή στοιχείων: 100-250-500 ευρώ ανάλογα με τον τύπο των τηρούμενων βιβλίων
* Σε περίπτωση όπου δεν συνεργάζεται ο φορολογούμενος κατά τη διενέργεια ελέγχου επιβάλλεται πρόστιμο 2.500 ευρώ.
* Τόκος εκπρόθεσμης καταβολής: 0,73% σε μηνιαία βάση για κάθε εκπρόθεσμη καταβολή οποιουδήποτε φόρου, τέλους, προστίμου ή εισφοράς μετά την 1η Ιανουαρίου 2014.
* Μη εγγραφή στο φορολογικό μητρώο ή εγγραφή περισσότερες φορές: 2.500 ευρώ
* Μη τήρηση αξιόπιστου λογιστικού συστήματος για πρόσωπα με επιχειρηματική δραστηριότητα: 2.500 ευρώ
* Επανάληψη της ίδιας παράβασης εντός πενταετίας, μετά από νέο φορολογικό έλεγχο: διπλασιασμός του αρχικού προστίμου και σε περίπτωση νέας υποτροπής τετραπλασιασμός.
