Η ΕΣΕΕ κατέθεσε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλο, ο οποίος εξέφρασε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το ασφαλιστικό, στον Πρωθυπουργό κ. Α. Τσίπρα, τον Υπουργό Εργασίας κ. Γ. Κατρούγκαλο και την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, μια εναλλακτική πρόταση που επεξεργάστηκαν αξιόπιστοι αναλυτές, για την μεταρρύθμιση του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος. Με σημείο αναφοράς την επίδειξη σεβασμού στη «διαδοχή των γενεών» και τη μετάβαση από ένα προβληματικό αναδιανεμητικό ασφαλιστικό σύστημα σε ένα περισσότερο ανταποδοτικό η πρόταση έχει τρεις βασικούς στόχους:
Α. Τη διατήρηση του καθεστώτος των συνταξιοδοτικών παροχών, σε αποδεκτό επίπεδο, με τη μη περικοπή συντάξεων ύψους 1.000 – 1.200 € και κάτω.
Β. Τον ακριβή αναλογιστικό υπολογισμό των οικονομικών πόρων που θα απαιτηθούν για μια μεταβατική περίοδο 3-5 ετών, έως ότου το νέο σύστημα εξισορροπήσει με την αναμενόμενη αύξηση της απασχόλησης και τον εκσυγχρονισμό των οργανωτικών και διοικητικών του δομών.
Γ. Τη δεσμευτική ανάληψη από τα δημόσια ταμεία κοινωνικής ασφάλισης αυτοτελούς αποπληρωμής, εντός 15 έως 20 ετών, του συνόλου των επιπροσθέτων δαπανών που θα απαιτηθούν στη μεταβατική περίοδο των 3-5 ετών. Μόνο έτσι μπορεί να μην αναζητηθούν οι αναγκαίοι πόροι από τους σημερινούς συνταξιούχους και να διασωθούν οι σημερινές συντάξεις.
Η πρόταση
1. Δημιουργία 2 ή 3 ταμείων δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και ΟΑΕΕ ή ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, ΟΓΑ και ΟΑΕΕ.
2. Μετασχηματισμός του ΕΤΑΑ σε επαγγελματικό ταμείο ειδικού σκοπού με θεσμοθετημένη την αρχή της καθολικότητας και υποχρεωτικότητας και για τις τρεις επαγγελματικές κατηγορίες, Μηχανικούς-Ιατρούς-Δικηγόρους (μπορεί να εξεταστεί και η ένταξη του ΕΤΑΜ-ΜΜΕ). Η πρόταση αυτή είναι κεφαλαιώδους σημασίας γιατί, αν υιοθετηθεί από τους κοινωνικούς φορείς ΤΕΕ, ΠΙΣ, ΠΔΣ ίσως να επιλυθεί ένα ιδιαιτέρως σημαντικό πρόβλημα.
3. Οι αυτοαπασχολούμενοι και οι ελεύθεροι επαγγελματίες που θα αρχίσουν την επαγγελματική τους ενασχόληση από την 1/1/2016 και μετά έχουν τις παρακάτω επιλογές:
• Σε περίπτωση που επιλεγεί η ενοποίηση ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και ΟΑΕΕ, να δύνανται να ασφαλίζονται είτε στον κλάδο ασφάλισης των αυτοαπασχολουμένων είτε στον κλάδο ασφάλισης των μισθωτών.
• Να δύνανται, εντός 24 μηνών, μετά την έναρξη του επαγγελματικού τους βίου και υπό την προϋπόθεση της άμεσης ασφάλισής τους στο δημόσιο κλάδο υγείας (ΕΟΠΥΥ):
➢ να ασφαλιστούν στον κλάδο σύνταξης των μισθωτών ή
➢ να ασφαλιστούν στον κλάδο ασφάλισης των αυτοαπασχολουμένων ή
➢ να ασφαλιστούν σε επαγγελματικό ταμείο.
(Το καθεστώς αυτό ισχύει σε αρκετά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης στην Ευρώπη π.χ. στη Γερμανία και έχει συμβάλει στην εκκίνηση του επαγγελματικού βίου.)
Βασικές αρχές για μετάβαση στο νέο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης
1η Αρχή: Ενοποίηση με χρονικό ορίζοντα 3 έως 5 έτη των κανονισμών των συνταξιοδοτικών παροχών, στα 2 ή 3 ταμεία, της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης.
2η Αρχή: Διάκριση των συντάξεων σε δύο βασικούς πυλώνες:
- βασική σύνταξη (ίδιο ποσό για όλους)
- κατοχυρωμένο ποσό σύνταξης με βάση τις καταβληθείσες εισφορές (εξατομικευμένο ποσό)
3η Αρχή: Οι όροι και οι προϋποθέσεις κατοχύρωσης του εξατομικευμένου ποσού σύνταξης προτείνεται να διέπονται βασικά από τις προβλεπόμενες διατάξεις του Ν.3863/10, με τις αναγκαίες προσαρμογές και με επιδιωκόμενο στόχο την ενσωμάτωση των σχετικών αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Εξυγίανση ΟΑΕΕ με κεφαλαιοποίηση οφειλών
➢ Διατήρηση της ισχύος των διατάξεων που αφορούν στην «πραγματική» κεφαλαιοποίηση των μέχρι σήμερα ληξιπρόθεσμων οφειλών των ασφαλισμένων για οφειλές άνω των 20.000 €. Η κεφαλαιοποίηση να συνεχίζει να περιλαμβάνει όλες τις οφειλές σε ενιαίο κεφάλαιο, καθώς επίσης τις κάθε είδους προσαυξήσεις, πρόσθετα τέλη και λοιπές επιβαρύνσεις. Από της κεφαλαιοποίησης και εφεξής, το ενιαίο κεφάλαιο θα επιβαρύνεται με ένα στοιχειώδες και τυπικό επιτόκιο ύψους 1% ετησίως. Εξυπακούεται η δυνατότητα άμεσης ένταξης στις υπάρχουσες ρυθμίσεις και για τις οφειλές κάτω των 20.000 €, με αναλογικές εκπτώσεις στο ύψος των προσαυξήσεων σε σχέση με τον χρόνο και τον όγκο κάλυψης των οφειλών.
➢ Κατά την συνταξιοδότηση, μετατροπή της κεφαλαιοποιημένης οφειλής σε ασφαλιστικό χρόνο με τελική επιλογή εξαγοράς ή μειωμένης σύνταξης εκ μέρους του ασφαλισμένου, η οποία δεν δημιουργεί ταμειακό έλλειμμα και ανάγκη επιπρόσθετης περικοπής συντάξεων. Η πρόταση στηρίζεται επάνω στην αρχή ότι ο ασφαλισμένος, ως συνταξιούχος, θα εισπράξει τελικά την αναλογία αυτών που έχει δώσει προς τον ΟΑΕΕ και αυτό που οφείλει θα συνυπολογιστεί στο τελικό ύψος της σύνταξης που θα του δοθεί. Όπως είναι αυτονόητο, εάν ένας ασφαλισμένος επιθυμεί να εξοφλήσει νωρίτερα από την σύνταξη την κεφαλαιοποιημένη οφειλή του, θα πρέπει να διατηρεί το σχετικό δικαίωμα.
➢ Υποχρέωση άμεσης επανέναρξης καταβολής τρεχουσών εισφορών από τους οφειλέτες που κάνουν χρήση της κεφαλαιοποίησης, με παροχή δικαιώματος για ελεύθερη επιλογή ασφαλιστικής κλάσης σε αυτούς. Για τους ενταχθέντες σε ευνοϊκό καθεστώς ρύθμισης οφειλών, θα πρέπει να παρέχεται προστασία έναντι των διώξεων (πάγωμα διώξεων) και η μη ένταξή τους στο Κ.Ε.Α.Ο.
Βασικά προαπαιτούμενα μεταρρύθμισης
1ο Δημιουργία ενιαίου φορέα από όλα τα δημόσια ταμεία κοινωνικής ασφάλισης για τη διαχείριση της ακίνητης και κινητής περιουσίας τους.
2ο Δημιουργία μιας αξιόπιστης και ανεξάρτητης εθνικής αναλογιστικής αρχής η οποία θα υπάγεται στη Βουλή των Ελλήνων κατά το πρότυπο της αρχής της Μεγάλης Βρετανίας.
3ο Αναλογιστική μελέτη η οποία και θα ολοκληρωθεί εντός του 1ου εξαμήνου του 2016. Η αναλογιστική μελέτη προτείνεται να γίνει είτε από την αναλογιστική υπηρεσία του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας, είτε από κορυφαίο οικονομικό οίκο που θα επιλεγεί από την Κυβέρνηση και τους θεσμούς. Η μελέτη θα αποτελεί ουσιαστικά το πλήρες και αναλυτικό σχέδιο κοστολόγησης όλων των βημάτων της μετάβασης στο νέο σύστημα και θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και τα εξής στοιχεία:
- Ανάλυση όλων των σεναρίων για τα ελλείμματα του ΣΚΑ με βάση 3 σενάρια (δυσμενές, τρέχον, αισιόδοξο) όσον αφορά την ανεργία, την κατώτατη σύνταξη, την εξέλιξη των βασικών μισθών, το νέο κανονισμό παροχών συντάξεων, το επίπεδο των εισφορών κ.λπ.
- Τα εκτιμώμενα έσοδα που θα προκύψουν από τη διοικητική ένωση, τη μείωση της εισφοροδιαφυγής και εισφοροαποφυγής, την επαγγελματική αξιοποίηση κινητής και ακίνητης περιουσίας κ.λπ.
- Την πλήρη αποτίμηση του εκτιμώμενου κόστους μετάβασης, ανά σενάριο, για τα επόμενα 3 – 5 έτη έως ότου επιτευχθεί η απόλυτη αυτοχρηματοδότηση του συστήματος.
- Τον σαφή και ακριβή καθορισμό των επιπρόσθετων χρηματικών ποσών που θα απαιτηθούν, στη μεταβατική χρονική περίοδο, των 3-5 ετών, για την εξισορρόπηση εσόδων από εισφορές με τις δαπάνες παροχών συντάξεων και ΚΥΡΙΩΣ τον τρόπο της οριστικής εξόφλησης αυτών των πρόσθετων χρηματικών ροών εντός 15-20 ετών.
- Απόλυτη και σαφής πρόβλεψη ότι τα επιπρόσθετα αυτά κόστη δεν επιβαρύνουν τα δημόσια ταμεία, δεδομένου ότι εξοφλούνται εντός 15 -20 έτη από τα δημόσια ταμεία κοινωνικής ασφάλισης με νομοθετημένες και εγγυημένες τις διαδικασίες αποπληρωμής τους.
Κρίσιμη πολιτική διαπραγμάτευση με τους θεσμούς
Η επιτυχία του εγχειρήματος συναρτάται ως ένα βαθμό από την αποδοχή ή την ανοχή του σχεδίου από τους κοινωνικούς φορείς και τα πολιτικά κόμματα.
Ένα τέτοιο μέτωπο ενεργούς στήριξης ή ανοχής δίνει τη δυνατότητα επαναδιαπραγμάτευσης με τους θεσμούς με στόχο:
- Τη σύμφωνη γνώμη τους σε ένα μεταρρυθμιστικό μοντέλο που είναι βιώσιμο και εξισορροπεί το αναδιανεμητικό και το ανταποδοτικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης με τεκμήριο μια αξιόπιστη αναλογιστική μελέτη.
- Τη σύμφωνη γνώμη τους για μια σαφώς καθορισμένη, μέσω της αναλογιστικής μελέτης, δανειοδότησης των δημόσιων ταμείων ασφάλισης από χρηματοδοτικό φορέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τον ταυτόχρονο καθορισμό του τρόπου αποπληρωμής αυτού του ποσού εντός 15 ή 20 ετών, από τα δημόσια ταμεία κοινωνικής ασφάλισης.
- Την υιοθέτηση μιας βιώσιμης λύσης για την αποπληρωμή προς τα δημόσια ασφαλιστικά ταμεία των ληξιπρόθεσμων οφειλών (σήμερα ανέρχονται σε 20 δις € περίπου) με στόχο αυτά τα ποσά, σε ποσοστό (30-40%), να οδηγούνται για την αποπληρωμή της πρόσθετης δανειακής ενίσχυσης του ΣΚΑ κατά τη φάση της μετάβασης στο νέο σύστημα.
-Η άντληση αυτών των ποσών, από το σύνολο των ληξιπρόθεσμων οφειλών, μπορεί και πρέπει να οδηγήσει στην αναθεώρηση και τον επανασχεδιασμό των υφιστάμενων όρων της ισχύουσας ρύθμισης των 100 δόσεων.
Την ανωτέρω εναλλακτική πρόταση και την ευθύνης υποβολής της, τόσο προς την Κυβέρνηση όσο και προς τα κόμματα και τους θεσμούς θα μπορούσε να αναλάβει η ΟΚΕ και τελικά να προταθεί ως επιλογή από τον Υπουργό Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Ο βασικός στόχος της ΕΣΕΕ, προκειμένου να αυξηθούν οι πιθανότητες επιτυχίας της πρότασης, πρέπει να είναι η διαμόρφωση ενός κλίματος αποδοχής ή ανοχής αυτού του σχεδίου από τις πολιτικές δυνάμεις και τους θεσμοθετημένους Κοινωνικούς Εταίρους. Προς την κατεύθυνση αυτή, θα μπορούσε να συμβάλει μία συντονισμένη προσπάθεια ενημέρωσης της ευρύτερης Κοινής Γνώμης, όλων των πολιτικών δυνάμεων και των Κοινωνικών Φορέων, για την μέχρι σήμερα πορεία του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης στην Ελλάδα, τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των αναδιανεμητικών και ανταποδοτικών συστημάτων ασφάλισης, καθώς και παραδειγμάτων μεταρρύθμισης συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης (περίπτωση Χιλής, Ισπανικό εγχείρημα μετά τη συμφωνία του Τολέδο). Η πλήρης ενημέρωση της Κοινής Γνώμης θα συντελέσει στην προσπάθεια επίτευξης κοινωνικής συναίνεσης για την αποτελεσματική μεταρρύθμιση του ΣΚΑ. Η σωστή εφαρμογή της μεταρρύθμισης του Ασφαλιστικού μπορεί να πραγματοποιηθεί με την συμβολή αξιόπιστων αναλυτών.
Δήλωση του Προέδρου της ΕΣΕΕ κ. Βασίλη Κορκίδη:
«...Η ΕΣΕΕ εφιστά την προσοχή όλων στο γεγονός ότι τρεις στους δέκα εργοδότες, έμειναν εκτός της ρύθμισης των 100 δόσεων για χρέη προς το ΙΚΑ. Σύμφωνα με τα στοιχεία, τον Οκτώβριο, στη ρύθμιση αυτή έμειναν 84.662 ενήμεροι οφειλέτες, από τους 113.932 που είχαν ενταχθεί μέχρι και τον Ιούλιο. Ο συνολικός αριθμός όσων «έχασαν» τη ρύθμιση μέσω ΙΚΑ και ΚΕΑΟ, φτάνει τους 36.000. Ταυτόχρονα, εκτιμάται ότι στον ΟΑΕΕ επιπλέον 7.000 εργοδότες έχασαν τον Οκτώβριο τη ρύθμιση. Η ΕΣΕΕ είχε προ τριμήνου επισημάνει ότι το διάστημα μέχρι τα τέλη του έτους, χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα βεβαρημένο φορολογικά, αφού συμπίπτουν πολλές μηνιαίες υποχρεώσεις, όπως οι δόσεις φόρου εισοδήματος, δόσεις ΕΝΦΙΑ, τρέχουσες φορολογικές και ασφαλιστικές υποχρεώσεις, αναδρομικοί φόροι και εισφορές, τέλη κυκλοφορίας και ως εκ τούτου ζητά την ενεργοποίηση της «δεύτερης ευκαιρίας», προς όφελος όλων και κυρίως των Ασφαλιστικών Ταμείων που θα χάσουν περίπου 1,2 δις ευρώ από τις απώλειες των ρυθμίσεων...».
