Του Γιώργου Νούλη
Από ώρα σε ώρα και από μέρα σε μέρα, οδηγείται η συμφωνία κυβέρνησης-θεσμών για την προστασία της κύριας κατοικίας, κορυφώνοντας την αγωνία εκατοντάδων νοικοκυριών του νομού που κινδυνεύουν να χάσουν τα σπίτια τους...
Οι διαβουλεύσεις για τα κριτήρια υπαγωγής των «κόκκινων» δανειοληπτών στον νόμο Κατσέλη βρίσκονται στην τελική τους φάση με την πολιτική ηγεσία του Υπ. Οικονομίας να "παζαρεύει" να θωρακίσει τα 2 στα 3 υπερχρεωμένα νοικοκυριά της χώρας. Για το 35% περίπου των νοικοκυριών που επί της ουσίας μένει στον "αέρα" έχουν πέσει στο τραπέζι προτάσεις περί «αναδόμησης» του Κώδικα Δεοντολογίας των Τραπεζών, αλλά από τη στιγμή που δεν έχει βγει ακόμη "λευκός καπνός" σημαίνει ότι από τις συζητήσεις των δύο πλευρών αναφύονται συνεχώς "αγκάθια"…
Στο μεταξύ οι συμβολαιογράφοι της Λάρισας, παρεμβαίνοντας στις διαφαινόμενες εξελίξεις περί επικείμενων μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης κατά οφειλετών του Δημοσίου και Τραπεζών και ενόψει των κρίσιμων αποφάσεων που θα ληφθούν, καλούν την κυβέρνηση να προστατέψει τη λαϊκή κατοικία και να λάβει τα αναγκαία νομοθετικά μέτρα, προκειμένου να αποτραπεί ο κίνδυνος απώλειας της μοναδικής κατοικίας… όσων συμπολιτών, αξίζουν την προστασία.
Επί του ζητήματος, που πολλάκις έχει χαρακτηριστεί από φορείς της Λάρισας ως υποβόσκουσα ωρολογιακή βόμβα, να σημειώσουμε, πως σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, η πρόταση που έχει υποβάλει το οικονομικό επιτελείο στους εκπροσώπους των δανειστών μειώνει εν μέρει το χάσμα των τελευταίων μηνών. Η νέα κυβερνητική πρόταση καλύπτει περίπου το 65% των δανειοληπτών με "κόκκινα" στεγαστικά, από 75% που ήταν το "δίχτυ προστασίας" της προηγούμενης πρότασης.
Σε επίπεδο αντικειμενικών αξιών, όπως λέγεται, έχει καταγραφεί σύγκλιση. Η ελληνική πλευρά έχει πέσει από τα 200.000 ευρώ στα επίπεδα των 150.000 - 180.000 ευρώ ενώ η τελευταία, επισήμως γνωστή πρόταση των δανειστών αφορά σε κύρια κατοικία αντικειμενικής αξίας 120.000 ευρώ. Να σημειωθεί πως την πενταετία της μεγάλης «έκρηξης» στις χορηγήσεις στεγαστικών δανείων (2005-2009) το μέσο ύψος δανείου που χορηγούσαν οι τράπεζες ήταν 110.000 - 120.000 ευρώ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν ελήφθησαν δάνεια και 200.000 ή και 300.000 ευρώ. Εκεί εκτιμάται ότι πάτησαν οι θεσμοί, ζητώντας το όριο στα 120.000 ευρώ.
Βεβαίως μεγάλο "αγκάθι" αποτελούν τα εισοδηματικά κριτήρια, αφού μέχρι πρότινος υπήρχαν αποκλίσεις της τάξεως των 10.000 ευρώ, με την ελληνική πλευρά να προτείνει ετήσιο εισόδημα έως 35.000 ευρώ και τους δανειστές να αντιπροτείνουν 8.180 ευρώ για άγαμο, 13.917 ευρώ για ζευγάρι χωρίς παιδιά και προσαύξηση 3.350 ευρώ για κάθε παιδί έως τρία παιδιά.
Πάντως σημασία έχει να δούμε αν τελικά η κυβέρνηση καταφέρει να μην βγει σε πλειστηριασμό η κύρια κατοικία όσων έχουν προσφύγει στον νόμο Κατσέλη. Το σημείο αυτό είναι ιδιαίτερα λεπτό καθώς ο συγκεκριμένος νόμος, με τις όποιες αδυναμίες του, αποτελεί σήμερα το μοναδικό καταφύγιο για την προστασία της μοναδικής κατοικίας του οφειλέτη. Να θυμίσουμε πως μόνο στον ν. Λάρισας εκκρεμούν προς συζήτηση στο Ειρηνοδικείο Λάρισας 1.800 περίπου αιτήσεις υπερχρεωμένων πολιτών, οι περισσότεροι εκ των οποίων έχουν υποθηκεύσει την ακίνητη περιουσία τους.
Βεβαίως, πέντε χρόνια μετά τη θεσμοθέτησή του, ο ίδιος ο νόμος έχει γίνει αντικείμενο κατάχρησης. Η κατάχρηση εντοπίζεται στις αδυναμίες του δικαστικού μας συστήματος, που έχει οδηγήσει τον χρόνο εκδίκασης των υποθέσεων να εκτείνεται και μετά την επταετία. Ενδεικτικά η ημερομηνία που δίνει σήμερα το Ειρηνοδικείο Λάρισας είναι για το 2022! Επίσης η εμπειρία έχει δείξει πως στην πλειονότητά τους οι αιτήσεις που εκδικάστηκαν -χωρίς να περιλαμβάνονται αυτές που απορρίφθηκαν σε αρχικό στάδιο- ήταν από οφειλέτες σε πραγματική αδυναμία, αλλά λόγω του μεγάλου χρόνου που μεσολαβεί μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης, έχει δώσει καταφύγιο σε αρκετούς που, ενώ θα μπορούσαν, αποφεύγουν συστηματικά να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους…
Σε κάθε περίπτωση από μια πρώτη επεξεργασία των οφειλών από δάνεια που έχουν κάνει καταναλωτικές οργανώσεις, προκύπτει ότι τουλάχιστον 1 στα 3 νοικοκυριά έχει οφειλές που ξεπερνούν τις 200.000 ευρώ. Αν ληφθούν υπόψη και τα άλλα δύο κριτήρια (ετήσιο εισόδημα, αντικειμενική αξία της κατοικίας), τα οποία υποχρεωτικά συνυπολογίζονται, τότε είναι προφανές ότι με πλειστηριασμό θα κινδυνεύσει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό οφειλετών. Συνεπώς τα πάντα κινούνται στην κόψη του ξυραφιού…
ΤΥΠΙΚΑ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΘΗΚΑΝ
Στο μεταξύ να θυμίσουμε πως από την περασμένη Δευτέρα 2 Νοεμβρίου, οι πλειστηριασμοί ακινήτων τυπικά έχουν απελευθερωθεί. Αν και πρακτικά εξακολουθεί να ισχύει το άτυπο μορατόριουμ μη διενέργειας πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας, τυπικά αυτοί επιτρέπονται. Ωστόσο η Ελληνική Ένωση Τραπεζών έχει εκδώσει ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία «οι τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα θα συνεχίσουν, μέχρι τέλους του τρέχοντος έτους, να παρέχουν προστασία της πρώτης κατοικίας των δανειοληπτών". Άλλωστε δεν θα μπορούσε να είναι και διαφορετικά μιας και η όλη διαδικασία εκπλειστηριασμού απαιτεί 40 ημέρες μέχρι η υπόθεση να φτάσει ενώπιον του δικαστηρίου, οπότε πρακτικά δεν μπορεί να γίνει κανένας πλειστηριασμός πριν από τα μέσα Δεκεμβρίου… Μέχρι τότε βεβαίως δεν θα υπάρχουν εκκρεμότητες.
ΟΙ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΟΙ ΛΑΡΙΣΑΣ
Εξάλλου με αφορμή τις διαφαινόμενες εξελίξεις το Δ.Σ. του Συλλόγου Συμβολαιογράφων του Εφετείου Λάρισας ανακοίνωσε μεταξύ άλλων πως "συμπαραστεκόμαστε στον κάθε συμπολίτη μας, ο οποίος, εξαιτίας της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης, διατρέχει άμεσο κίνδυνο απώλειας της περιουσίας του, πολύ περισσότερο δε όταν αυτό έχει να κάνει με την πρώτη κατοικία του. Σε καμία δε περίπτωση δεν θα θέλαμε να δούμε και στη χώρα μας εικόνες, όπως αυτές που είδαμε στις ΗΠΑ, μετά την κρίση του εκεί τραπεζικού συστήματος ή στην Ισπανία όταν και η χώρα αυτή εισήλθε σε καθεστώς επιτήρησης και μνημονίου. Οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν ότι ο συμβολαιογράφος, ακόμα και όταν καλείται να εκτελέσει τα επιβαλλόμενα από τον νόμο καθήκοντα του επί του πλειστηριασμού υπαλλήλου, είναι αυτός που ασκώντας οιονεί δικαστική εξουσία, εφαρμόζει και τηρεί πιστά τον Νόμο, το Σύνταγμα και γενικά τις κείμενες νομοθετικές διατάξεις, μακριά από οποιαδήποτε συμφέροντα. Ειδικά δε στη διαδικασία των πλειστηριασμών η, προβλεπόμενη από τον νόμο, αμοιβή του συμβολαιογράφου είναι ελάχιστη. Οι πολίτες θα πρέπει να έχουν εμπιστοσύνη στην άσκηση των καθηκόντων του Έλληνα συμβολαιογράφου ως επί του πλειστηριασμού υπαλλήλου, ο δε εμπλεκόμενος ως οφειλέτης, καλό θα είναι να έχει στην άκρη του μυαλού του, ότι εφόσον ο συμβολαιογράφος είναι αυτός που ασκεί - εκτελεί ένα μέρος της εκτελεστικής διαδικασίας, τότε ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες να συντελεστεί η διαδικασία περαίωσης της εκτέλεσης μακριά από τα σημερινά ισχύοντα, μέσα από αδιαφανείς και απρόσωπες διαδικασίες. Οι συμβολαιογράφοι του Εφετείου Λάρισας καλούμε τον κάθε επισπεύδοντα τη διαδικασία εκτέλεσης (Τράπεζες, Δημόσιο, τρίτο κ.λπ) να είναι φειδωλός σε κάθε πιθανή περίπτωση εκτέλεσης, να επιδείξει τη απαιτούμενη και επιβαλλόμενη από τις περιστάσεις αλληλεγγύη και αφού λάβει υπόψη κάθε συνταγματική αρχή προάσπισης του αδυνάτου. Καλούμε δε την Ελληνική Κυβέρνηση να προστατέψει τη λαϊκή κατοικία και να λάβει άμεσα τα αναγκαία νομοθετικά μέτρα, προκειμένου να αποτραπεί ο κίνδυνος απώλειας της μοναδικής κατοικίας όσων συμπολιτών μας αξίζουν, για τους λόγους που παραπάνω αναφέραμε, την προστασία της".
