Σύμφωνα με το άρθρο 15 του Ν. 2238/1994, όταν το συνολικό ποσό των δαπανών που αναγράφονται στο πίνακα 5 της φορολογικής δήλωσης (έντυπο Ε1), είναι μεγαλύτερο από το συνολικό καθαρό εισόδημα των κατηγοριών Α΄ έως Ζ, που αναγράφονται στο πίνακα 4 της φορολογικής δήλωσης , τότε το συνολικό εισόδημα προσδιορίζεται κατ΄ εξαίρεση με βάση τις δαπάνες διαβίωσης.Ο πρόεδρος του Συλλόγου Εφοριακών ν. Λάρισας κ. Ανδρέας Ντάνης με το σημερινό του άρθρο διευκρινίζει ότι έχει σχέση με την ετήσια τεκμαρτή δαπάνη η οποία θα αποτυπωθεί στις φορολογικές δηλώσεις. Ο προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ. κατά τον προσδιορισμό της δαπάνης υποχρεούται να λάβει υπόψη του, επισημαίνει ο κ. Ντάνης, τα αναγραφόμενα στον πίνακα 6 της φορολογικής δήλωσης, χρηματικά ποσά τα οποία αποδεικνύονται από νόμιμα παραστατικά στοιχεία και με τα οποία καλύπτεται ή περιορίζεται η προκύπτουσα διαφορά.
Τα ποσά αυτά σύμφωνα με τον νόμο είναι τα κάτωθι :
1. Τα χρηματικά ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα.
2. Τα χρηματικά ποσά που απαλλάσσονται από τον φόρο ή φορολογούνται με ειδικό τόπο.
3. Τα χρηματικά ποσά που προέρχονται από πώληση περιουσιακών στοιχείων.
4. Η εισαγωγή συναλλάγματος που δεν εκχωρείται υποχρεωτικά στην Τράπεζα της Ελλάδας.
5. Τα ληφθέντα δάνεια.
6. Οι δωρεές ή γονικές παροχές σε χρήμα.
7. Διάφορα άλλα εισπραχθέντα ποσά ( επιδοτήσεις , αποζημιώσεις, κέρδη από λαχεία κ.λ.π. ).
8. Η ανάλωση κεφαλαίου.
Με βάση τις διατάξεις του άρθρου 19 του Ν. 2238/1994 , για τον προσδιορισμό του κεφαλαίου κάθε έτος από τα πραγματικά εισοδήματα που έχουν φορολογηθεί ή νόμιμα απαλλαγεί από τον φόρο , εκπίπτουν οι δαπάνες που ορίζονται στα άρθρα 16 και 17 του Ν. 2238/1994.
Στην περίπτωση που δεν υπάρχουν δαπάνες με βάση το άρθρο 16 του Ν. 2238/94 , το ποσό που πρέπει να εκπέσει σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι κατώτερο των 2.900 €
* Για τον προσδιορισμό των κεφαλαίων πριν από το οικ. έτος 1989:
Έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του Ν. 820/1978.
* Για τον προσδιορισμό των κεφαλαίων για τα οικ. έτη 1989-1993:
Έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του Ν. 1828/1989.
* Για τον προσδιορισμό των κεφαλαίων για τα οικ. έτη 1994 & μετά:
Θα αθροίζεται το δηλωθέν εισόδημα με τα χρηματικά ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα., τα χρηματικά ποσά που απαλλάσσονται από τον φόρο ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο, τα χρηματικά ποσά που προέρχονται από πώληση περιουσιακών στοιχείων, τα ληφθέντα δάνεια , οι δωρεές ή γονικές παροχές σε χρήμα, η εισαγωγή συναλλάγματος που δεν εκχωρείται υποχρεωτικά στην Τράπεζα της Ελλάδας και τα διάφορα άλλα εισπραχθέντα ποσά , όπως επιδοτήσεις , αποζημιώσεις, κέρδη από λαχεία κ.λ.π.
ΣΗΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ότι για να ληφθούν υπόψη, τα παραπάνω ποσά ως ανάλωση κεφαλαίου , πρέπει να έχουν δηλωθεί κατά το έτος που αποκτηθήκανε και σχηματίστηκε το κεφάλαιο.
Από το άθροισμα αυτό θα αφαιρούνται οι δαπάνες διαβίωσης και οι δαπάνες απόκτησης των άρθρων 16 και 17 του Ν. 2238/94 ( αναγράφονται στο πίνακα 5 της φορολογικής δήλωσης).
Αν δεν υπάρχουν δαπάνες διαβίωσης ή αν το ποσό είναι μικρότερο από 2.900 € , θα αφαιρείται το ποσό των 2.900 € .
Κάθε ποσό που καταβλήθηκε για την απόκτηση των εσόδων που λειτουργούν προσθετικά στο δηλωθέν εισόδημα, τα μειώνει προκειμένου αυτά να ληφθούν υπόψη για την κάλυψη ή τον περιορισμό της διαφοράς. Έτσι αν προσθετικά υπολογίζονται χρηματικά ποσά που προέρχονται από διάθεση περιουσιακών στοιχείων , θα αφαιρείται η δαπάνη απόκτησης τους. Αν υπολογιστεί δωρεά θα αφαιρεθεί ο φόρος δωρεάς. Αν υπολογιστεί διάθεση μετοχών εισηγμένων στο χρηματιστήριο , θα ληφθεί υπόψη η διαφορά μεταξύ τιμή διάθεσης και τιμή κτήσης. Όταν η κάλυψη της τεκμαρτής δαπάνης, γίνεται από ανάλωση κεφαλαίου προερχομένου από ανάληψη τραπεζικής κατάθεσης , πρέπει να αποδεικνύεται , ότι το αναληφθέν ποσό αποδεδειγμένα φορολογήθηκε κατά τα προηγούμενα έτη ή απηλλάγη του φόρου νόμιμα (ΣτΕ 1154/1991).
Κατά ρητή διάταξη του νόμου για την κάλυψη ή περιορισμό της διαφοράς που προκύπτει κατά την εφαρμογή των διατάξεων αυτής της περίπτωσης , δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 10 του Ν. 2019/1992 ,για τα ποσά των πραγματικών ή τεκμαρτών δαπανών που πραγματοποιούνται από 1/1/1994. Υπενθυμίζεται ότι με τις διατάξεις του άρθρου 10 του Ν. 2019/1992 , μόνο για το οικ. έτος 1992 , δόθηκε η ευχέρεια σε όσους ήθελαν να δηλώσουν τα κινητά τους περιουσιακά στοιχεία τα οποία είχαν στην κυριότητα τους την 1/1/1991 , χωρίς αποδεικτικά στοιχεία ( έντυπο Ε6 ).
* Κάλυψη τεκμηρίου για δαπάνες που πραγματοποιηθήκανε από 1/1/2005 και μετά:
- Με τις διατάξεις της παραγράφου 4 του άρθρου 4 του Ν.3296/2004 , ορίζεται ότι κατά τον προσδιορισμό κεφαλαίου προηγούμενων ετών , προκειμένου να καλυφθεί ή να περιοριστεί η προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίων , αφαιρούνται οι δαπάνες των άρθρων 16 και 17 του Ν. 2238/94, ανεξάρτητα από το αν έχει εφαρμογή ή όχι το τεκμήριο για τις δαπάνες αυτές. Για παράδειγμα Ε.Ι.Χ. που αποκτήθηκε το 2004 δεν έχει εφαρμογή η τεκμαρτή δαπάνη διαβίωσης για την χρήση αυτή. Ωστόσο αν στο έτος 2008 γίνεται επίκληση κεφαλαίου προηγούμενων χρόνων , στα οποία συμπεριλαμβάνεται και η χρήση 2004 , η τεκμαρτή δαπάνη που αντιστοιχεί στο Ε.Ι.Χ. θα αφαιρεθεί ( ΠΟΛ. 1016/2005 ).
* Κάλυψη τεκμηρίου με ανάλωση κεφαλαίου προηγούμενων ετών , στα οποία συμπεριλαμβάνονται και εισοδήματα ανηλίκων που δηλώθηκαν από τον γονέα τους:
- Ο φορολογούμενος μπορεί να επικαλεσθεί ανάλωση του εισοδήματος του που απόκτησε , όταν ήταν ανήλικος και φορολογήθηκε στο όνομα του γονέα του , προς κάλυψη δαπάνης που πραγματοποιήθηκε μετά την ενηλικίωση του , εκτός εάν έχει γίνει επίκληση αυτού του εισοδήματος από τον γονέα του( ΠΟΛ. 1259/2000 ).
* Κάλυψη τεκμαρτής δαπάνης συζύγων με κεφάλαιο προηγούμενων ετών :
- Πριν την έναρξη της έγγαμης συμβίωσης ο σύζυγος μπορεί να επικαλεσθεί κεφάλαιο προηγούμενων ετών μόνο από δικά του εισοδήματα .Μετά την έναρξη και κατά την διάρκεια της έγγαμης συμβίωσης , ο κάθε σύζυγος μπορεί να επικαλεσθεί κεφάλαιο από το οικογενειακό του εισόδημα.
* Κάλυψη τεκμαρτής δαπάνης κατοίκου αλλοδαπής:
- Οι παραπάνω φορολογούμενοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα ήδη φορολογηθέντα εισοδήματα ως ανάλωση προηγούμενων ετών για κάλυψη τεκμαρτής δαπάνης αγοράς περιουσιακού στοιχείου χωρίς να αφαιρείται από το κεφάλαιο αυτό το ποσό των 2.900,00 € , σύμφωνα με την υπ ΄αρ. 418/2002 γνωμάτευση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
