της Μαρίας Μίχου
michou@eleftheria.gr
Περισσότερους επισκέπτες είχε ο νομός Λάρισας πριν από τριάντα χρόνια, σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα, αποκαλύπτει έρευνα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για την εξέλιξη των τουριστικών μεγεθών στην περιφέρεια, από το 1980 μέχρι και το 2010. Με εξαίρεση τον νομό Μαγνησίας, που μέσα σε τρεις δεκαετίες εμφανίζεται να έχει τριπλασιάσει τον αριθμό επισκεπτών που δέχεται, η εικόνα στους λοιπούς τρεις θεσσαλικούς νομούς χαρακτηρίζεται απογοητευτική.
Να σημειωθεί ότι η έρευνα έχει γίνει από τον Σεραφείμ Πολύζο, αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, και του δρα Γιάννη Σαράτση, διδάσκοντα στο Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο ίδιο Πανεπιστήμιο και αποτυπώνει τη θέση της Θεσσαλίας στον τουριστικό χάρτη της χώρας για την περίοδο 1980-2010. Η συνολική εικόνα μπορεί να χαρακτηριστεί ενθαρρυντική για το νομό Μαγνησίας και απογοητευτική για τους υπόλοιπους νομούς της περιοχής.
Με κριτήριο τον αριθμό των συνολικών ετήσιων διανυκτερεύσεων, ο νομός Μαγνησίας κατέχει περίπου το 65% της συνολικής επισκεψιμότητας της περιφέρειας Θεσσαλίας, ενώ οι άλλοι νομοί μοιράζονται το υπόλοιπο 35%. Επιπλέον, με βάση την εξέλιξη των διανυκτερεύσεων στους νομούς, η προοπτική της τουριστικής δραστηριότητας, με εξαίρεση τον νομό Μαγνησίας, δεν είναι ιδιαίτερα ευοίωνη. Αναφορικά με τη μέση ετήσια πληρότητα των ξενοδοχειακών καταλυμάτων στην περιφέρεια Θεσσαλίας, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. αυτή είναι περίπου 38-42%, ενώ οι αντίστοιχες τιμές για το σύνολο της χώρας κυμαίνονται από 55 έως 60%. Είναι, ωστόσο, οι υψηλές τιμές ειδικά του νομού Μαγνησίας που ανεβάζουν το μέσο όρο στα τουριστικά στατιστικά μεγέθη της περιφέρειας, δεδομένου ότι η επισκεψιμότητα των άλλων νομών είναι ιδιαίτερα χαμηλή ως προς τον εθνικό μέσο όρο.
ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΑ
Σύμφωνα με τα στοιχεία των ερευνητών, με βάση τα στοιχεία των διανυκτερεύσεων, ο νομός Μαγνησίας, στην περίοδο 1980-2010, σχεδόν τριπλασίασε τον αριθμό των επισκεπτών του, από περίπου 500.000 στις αρχές του ’80 σε περίπου 1,3 εκατομμύρια επισκέπτες το 2010. Καλύτερη χρονιά για τη Μαγνησία ήταν το 2009, οπότε και ο αριθμός των επισκεπτών ξεπέρασε το 1,5 εκατομμύριο. Στον νομό Καρδίτσας, η εξέλιξη της επισκεψιμότητας εμφανίζει σχετική σταθερότητα: από περίπου 100.000 επισκέπτες το 1980, ο νομός έφτασε να δέχεται κοντά στις 130.000 επισκέπτες τον χρόνο, το 2010 –μια αύξηση της τάξης περίπου του 30%. Ο νομός Τρικάλων, από περίπου 190.000 επισκέπτες το 1980, εμφανίζει μια σχετική σταθερότητα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’90, σημείο από το οποίο η επισκεψιμότητα αρχίζει να ανεβαίνει σταθερά. Από το 2005 κι έπειτα, μετά από μια «βουτιά» της προηγούμενης χρονιάς, ο αριθμός των επισκεπτών κινείται πάνω από 300.000, με κορύφωση επίσης τη χρονιά του 2008, ενώ για το 2010 ο αριθμός κυμαίνεται περίπου στις 350.000.
ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ
Αντίστροφη, ακριβώς, πορεία από τον νομό Τρικάλων εμφανίζει ο νομός Λάρισας. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο μεγαλύτερος αριθμός επισκεπτών στο νομό ήταν το 1980, χρονιά εκκίνησης της έρευνας, οπότε και οι επισκέπτες ανήλθαν σε περίπου 360.000. Ο αριθμός αυτός δεν «ανακτήθηκε» ξανά, από τότε, ενώ το 2010 ο αριθμός των επισκεπτών μετά βίας ξεπέρασε τις 200.000.
ΑΝΟΜΟΙΟΓΕΝΕΙΑ
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η τουριστική ανάπτυξη στη Θεσσαλία διακρίνεται για τα ανομοιογενή χαρακτηριστικά της, τα οποία διαφοροποιούνται από περιοχή σε περιοχή. Διακρίνονται τέσσερις διαφορετικοί τύποι «υπο-περιοχών»:
- Ώριμες περιοχές, υψηλής αναγνωρισιμότητας και τουριστικής «ελκυστικότητας» για επισκέπτες κυρίως από το εξωτερικό, όπως είναι τα νησιά των Σποράδων, το Πήλιο και τα Μετέωρα. Η φήμη τους είναι διεθνής και προσελκύουν επισκέπτες από όλο τον κόσμο, ενώ «σηκώνουν» το κύριο βάρος στη διαμόρφωση της τουριστικής επισκεψιμότητας της Θεσσαλίας.
- Δυναμικές περιοχές, που τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτύξει μια καλή παρουσία, κυρίως όμως στον εγχώριο τουρισμό, όπως είναι η περιοχή της Λίμνης Πλαστήρα, τα αστικά κέντρα, η ορεινή περιοχή του Περτουλίου και τα παράλια της Λάρισας. Οι περιοχές αυτές δεν είναι αναγνωρίσιμες στον διεθνή τουρισμό.
-Χαμηλής ανάπτυξης περιοχές, όπου υπάρχει μια υποτυπώδης τουριστική δραστηριότητα, αλλά πολύ μικρής εμβέλειας, σε αρχικά στάδια ανάπτυξης, όπως είναι τα παράλια της περιοχής του Αλμυρού, το όρος Όθρυς, η περιοχή της Αργιθέας, η περιοχή της Ελασσόνας και των Χασίων.
- Αναξιοποίητες περιοχές, με σχεδόν μηδενική παρουσία του τουρισμού, όπως είναι η περιοχή του θεσσαλικού κάμπου, όπου η κυρίαρχη παραγωγική δομή, με έμφαση στον πρωτογενή τομέα, δεν μπορεί να αλλάξει.
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να υπάρχουν περιοχές με έντονα εποχικό μαζικό τουρισμό της κυρίαρχης μορφής «ήλιος-θάλασσα», όπως είναι για παράδειγμα οι Σποράδες, να υπάρχουν «πυρήνες» προσέλκυσης τουρισμού ειδικού ενδιαφέροντος, με μεγαλύτερη διασπορά στο χρόνο, όπως είναι τα Μετέωρα, περιοχές εξειδικευμένου τουρισμού όπως είναι τα χιονοδρομικά κέντρα που προσελκύουν μόνο εγχώριους επισκέπτες και ενδιαφέρουσες αλλά οριακά αξιοποιημένες περιοχές, όπως είναι η Λίμνη Πλαστήρα.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Με βάση την έρευνα, οι χαμηλές τιμές της τουριστικής επισκεψιμότητας των περιοχών της Θεσσαλίας οφείλεται στη χαμηλή της τουριστική ανταγωνιστικότητα, παρά το γεγονός ότι κατέχει σημαντικούς και ενδιαφέροντες τουριστικούς πόρους –μόνον κάποιες περιοχές της διαθέτουν ισχυρή εικόνα στην τοπική και τη διεθνή τουριστική αγορά. Μέχρι σήμερα, τονίζουν οι ερευνητές, οι οργανωτικές προσπάθειες που καταβλήθηκαν για τη δημιουργία ενός «τουριστικού πακέτου» ήταν περιορισμένες έως ανύπαρκτες. Η ποικιλία των τουριστικών πόρων της Περιφέρειας βοηθά στην ενοποίηση τουριστικών δραστηριοτήτων και τη δημιουργία ενός ή περισσότερων «τουριστικών πακέτων», που να περιλαμβάνουν διάφορες περιοχές της περιφέρειας και θα επιδιώξουν παράλληλα με την ενίσχυση του θαλάσσιου τουρισμού την ανάδειξη άλλων μορφών τουρισμού. Στο επίπεδο της οργανωμένης προώθησης των προσφερόμενων τουριστικών προϊόντων της περιφέρειας, παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια αναλήφθηκαν κάποιες πρωτοβουλίες από την Περιφερειακή και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, υπάρχει έλλειψη μιας σαφούς και αποτελεσματικής πολιτικής τουριστικού marketing. Η συνεργασία των αυτοδιοικητικών αρχών με τους θεσμικούς φορείς ή τους επαγγελματίες του τουριστικού χώρου μπορεί να αλλάξει τη συνολική εικόνα της περιφέρειας προς την εγχώρια, αλλά κυρίως τη διεθνή τουριστική αγορά.
Εξαιρετική σημασία έχει η αναφορά των ερευνητών για την προσπελασιμότητα της περιφέρειας Θεσσαλίας. Όπως σημειώνουν, η Θεσσαλία, παρά το γεγονός ότι βρίσκεται στο κέντρο της χώρας, δεν έχει ικανοποιητική προσπελασιμότητα προς τις τουριστικές αγορές του εξωτερικού. Η οδική σύνδεση της Δυτικής Θεσσαλίας με την υπόλοιπη χώρα δεν είναι ικανοποιητική, ενώ τα δύο αεροδρόμια (Σκιάθος και Αγχίαλος) κατέχουν έκκεντρη γεωγραφικά θέση προς τις άλλες περιοχές της περιφέρειας. Οι συντάκτες της έρευνας επισημαίνουν πως ο κλάδος του τουρισμού έχει προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης στη Θεσσαλία, ωστόσο τονίζουν πως για την επίτευξη του στόχου απαιτείται η ανάληψη συγκεκριμένων και στοχευμένων δράσεων, με ανανέωση του υφιστάμενου συνολικού αναπτυξιακού τουριστικού προτύπου, αλλά και «εμπλοκή» των υπολοίπων παραγωγικών τομέων της οικονομίας με την τουριστική δραστηριότητα.
