michou@eleftheria.gr
«Γκρίνιες» και απίστευτους διαλόγους στις δημόσιες υπηρεσίες εξακολουθεί να προκαλεί η ελληνική γραφειοκρατία, καθώς ένα τεράστιο μέρος του «χαρτο-βασιλείου» που ταλαιπωρεί πολίτες και δημόσιους λειτουργούς, στην πράξη έχει απλώς «μετακομίσει» στο διαδίκτυο. Η γραφειοκρατία έχει γίνει e-grafeiokratia, με πρώτη υπηρεσία στις λίστες των παραπόνων των πολιτών την Εφορία. Τόσο η διαδικασία εκτύπωσης της λεγόμενης «Ταυτότητας Οφειλής», όσο και διαδικασίες όπως το e-παράβολο προκαλούν αντιδράσεις από την πλευρά των πολιτών –δικαιολογημένες, μέχρι ενός σημείου. Από την άλλη πλευρά, το γεγονός και μόνον ότι χρειάζονται ο ΟΟΣΑ, το Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και συνολικά 150 δημόσιοι λειτουργοί, εμπειρογνώμονες, στελέχη της δημόσιας διοίκησης και εκπρόσωποι επιχειρηματικών φορέων, εδώ και δέκα μήνες, για να βρεθεί «άκρη» στον γραφειοκρατικό λαβύρινθο είναι από μόνο του εύγλωττο στοιχείο για να δικαιολογήσει τις αντιδράσεις των πολιτών –ακόμη πιο «εύγλωττο» στοιχείο είναι τα 14,5 δισ. ευρώ, σχεδόν 7% του ΑΕΠ, που κοστίζουν τα διοικητικά βάρη.
Για να αντιληφθεί κανείς το πόσες μάχες δίνονται σε καθημερινή βάση για το αυτονόητο, αρκεί να παρακολουθήσει την εξέλιξη των νομοθετικών παρεμβάσεων για το πρόγραμμα «Διαύγεια». Όλοι οι δημοσιογράφοι έχουμε βρεθεί, σε παλαιότερη εποχή, αντιμέτωποι με την απίστευτη απάντηση διοικητικών υπαλλήλων ότι «δεν έχει έρθει τίποτα στο φαξ». Έβγαινε μια υπουργική απόφαση, μπορεί να δινόταν ακόμη και συνέντευξη Τύπου για την απόφαση, υπήρχε σε ηλεκτρονική μορφή αλλά εάν δεν έφτανε με το φαξ στους τελικούς αποδέκτες για να πάρει αριθμό πρωτοκόλλου ήταν σαν να μην υπήρχε αυτή η απόφαση. Μετά ήρθε η «Διαύγεια». Ίσως ένα από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία για την παρακολούθηση των διοικητικών πράξεων. Ακόμη όμως και για τη «Διαύγεια», χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια για να αποσαφηνιστούν τα εξής: πρώτον, ότι οι διοικητικές πράξεις ισχύουν μόνον μετά την ανάρτησή τους στο πρόγραμμα «Διαύγεια», όρος που περιγράφει το αυτονόητο, ότι δηλαδή από τη στιγμή της ανάρτησης, ισχύει η διοικητική πράξη –και δεν περιμένει κανείς το φαξ. Ωστόσο, χρειάστηκε να διατυπωθεί και το ακόμη πιο αυτονόητο: ότι σε περίπτωση διαφοράς ανάμεσα στο αναρτημένο κείμενο και στο κείμενο της πράξης ισχύει το αναρτημένο (και όχι το φαξ).
«ΣΤΡΑΤΟΣ»
Από τον περασμένο Δεκέμβριο ανακοινώθηκε η συνεργασία της ελληνικής κυβέρνησης με τον ΟΟΣΑ για την πάταξη της ελληνικής γραφειοκρατίας. Δέκα μήνες μετά τη συνεργασία κλιμακίου του Οργανισμού, του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης για την άρση των διοικητικών βαρών σε 13 τομείς της οικονομίας έχουμε πληροφορηθεί ότι περίπου 150 δημόσιοι λειτουργοί, εθνικοί εμπειρογνώμονες και ανώτατα στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης, κλαδικοί φορείς και οργανώσεις του επιχειρηματικού κόσμου της χώρας, συνεργάζονται σε μία προσπάθεια χαρτογράφησης της νομοθεσίας με στόχο τη μείωση κατά 25% των διοικητικών βαρών –βάρη, τα οποία με βάση σχετική έκθεση του ΟΟΣΑ, επίσης στα τέλη του 2012, κοστίζουν περί τα 14,5 δισ. ευρώ ή περίπου 7% του ΑΕΠ. Φυσικά πρόκειται για ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό που σχεδόν καλύπτει τα δημοσιονομικά «κενά» και του 2014 και του 2015 και του 2016. Μόλις πριν από μερικές ημέρες, μάθαμε ότι από αυτή τη συνεργασία έχουν καταγραφεί 4.600 διοικητικά βάρη, αλλά θα πρέπει να φτάσει το τέλος του έτους για την πλήρη χαρτογράφηση και ουδείς γνωρίζει πόσο χρονικό διάστημα θα χρειαστεί μέχρι να «αφαιρεθούν» αυτά τα βάρη.
ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΣΤΟ... ΓΕΜΗ
Ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα γραφειοκρατικών «κόμπων» -αλλά και αδιαφορίας από την πλευρά των πολιτών- ήταν η εφαρμογή του Γενικού Εμπορικού Μητρώου και η καταχώριση των απαιτούμενων στοιχείων των επιχειρήσεων σε μία ενιαία βάση δεδομένων. Χρησιμοποιήθηκαν τα Εμπορικά Επιμελητήρια, αλλά και ηλεκτρονικό portal, προκειμένου η καταχώριση των στοιχείων να γίνεται από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους. Χρειάζονται περί τα 25 με 30 διαφορετικά έγγραφα και δικαιολογητικά για μια ΑΕ ή ΕΠΕ και αρκετός αριθμός εγγράφων για τις ΟΕ και ΕΕ –για τις δε ατομικές επιχειρήσεις, ούτε λόγος να γίνεται. Ένα από τα πιο προβληματικά σημεία για το σύνολο των επιχειρήσεων ήταν η κωδικοποίηση του καταστατικού και η ψηφιοποίησή του. Το βάρος της διεκπεραίωσης έπεσε στους λογιστές –και στους υπαλλήλους των Επιμελητηρίων, ενώ αποκαλύφθηκε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρηματιών δεν είχαν κωδικοποιημένα τα καταστατικά τους. Ο αριθμός των σελίδων που χρειάστηκε να «σκαναριστούν» και να «ανέβουν» στο ΓΕΜΗ, στις περιπτώσεις μη κωδικοποίησης καταστατικών, προκάλεσε από μόνος του ίλιγγο σε επιχειρηματίες, λογιστές και τους υπαλλήλους. Υπενθυμίζουμε ότι το ΕΒΕΛ διέθεσε ειδική αίθουσα, με υπολογιστή και σκάνερ προκειμένου να μπορούν να εξυπηρετηθούν τα μέλη του.
ΤΟ... ΣΚΑΝΕΡ
Μία ακόμη χαρακτηριστική περίπτωση μεταπήδησης από την απλή γραφειοκρατία στην e-γραφειοκρατία είναι η ακόλουθη: καταργήθηκε, μεν, η υποβολή επικυρωμένων φωτοαντιγράφων Αστυνομικών Δελτίων Ταυτότητας, σε διαδικασίες που έχουν ενταχθεί στα Ενιαία Κέντρα Εξυπηρέτησης (ΕΚΕ), στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας 2006/123/ΕΚ. Ωστόσο, σε μεγάλο αριθμό διαδικασιών που διεκπεραιώνονται μέσω του ηλεκτρονικού ΕΚΕ, η καταβολή τυχόν παραβόλου «αποδεικνύεται μέσω της αποστολής σκαναρισμένου αντιγράφου της απόδειξης» -δηλαδή, το σκάνερ αναδεικνύεται στο απόλυτο εργαλείο που θα πρέπει να αποκτήσει και το τελευταίο νοικοκυριό, αμέσως μετά τον... εκτυπωτή.
ΤΟ E-ΠΑΡΑΒΟΛΟ
Οι περιπέτειες των Σχολών Οδήγησης στις εφορίες είναι απίστευτες, όπως καταγγέλθηκε στην «Ε». Υποτίθεται ότι από τις αρχές του Σεπτεμβρίου τέθηκε σε εφαρμογή, πιλοτικά όμως, τo e-παράβολο (π.χ. για το Υπουργείο Μεταφορών). Ωστόσο, αυτό δεν αναιρεί την υποχρέωση των υπαλλήλων των εφοριών να κόβουν τα σχετικά παράβολα στους ενδιαφερόμενους για την έκδοση διπλωμάτων οδήγησης, στα γκισέ των υπηρεσιών –τουλάχιστον όσο η εφαρμογή είναι πιλοτική. Στην «Ε» καταγγέλθηκε συμπεριφορά υπαλλήλου εφορίας, ο οποίος αρνήθηκε να κάνει αυτή τη δουλειά παραπέμποντας τον ενδιαφερόμενο στην ηλεκτρονική εφαρμογή.
ΠΛΗΡΩΜΕΣ ΟΦΕΙΛΩΝ
Σε άλλη περίπτωση, που επίσης καταγγέλθηκε στην «Ε», ο πολίτης διαμαρτύρεται διότι στα ταμεία της Εφορίας αρνήθηκαν να παραλάβουν ποσό 1.000 ευρώ, έναντι πολλαπλάσιας οφειλής που έχει προς το Δημόσιο. Υπενθυμίζεται ότι οι διαδικασίες πληρωμής οφειλών έχουν μεταφερθεί από τα γκισέ της εφορίας, στα γκισέ των τραπεζών. Παρόλο που η βεβαίωση και τα ποσά των οφειλών φαίνονται ηλεκτρονικά, στη λεγόμενη «Ταυτότητα Οφειλής», απαιτείται η προσκόμιση εγγράφου (εκτύπωσης) αυτής της «Ταυτότητας», με ή χωρίς ποσό, για να γίνει η πληρωμή. Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες θα πρέπει να έχουν υπολογιστή, σύνδεση στο ίντερνετ και εκτυπωτή. Διαφορετικά, θα πρέπει να απευθυνθούν στον φίλο, το γείτονα ή σε έναν λογιστή για να εξυπηρετηθούν.
ΜΟΝΟΝ ΕΛΕΓΧΟΥΣ
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος-ΠΤ Θεσσαλίας, Σπύρο Βαλιώτη, πρόκειται για δύο περιπτώσεις που όντως η γραφειοκρατία έχει γίνει e-γραφειοκρατία. Για το μεν παράβολο, ο κ.Βαλιώτης επισημαίνει ότι από τη στιγμή που είναι πιλοτική η εφαρμογή, οι υπάλληλοι των εφοριών δεν μπορούν να αρνηθούν να διεκπεραιώσουν τη διαδικασία. Για τη δεύτερη περίπτωση, της πληρωμής των οφειλών, ο ίδιος αναγνωρίζει μεν ότι το βάρος της εκτύπωσης πέφτει στον πολίτη (σημείωσε, ωστόσο, ότι κανείς λογιστής δεν θα αρνηθεί ούτε θα ζητήσει αντίτιμο για μια τέτοια εκτύπωση), ανέφερε, δε, ότι στόχος είναι το σύνολο των εφοριακών υπαλλήλων να απαλλαγούν πλήρως από τις συναλλαγές πρόσωπο-με-πρόσωπο με τους πολίτες και να πραγματοποιούν ελέγχους και μόνον ελέγχους.
ΤΑ ΔΥΟ... ΑΚΡΑ
Η μία απίστευτη περίπτωση της κατάσχεσης μισθού, του ανθρώπου που βρήκε το κουράγιο να βγει στις τηλεοπτικές οθόνες, αποκάλυψε τον κίνδυνο που ελλοχεύει: από την προηγούμενη πλήρη αδυναμία του κρατικού μηχανισμού να βρει τους οφειλέτες και να στείλει επιστολές και ραβασάκια έχουμε φτάσει στο άλλο άκρο, το να δίνονται εντολές κατασχέσεων ποσών από τραπεζικούς λογαριασμούς ακόμη και για ποσά της τάξης των 5 και 10 ευρώ. Η εντολή δίνεται, μεν, από δημόσιο φορέα (δημόσιο ή ΟΤΑ), αλλά ο έλεγχος και η εκτέλεσή της επαφίενται σε ιδιωτικό φορέα (τις τράπεζες), με κυριότερη συνέπεια τη διάρρηξη οποιουδήποτε «ψήγματος» εμπιστοσύνης είχε απομείνει ανάμεσα στους πολίτες και το τραπεζικό σύστημα. Σημειωτέον δε, ότι το ακατάσχετο μισθού ή σύνταξης είναι στα 1.000 ευρώ (να απομένουν 1.000 ευρώ στο λογαριασμό μετά την αφαίρεση οφειλόμενου ποσού), αλλά αυτό καλείται να το ελέγξει η τράπεζα, ενώ το εάν πρόκειται για λογαριασμό μισθοδοσίας ή σύνταξης καλείται να το αποδείξει ο ...πολίτης (!) –την ίδια στιγμή που ακόμη διαφημίζονται από τις ίδιες τις τράπεζες προγράμματα «επιβράβευσης» ή «προνομίων» για μεταφορές λογαριασμών μισθοδοσίας ή συντάξεων!!!
Στη μόνη περίπτωση που... «τηρήθηκε» η νομοθεσία του «ακατάσχετου» (ή στο περίπου), δημιουργήθηκε διαφορετικού είδους πρόβλημα: Στους υπαλλήλους που έχουν λάβει δάνειο από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και πρόκειται να βγουν στη σύνταξη, το Ταμείο μπορεί να παρακρατά τα 3/4 του εφάπαξ που δικαιούνται, ακόμα κι αν εξυπηρετούν κανονικά τα δάνειά τους, εφόσον η μηνιαία δόση τους υπερβαίνει το 30% της σύνταξης. Το θέμα έφερε στην επιφάνεια η εφημερίδα «Έθνος», με περίπτωση δημοσίου υπαλλήλου ο οποίος λαμβάνει σύνταξη 1.040 ευρώ τον μήνα και πληρώνει ο ίδιος –χωρίς καθυστέρηση- δόση 485 ευρώ τον μήνα. Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα, ο συνταξιούχος ενημερώθηκε ότι θα γίνει παρακράτηση των ¾ του ποσού που θα λάβει (με καθυστέρηση δύο ετών) ως εφάπαξ με το αιτιολογικό, όπως υποστηρίζεται, ότι το ποσό της σύνταξης του δικαιούχου δεν επαρκεί για την παρακράτηση της μηνιαίας δόσης εξυπηρέτησης του δανείου. Η μόνη εναλλακτική που έχει ο συγκεκριμένος συνταξιούχος είναι να αιτηθεί επιμήκυνση του δανείου, ώστε η μηνιαία δόση να πέσει κάτω από το 30% της σύνταξής του. Και φυσικά, ο πολίτης για να μπορέσει να βρει το δίκιο του, θα πρέπει να μπει στα «γρανάζια» της παραδοσιακής, «χάρτινης», γραφειοκρατικής διαδικασίας των επιστολών και των δικαστικών αιθουσών...
