Του Φίλιππου Σαχινίδη
Την προηγούμενη εβδομάδα η Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ προκάλεσε συζήτηση στη Βουλή με θέμα το μέλλον του ασφαλιστικού συστήματος. Οι εισηγητές του υποστήριξαν, ότι δεν έπρεπε να γίνει καμία παρέμβαση στο ασφαλιστικό το 2010. Εκτίμησαν ότι το συνταξιοδοτικό σύστημα ήταν βιώσιμο και ότι οι παρεμβάσεις έγιναν λόγω ιδεοληπτικών προσεγγίσεων. Δεσμεύτηκαν ότι θα αποκαταστήσουν όλες τις απώλειες αν μετά τις εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ λάβει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.
Οι θέσεις αυτές βρίσκονται σε αναντιστοιχία με τα ευρήματα όλων των γνωστών μελετών που επεσήμαναν την ανάγκη άμεσης παρέμβασης. Με βάση τα δεδομένα που βρήκε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ τον Οκτώβριο του 2009, το ασφαλιστικό σύστημα χρειαζόταν 1,5 δις μηνιαίως ενίσχυση από τον κρατικό προϋπολογισμό για να καταβάλει τρέχουσες συντάξεις.
Όταν μπήκαμε στην ΟΝΕ, η ετήσια επιχορήγηση του προϋπολογισμού στο ασφαλιστικό ήταν 3,4 δις περίπου, ενώ το 2009 είχε φτάσει στα 14,3 δις. Αν είχαμε σταθεροποιήσει τη συνεισφορά του προϋπολογισμού στο επίπεδο του 2001, η χώρα θα είχε 75 δις λιγότερο χρέος από αυτό που είχε το 2009.
Με λίγα λόγια, 1 στα 4 ευρώ περίπου που χρωστούσε η χώρα το 2009 οφείλονταν στο γεγονός, ότι τη δεκαετία του 2000 και νωρίτερα κανείς δεν προνόησε να ανακόψει αυτή την ανησυχητική πορεία αύξησης της χρηματοδότησης των ταμείων από τον προϋπολογισμό.
Γιατί οι προηγούμενες γενιές και τα κόμματα - και αναφέρομαι και στο δικό μου που κλώτσησε στις αρχές της δεκαετίας του 2000 την μπάλα στην κερκίδα - έκλειναν πονηρά το μάτι στους συνταξιούχους, λέγοντας τους ότι δεν θα κάνουμε καμία παρέμβαση.
Η αδράνεια αυτή είχε ως αποτέλεσμα να γίνουν βίαιες παρεμβάσεις το 2010 και μετά, για να μπορεί το σύστημα να πληρώνει τις συντάξεις, έστω και μειωμένες. Αλλά και μέσα στην κρίση, το 2012, τα κόμματα δεν άλλαξαν στάση ως προς το ζήτημα αυτό. Έτσι, η ΝΔ παραλίγο να οδηγήσει σε απώλεια του δεύτερου προγράμματος εξαιτίας της εμμονής της να μην γίνουν περικοπές στις επικουρικές συντάξεις. Θέση, που άλλαξε αμέσως μετά τις εκλογές του 2012 και προχώρησε σε περικοπή τους.
Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για επιστροφή των συντάξεων στα επίπεδα του 2009 προφανώς διατυπώνεται ως «αριστερή». Όταν όμως μια γενεά μεταφέρει υπέρμετρα βάρη στην επόμενη γενεά, και με αυτό εννοώ βάρη πέρα από όσα δικαιολογούνται από την αρχή της αλληλεγγύης των γενεών, πόσο «αριστερή» μπορεί να χαρακτηριστεί αυτή η πολιτική πρόταση; Το ερώτημα αυτό δεν τίθεται σε όρους ηθικής, αν δηλαδή είναι υπεύθυνη η στάση μιας γενεάς απέναντι στις επόμενες γενεές.
Τίθεται το ερώτημα, αν είναι “αριστερή” προσέγγιση να παίρνουν οι σημερινές γενιές συνταξιούχων χρήματα από τον κοινό ασφαλιστικό κουμπαρά που έχουν με τα παιδιά τους;
Γιατί το ασφαλιστικό μας σύστημα δεν είναι κεφαλαιοποιητικό, ώστε ο κάθε ασφαλισμένος να έχει το δικό του κουμπαρά και να προσδοκά στο τέλος του εργάσιμου βίου του να εισπράξει τις εισφορές που κατέβαλε.
Οι συντάξεις στηρίζονται στις εισφορές αυτών που εργάζονται σήμερα. Αν, λοιπόν, οι συντάξεις είναι δυσανάλογες σε σχέση με τις εισφορές ή ανατραπεί η ισορροπία εργαζομένων και συνταξιούχων, τότε το σύστημα καταρρέει και καμία σύνταξη δεν είναι εγγυημένη.
Η υπόσχεση του ΣΥΡΙΖΑ για επιστροφή στην «κανονικότητα» του 2009 δημιουργεί το ερώτημα, αν αυτό σημαίνει και επιστροφή στην ανισότητα και αδιαφάνεια του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Το σύστημα ήταν άδικο, αφού το δικαίωμα στη σύνταξη δεν το καθόριζαν διαφανείς και ενιαίοι κανόνες για όλους τους εργαζόμενους, αλλά αδιαφανείς κανόνες, αποτέλεσμα συναλλαγών μεταξύ κομμάτων και εργαζομένων στο πλαίσιο των πελατειακών σχέσεων.
Οι παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό που έγιναν κατά την διετία 2010-2012 και μετά επιτρέπουν σήμερα στο συνταξιοδοτικό σύστημα να λειτουργεί. Εξακολουθεί να έχει προβλήματα. Αυτά οφείλονται σε παράγοντες όπως: υψηλή ανεργία, μειωμένες εισφορές λόγω μείωσης των μισθών, αύξησης ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών οφειλών επιχειρήσεων και της μαζικής εξόδου εργαζόμενων προς σύνταξη γεγονός που αυξάνει τις πληρωμές του συστήματος.
Η απάντηση σε αυτά τα προβλήματα είναι η συνέχιση των διαρθρωτικών παρεμβάσεων, όπως ολοκλήρωση ενοποιήσεων ταμείων, ενοποίηση φοροεισπρακτικών μηχανισμών με ασφαλιστικούς και η μετάβαση σε σταθερή ανάπτυξη και πλήρη απασχόληση ώστε να αυξηθούν οι πόροι του συστήματος.
Επομένως, η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ να επιστρέψουμε στις συντάξεις του 2009 δεν είναι βιώσιμη, ούτε αριστερή. Η χώρα χρειάζεται μεταρρυθμίσεις για να διασφαλίσει σταθερή ανάπτυξη – και εδώ η Κυβέρνηση κρίνεται για τις καθυστερήσεις - ώστε να παράγει νέο πλούτο και να εξασφαλίσει τη δίκαιη και βιώσιμη αναδιανομή του.
* Ο Φίλιππος Σαχινίδης είναι βουλευτής ΠΑΣΟΚ Ν. Λάρισας, πρ. Υπουργός
Σημείωση: Το άρθρο δημοσιεύεται στην εφημερίδα «Ημερησία»
