Η ενίσχυση των δημοσίων εσόδων και ο περιορισμός του παράνομου εμπορίου καπνικών προϊόντων είναι εφικτό να συντελεστούν μέσα από μια προσεκτική επανεξέταση της φορολογίας των καπνικών προϊόντων.
Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα μελέτης του ΙΟΒΕ σχετικά με το πλαίσιο φορολόγησης των καπνικών προϊόντων στην Ελλάδα, η οποία παρουσιάστηκε σε συνέντευξη τύπου που παραχώρησε στις 25/9/2014 το Ίδρυμα.
Στη μελέτη αναφέρεται επίσης ότι η φορολογία στα καπνικά προϊόντα έχει φτάσει ή ξεπεράσει τα όριά της και κάθε προσπάθεια αύξησής της είναι ιδιαίτερα πιθανό ότι θα οδηγήσει σε μείωση των δημοσίων εσόδων και επέκταση του παράνομου εμπορίου.
Ειδικότερα, το ύψος και η δομή της φορολόγησης των καπνικών προϊόντων στην Ελλάδα έχουν μεταβληθεί δραστικά τα τελευταία χρόνια με στόχο την ενίσχυση των δημοσίων εσόδων. Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ, η αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης έχει αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά καπνικών προϊόντων, με προεκτάσεις στα έσοδα που εισπράττει το κράτος.
Η νόμιμη αγορά καπνικών προϊόντων ακολουθεί συνεχή πτωτική πορεία, με τη συνολική μείωση του όγκου πωλήσεων την περίοδο 2009-2013 να φτάνει το 36% και της αξίας πωλήσεων το 52%. Στο μεταξύ, σχετικές έρευνες καταγράφουν διόγκωση των πωλήσεων παράνομων τσιγάρων και χύμα καπνού, οι οποίες το 2014 εκτιμάται ότι θα καλύπτουν κατά μέσο όρο το 22% της συνολικής αγοράς καπνικών προϊόντων.
Εκτός από τις επιπτώσεις της βαθειάς ύφεσης που διέρχεται η ελληνική οικονομία, στην πτώση της αγοράς και στην άνοδο του παράνομου εμπορίου καπνικών προϊόντων συνέβαλαν οι αυξήσεις των φορολογικών συντελεστών από το 2010. Μεταξύ 2009 και 2014, ο συντελεστής Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στα τσιγάρα αυξήθηκε κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ η συνολική φορολογική επιβάρυνση στα τσιγάρα πλησιάζει πλέον το 86% της Μέσης Σταθμισμένης Λιανικής Τιμής (ΜΣΛΤ). Ακόμα μεγαλύτερη είναι η επιβάρυνση του λεπτοκομμένου καπνού (στριφτά τσιγάρα), η οποία ξεπερνά το 92% της ΜΣΛΤ του. Ως αποτέλεσμα, σε σύγκριση με την ΕΕ-28, η φορολογική επιβάρυνση ως ποσοστό της ΜΣΛΤ στην Ελλάδα είναι από τις υψηλότερες σε όλες τις κατηγορίες καπνικών προϊόντων.
Παρά το γεγονός ότι την περίοδο 2009-2014 η συνολική φορολογική επιβάρυνση ανά φορολογική μονάδα καπνικών προϊόντων αυξήθηκε κατά 63%, τα έσοδα για το κράτος το 2014 αναμένονται χαμηλότερα από το 2009. Επιπλέον, οι σημαντικές αυξήσεις στους συντελεστές ΕΦΚ και ΦΠΑ δεν είχαν την αναμενόμενη απόδοση εσόδων καθώς συστηματικά παρουσίασαν αρκετά μεγάλες αποκλίσεις έναντι των στόχων του κρατικού προϋπολογισμού. Παρόλα αυτά, η φορολογία των καπνικών προϊόντων εξακολουθεί να αποτελεί μία από τις σημαντικότερες πηγές εσόδων για το κράτος: το 2013 περίπου 3,2 δισ. ευρώ ή το 7,8% των συνολικών φορολογικών εσόδων εισέρευσαν στα κρατικά ταμεία από τον ΕΦΚ και το ΦΠΑ καπνικών προϊόντων.
Οι αρνητικές συνέπειες των ανωτέρω εξελίξεων για την εφοδιαστική αλυσίδα καπνικών προϊόντων, τα δημόσια ταμεία και τη δημόσια υγεία καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων αντιμετώπισης της παράνομης διακίνησης καπνικών προϊόντων.
Στη μελέτη εξετάζονται επίσης εναλλακτικά σενάρια φορολόγησης των καπνικών προϊόντων και προσδιορίζονται οι επιπτώσεις στα φορολογικά έσοδα του κράτους και στην πορεία της νόμιμης και παράνομης αγοράς καπνικών προϊόντων για την περίοδο 2014-2016.
Τα αποτελέσματα της ανάλυσης δείχνουν ότι λόγω του παράνομου εμπορίου η φορολόγηση έχει φτάσει και ενδεχομένως έχει ξεπεράσει τα όριά της στην αγορά καπνικών προϊόντων. Πιο συγκεκριμένα, η περαιτέρω αύξηση του ΕΦΚ στα καπνικά προϊόντα φαίνεται να οδηγεί σε μείωση των φορολογικών εσόδων και σε άνοδο της παράνομης αγοράς, ενώ η ελάφρυνση του φόρου αναμένεται να αυξήσει τα έσοδα του κράτους, περιορίζοντας ταυτόχρονα την παράνομη αγορά καπνικών προϊόντων. Επομένως, η προσεκτική επανεξέταση του πλαισίου φορολόγησης καπνικών προϊόντων μπορεί να συμβάλλει στην ανάσχεση του παράνομου εμπορίου καπνικών προϊόντων, με θετικά αποτελέσματα τόσο στα δημόσια έσοδα, όσο και στις προοπτικές βιωσιμότητας των επιχειρήσεων του κλάδου, καταλήγει η μελέτη του ΙΟΒΕ.
Στο παρακάτω link θα βρείτε την παρουσίαση της μελέτης
