που έχουν συντελεστεί στον χώρο της απασχόλησης, να προστατεύσει το 8ωρο και το 5νθήμερο και να καταπολεμήσει τη «μαύρη εργασία» και τις αδήλωτες υπερωρίες.
Κομβικό σημείο αυτής της καινοτομίας είναι ότι οι επιπλέον ώρες εργασίας και ο συμψηφισμός των υπερωριών με μειωμένο ωράριο, ρεπό ή άδεια, βρίσκεται στην επιλογή του εργαζόμενου, ο οποίος μπορεί να ζητήσει τη διευθέτηση του χρόνου για προσωπικούς και οικογενειακούς λόγους με γραπτή αίτηση. Στόχος του Υπουργείου είναι η διευθέτηση του χρόνου εργασίας να συνδυαστεί με την εφαρμογή, τόσο του ψηφιακού ωραρίου όσο και της ψηφιακής κάρτας εργασίας, ώστε να καταγράφονται online οι «κλειδωμένες» υπερωρίες τις οποίες ο εργοδότης οφείλει ή να πληρώσει ή να συμψηφίσει. Η διευθέτηση, μάλιστα, σε επίπεδο ατομικής συμφωνίας αναμένεται να προχωρά μόνο σε επιχειρήσεις που διαθέτουν και λειτουργούν ηλεκτρονικό σύστημα μέτρησης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων τους, άμεσα συνδεδεμένο με το Εργάνη».
Παράλληλα, όπως προκύπτει από τις ερωτήσεις-απαντήσεις, που ακολουθούν, το νομοσχέδιο "υψώνει τείχος προστασίας για τις γυναίκες είτε απέναντι στα ποσοστά ανεργίας είτε απέναντι στην απειλή απόλυσης που σχετίζεται με την αυθαιρεσία και την παρενόχληση". Ειδικότερα σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, οι βασικές προβλέψεις του ν/σ κωδικοποιούνται μέσα από τις παρακάτω ερωτήσεις-απαντήσεις:
* Γιατί προχωράει η Κυβέρνηση σε νέο νόμο για την προστασία της εργασίας;
- Για να προστατεύσουμε το 8ωρο με τη χρήση σύγχρονων μεθόδων τεχνολογίας. Για να ενισχύσουμε τους εργαζόμενους που είναι ή ονειρεύονται να γίνουν γονείς και εν γένει τον θεσμό της οικογένειας. Για να δώσουμε στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα να οργανώσουν τη λειτουργία τους, όπως απαιτεί η εποχή και να δημιουργήσουν ποιοτικές θέσεις εργασίας. Για να καταπολεμηθούν τα φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης στους χώρους εργασίας και να προστατευθούν τα δικαιώματα των εργαζομένων, ανδρών και γυναικών.
* Εκφράζονται απόψεις πως με το νομοσχέδιο καταργείται το 8ωρο και πάμε σε 10ωρο. Ισχύει ότι καταργείται το 8ώρο;
- Όχι μόνο δεν καταργείται το 8ωρο, αλλά αντίθετα θωρακίζεται και μπαίνει τάξη στις συνθήκες αυθαιρεσίας, που παρατηρούνται στους χώρους εργασίας. Είναι εσφαλμένη εντύπωση ότι με βάση τον νέο νόμο θα μπορεί ο εργοδότης να επιβάλει τη 10ωρη εργασία στον εργαζόμενο. Το αντίθετο συμβαίνει. Ας δούμε τι ισχύει σήμερα: Με βάση τη ρύθμιση που ισχύει στην Ελλάδα εδώ και 30 χρόνια, αλλά και την ευρωπαϊκή οδηγία που εφαρμόζεται σε πολλές χώρες, σε ορισμένες περιόδους του χρόνου όπου υπάρχουν αυξημένες ανάγκες για μια επιχείρηση, οι ώρες εργασίας επιτρέπεται να αυξηθούν κατά 2 και να φτάσουν τις 10 ώρες ημερησίως, με αντίστοιχη μείωση σε άλλα διαστήματα ή την παροχή άδειας. Υπάρχει όμως ένα κρίσιμο σημείο: προϋπόθεση για την εφαρμογή της διευθέτησης είναι η ύπαρξη συλλογικής συμφωνίας. Ο νόμος αυτός ίσχυε και επί ΣΥΡΙΖΑ και τέτοιες συμφωνίες υπάρχουν ήδη στην Ελλάδα (αναψυκτικά, κονσερβοποιίες, κ.λπ.). Στην Ε.Ε. το 54% των επιχειρήσεων προσφέρουν δυνατότητα ευελιξίας στους χρόνους έναρξης και λήξης της εργασίας ή συσσώρευση υπερωριών, οι οποίες μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν ως άδειες σε όλους τους υπαλλήλους. Με το ν/σ δίνεται η δυνατότητα στον εργαζόμενο, αν το θέλει ο ίδιος, να ρυθμίσει με αίτημά του τις ώρες εργασίας με βάση τις ανάγκες του. Θα υπάρχει επομένως η δυνατότητα (όχι η υποχρέωση) του εργαζομένου, εάν το ζητήσει ή εάν συμφωνηθεί κάτι τέτοιο από το Σωματείο του, να δουλεύει για ένα διάστημα έως και 2 ώρες παραπάνω, με αντίστοιχη μείωση του ωραρίου σε άλλες ημέρες (ή με ανάλογες ημέρες άδειας), ώστε σε ορίζοντα 6μήνου ο μέσος όρος εργασίας να είναι 5 ημέρες την εβδομάδα και 8 ώρες την ημέρα. Επομένως, μιλάμε για τη δυνατότητα (όχι την υποχρέωση) διευθέτησης του χρόνου εργασίας. Ένα τέτοιο σύστημα ωφελεί τους εργαζόμενους, που επιθυμούν να εργαστούν περισσότερο κάποιες ημέρες, προκειμένου π.χ. να μπορούν να λάβουν άδεια ή να δουλέψουν λιγότερο άλλες ημέρες ή τους εργαζόμενους που επιθυμούν να δουλέψουν για 4 ημέρες την εβδομάδα! Χωρίς ούτε να μειώνονται οι αποδοχές τους ούτε να αυξάνεται ο μέσος όρος εργασίας που δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να υπερβεί τις 5 ημέρες την εβδομάδα και 8 ώρες την ημέρα. Διερωτώμαστε, «αυτοί που μας κατηγορούν θέλουν άραγε να στερήσουν την τετραήμερη εργασία από τον εργαζόμενο αν τη θέλει ο ίδιος;».
* Δηλαδή θα υπάρχει δυνατότητα 4ήμερης εργασίας;
- Φυσικά. Οι 5 ημέρες με 8ωρη εργασία θα μπορούν να αντιστοιχούν σε 4 ημέρες με 10ωρη και μία ημέρα ανάπαυσης. Το σύστημα ωφελεί τους εργαζόμενους που επιθυμούν να εργαστούν περισσότερο κάποιες ημέρες, προκειμένου π.χ. να μπορούν να λάβουν άδεια ή να δουλέψουν λιγότερο άλλες ημέρες ή τους εργαζόμενους που επιθυμούν να δουλέψουν για 4 ημέρες την εβδομάδα! Χωρίς ούτε να μειώνονται οι αποδοχές τους, ούτε να αυξάνεται ο μέσος όρος εργασίας που δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να υπερβεί τις 5 ημέρες την εβδομάδα και 8 ώρες την ημέρα. Διερωτώμαστε, αυτοί που μας κατηγορούν θέλουν άραγε να στερήσουν την τετραήμερη εργασία από τον εργαζόμενο αν τη θέλει ο ίδιος;
* Στην πράξη, όμως, πώς θα προστατεύεται το 8ωρο και το 5ήμερο;
- Σήμερα το 8ωρο και το 5ήμερο παραβιάζονται. Αυτό το πρόβλημα το γνωρίζουμε όλοι από την καθημερινή εμπειρία μας και επιδεινώνεται, όταν η εργασία παρέχεται εξ αποστάσεως είτε συστηματικώς (τηλεργασία) είτε ευκαιριακώς (π.χ. απαντώντας emails από το κινητό). Το κλειδί εδώ είναι η ψηφιοποίηση, η οποία έχουμε διαπιστώσει το τελευταίο διάστημα πως λειτουργεί, διευκολύνοντας τη σχέση του πολίτη με το κράτος (πιστοποιητικά-egov, πρόγραμμα εμβολιασμών, ηλεκτρονική συνταγογράφηση). Αυτήν τη φορά αξιοποιείται από την Κυβέρνηση για τη θωράκιση του 8ώρου, την καταπολέμηση της «μαύρης εργασίας» και των αδήλωτων υπερωριών. Γι' αυτόν τον λόγο, νομοθετείται η ψηφιακή κάρτα εργασίας, μέσω της οποίας το ΣΕΠΕ θα παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο το ωράριο και την τήρησή του. Η Ελλάδα καινοτομεί, καθώς θα γίνει μια από τις πρώτες προηγμένες χώρες που θα εφαρμόσει αυτό το μέτρο, όπως έγινε με το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ.
* Πρακτικά πώς θα λειτουργεί το σύστημα;
- Ο εργαζόμενος θα «χτυπά» την κάρτα του, όταν ξεκινά και όταν τελειώνει την εργασία του. Η κάρτα θα συνδέεται απευθείας με online σύστημα του ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ και, με τον τρόπο αυτόν, θα καταγράφεται αμέσως και σε πραγματικό χρόνο η απασχόληση του εργαζομένου, η υπέρβαση του νομίμου ωραρίου, οι υπερεργασίες και οι υπερωρίες του κι έτσι θα επέρχονται άμεσα οι σχετικές συνέπειες (αξιώσεις για επιπλέον αμοιβή από τον εργαζόμενο και κυρώσεις στον εργοδότη, εάν η υπέρβαση του ωραρίου είναι παράνομη). Η εισαγωγή της ψηφιακής κάρτας είναι τελικά η καλύτερη προστασία του εργαζομένου από τις καταχρηστικές συμπεριφορές του εργοδότη και ένα βασικό μέσο, για να μη νοθεύεται ο ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων από εργοδότες που χρησιμοποιούν αθέμιτες πρακτικές. Είναι επανάσταση στην αγορά εργασίας.
* Πώς διασφαλίζεται η προστασία των γυναικών και η ενίσχυση της θέσης τους;
- Το νομοσχέδιο ενισχύει τις προσλήψεις και τις δυνατότητες εξέλιξης των γυναικών, οι οποίες πλήττονται από την ανεργία περισσότερο από τους άνδρες. Με τη σημερινή νομοθεσία, η μητέρα απολαμβάνει προστασία από τη σύλληψη έως και 18 μήνες, μετά τη γέννα. Η προστασία αυτή είναι σημαντική, αλλά έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι αποτελεί αντικίνητρο για την πρόσληψη γυναικών, επειδή οι εργοδότες φοβούνται ότι οι γυναίκες εργαζόμενες θα λείπουν για μακρά χρονικά διαστήματα, λόγω της άδειας λοχείας και θα είναι δύσκολη η απόλυσή τους, μετά τη γέννηση του τέκνου τους. Όμως, με την καθιέρωση αντίστοιχων αδειών και δικαιωμάτων για τον πατέρα, εκτός από την εξισορρόπηση του ρόλου και των δύο γονέων στην οικογένεια, δίνεται απάντηση στο αντικίνητρο για την πρόσληψη των γυναικών, αφού τόσο η μητέρα όσο και πατέρας, δικαιούνται άδεια αρκετών μηνών που σχετίζεται με τη γέννηση και την ανατροφή του τέκνου τους.
* Πώς προστατεύεται ο νέος πατέρας;
- Η οδηγία της Ε.Ε. προβλέπει άδεια πατρότητας, λόγω γέννησης παιδιού διάρκειας 10 εργάσιμων ημερών. Στην Ελλάδα, όχι μόνο ενσωματώνουμε την Οδηγία, πριν από το πέρας της προθεσμίας, αλλά αυξάνουμε την άδεια πατρότητας σε 14 εργάσιμες, ανεβαίνοντας στην 5η θέση του ΟΟΣΑ από προτελευταίοι. Παρέχεται επίσης δίμηνη επιδοτούμενη από τον ΟΑΕΔ γονική άδεια στον πατέρα και όχι μόνο στη μητέρα. Έτσι, θα έχουν κίνητρο να την παίρνουν και οι δύο γονείς. Επίσης, εκτός από τη μητέρα, προστατεύουμε και τον νέο πατέρα κατά της απόλυσης για 6 μήνες από τη γέννηση του τέκνου.
* Ποιες νέες άδειες θεσπίζονται;
- Θεσπίζονται γονική άδεια διάρκειας τεσσάρων μηνών και για τους δύο γονείς, με επιδότηση από τον ΟΑΕΔ για τους δύο μήνες (έως τώρα η εν λόγω άδεια ήταν άνευ αποδοχών), άδεια φροντιστή για εργαζόμενους με συγγενείς που έχουν ανάγκη σημαντικής φροντίδας, δικαίωμα απουσίας, λόγω ανωτέρας βίας, δικαίωμα ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας για γονείς παιδιών έως 12 ετών (τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο εργασίας ή μερική απασχόληση).
* Τι όφελος θα έχει ο εργαζόμενος από την αύξηση των υπερωριών;
- Η υπερωριακή απασχόληση, που σήμερα δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 96 ώρες τον χρόνο στη βιομηχανία και τις 120 ώρες στους λοιπούς κλάδους, εναρμονίζεται με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο και μπορεί να φτάσει μέχρι και τις 150 ώρες. Με δεδομένο ότι θα γίνεται ακριβής καταγραφή της απασχόλησης, μέσω της ηλεκτρονικής κάρτας εργασίας, διασφαλίζεται ότι οι υπερωρίες θα αμείβονται. 'Αλλωστε, η ηλεκτρονική κάρτα εργασίας θα αποκαλύπτει την πραγματική υπερωριακή απασχόληση, η οποία, μέχρι τώρα, έμενε κρυφή, αδήλωτη και απλήρωτη. Σκοπός του νόμου είναι οι επιχειρηματικές ανάγκες που επιβάλλουν τις υπερωρίες να μπορούν να γίνονται. Ως αντίβαρο, όμως, αυτές θα παρακολουθούνται, θα αμείβονται και, σε περίπτωση παράνομης υπέρβασης των ορίων των υπερωριών, οι εργοδότες θα είναι υποχρεωμένοι να καταβάλλουν σημαντικές προσαυξήσεις στα ωρομίσθια των εργαζομένων τους.
* Τι θα ισχύει με τις Κυριακές;
- Ενώ συνεχίζει να υφίσταται το καθεστώς αργίας την Κυριακή, η Ελλάδα ορίζει κάποιες εξαιρέσεις στον γενικό κανόνα. Άλλωστε, χάρη σε αυτές τις εξαιρέσεις, καθίσταται εφικτή η εξυπηρέτηση των καταναλωτών σε εστιατόρια, καφέ και άλλες υπηρεσίες εστίασης -και όχι μόνο- τις Κυριακές. Στις εξαιρέσεις αυτές προστίθενται κάποιοι επιπρόσθετοι κλάδοι, όπως αποθήκες, logistics, κέντρα δεδομένων, αλλά και εξωσχολικές δράσεις, μηχανογράφηση, εξετάσεις έκδοσης διπλωμάτων. Η εργασία την Κυριακή αμείβεται με προσαύξηση 75%, ενώ παρέχεται δικαίωμα να δοθεί αναπληρωματική ημέρα ανάπαυσης την αμέσως επόμενη εβδομάδα.
* Γιατί θεσπίζεται η υποχρεωτική εγγραφή συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων σε ηλεκτρονικό μητρώο και η ψήφος εξ αποστάσεως στα συνδικάτα;
- Για λόγους διαφάνειας, εξυγίανσης του συνδικαλιστικού κινήματος και ενίσχυσης της αντιπροσωπευτικότητάς του με διευκόλυνση της συμμετοχής των εργαζομένων (με δικλείδες διαφάνειας και μυστικότητας) στις συνεδριάσεις και τις ψηφοφορίες. Σκοπός της διάταξης είναι να μην αμφισβητείται η τήρηση του νόμου σε κάθε συνδικαλιστική ενέργεια. Ας θυμηθούμε τους ξυλοδαρμούς στο περσινό συνέδριο της ΓΣΕΕ. Οι ρυθμίσεις που εισάγουμε εξυπηρετούν την ίδια την αξιοπιστία του συνδικαλιστικού κινήματος.
* Τι αλλάζει με τις απεργίες στις ΔΕΚΟ;
- Το δικαίωμα στην απεργία ήταν και παραμένει προφανώς σεβαστό. Η διάταξη που εισάγουμε για το προσωπικό που διασφαλίζει την ελάχιστη εγγυημένη λειτουργία προστατεύει τα δικαιώματα των πολιτών ως προς την παροχή ενός μίνιμουμ (33%) επιπέδου υπηρεσιών σε κρίσιμους κλάδους κατά τη διάρκεια απεργιακών κινητοποιήσεων. Διευκρινίζεται ότι η ρύθμιση αυτή δεν αλλάζει το καθεστώς σε σχέση με το προσωπικό ασφαλείας και δεν αναφέρεται στο πλήθος των εργαζομένων που καλούνται να παράσχουν τις υπηρεσίες τους, αλλά στο επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Τι θα ισχύσει τελικά για το 8ωρο
Μόνο με συλλογική συμφωνία (όπως ισχύει σήμερα) ή μετά από αίτηση του εργαζόμενου θα εφαρμόζεται η διευθέτηση του χρόνου εργασίας. Σε επιχειρήσεις στις οποίες εφαρμόζεται συμβατικό ωράριο εργασίας έως 40 ωρών εβδομαδιαίως, θα επιτρέπεται για μία χρονική περίοδο (περίοδος αυξημένης απασχόλησης) ο εργαζόμενος να απασχολείται δύο ώρες την ημέρα επιπλέον των οκτώ (8) ωρών, δηλαδή θα μπορεί να εργάζεται έως 10 ώρες την ημέρα υπό την προϋπόθεση ότι οι επιπλέον των σαράντα ώρες εργασίας την εβδομάδα αφαιρούνται από τις ώρες εργασίας μιας άλλης χρονικής περιόδου (περίοδος μειωμένης απασχόλησης). Επιπλέον θα δίνεται η δυνατότητα αντί της μειώσεως των ωρών εργασίας, να χορηγείται στον εργαζόμενο ρεπό ή συνδυασμός μειωμένων ωρών εργασίας και ρεπό ή και άδεια. Το χρονικό διάστημα των περιόδων αυξημένης και μειωμένης απασχόλησης δεν υπερβαίνει συνολικά τους έξι μήνες σε διάστημα δώδεκα μηνών (περίοδος αναφοράς). Αυτό σημαίνει για παράδειγμα πως ένας εργαζόμενος μπορεί να απασχολείται 10 ώρες ημερησίως για 5 μέρες μία εβδομάδα και 6 ώρες την ημέρα για 5 μέρες, κάποια άλλη εβδομάδα εντός 6μήνου. Έτσι θα έχει δουλέψει 50 ώρες τη μία εβδομάδα και 30 τη δεύτερη, ο μέσος όρος των οποίων είναι 40 ώρες. Θα μπορούσε επίσης ο εργαζόμενος να επιλέξει να δουλεύει 10 ώρες επί 4ήμερο και την επόμενη να έχει ρεπό. Για να είναι εφικτός ο συμψηφισμός των υπερωριών θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία του εργοδότη με συνδικαλιστική οργάνωση εφόσον ο εργαζόμενος είναι μέλος της συνδικαλιστικής οργάνωσης ή συμφωνία του εργοδότη και του συμβουλίου των εργαζομένων ή συμφωνία του εργοδότη και ένωσης προσώπων. Στις επιχειρήσεις όπου δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα τότε η συμφωνία θα μπορεί να επέλθει μόνο με ατομική συμφωνία εργαζόμενου-εργοδότη εφόσον βέβαια ο ίδιος ο εργαζόμενος το ζητήσει.
