Εκπτώσεις στην προστασία της πρώτης κατοικίας

ΤΑ «ΨΙΛΑ» ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΓΚΡΙΖΕΣ ΖΩΝΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ Ν. ΚΑΤΣΕΛΗ - ΠΟΙΟΥΣ ΑΦΟΡΑ, ΠΟΙΟΥΣ ΕΞΑΙΡΕΙ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΧΑΝΕΤΑΙ Η ΡΥΘΜΙΣΗ - ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ «ΚΛΕΙΔΙΑ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ

Του Γιώργου Νούλη

Με μια εφάπαξ ρύθμιση κατώτερη των προσδοκιών, η οποία περιόρισε τον κύκλο προστασίας της πρώτης κατοικίας για τους χιλιάδες «κόκκινους» δανειολήπτες της Λάρισας, ενώ ταυτόχρονα «ψαλίδισε» τις προϋποθέσεις για την ένταξη των επιχειρηματικών χρεών, με πολλές γκρίζες ζώνες και ψιλά γράμματα που θα αποσαφηνιστούν αργότερα με υπουργικές αποφάσεις, η κυβέρνηση ξεπέρασε προεκλογικά τον σκόπελο του διάδοχου πλαισίου του ν. Κατσέλη, αφήνοντας απροστάτευτους από τους πλειστηριασμούς πολύ περισσότερους δανειολήπτες συγκριτικά με σήμερα.

Η τροπολογία, που κατατέθηκε την περασμένη Τρίτη και ψηφίστηκε προχθές στη Βουλή, αναμφίβολα αποτελεί «προϊόν συμβιβασμού» κυβέρνησης και δανειστών, μιας και η περίμετρος των κριτηρίων επιλεξιμότητας που μπαίνει στους δανειολήπτες, οι οποίοι θα ενταχθούν στο νέο πλαίσιο, είναι σημαντικά περιορισμένη σε σχέση με τις αρχικές εξαγγελίες. Τα αρχικά όρια προστασίας που προωθούσε η κυβέρνηση «κουρεύτηκαν», με αποτέλεσμα να καταστούν αυστηρότερα τα περιουσιακά κριτήρια των αιτούντων προστασία, με μείωση των ορίων των καταθέσεων και της ακίνητης περιουσίας τους, πράγμα που σημαίνει ότι θα είναι σε χειρότερη θέση όσοι θα βρεθούν στο μέλλον με ληξιπρόθεσμες οφειλές… Για να γίνει αντιληπτό το πώς αντιμετωπίζεται η νέα ρύθμιση από το καταναλωτικό κίνημα σάς παραπέμπουμε την ανακοίνωση της Ένωσης Καταναλωτών - Η Ποιότητα Ζωής (ΕΚΠΟΙΖΩ), η οποία όχι μόνο τη χαρακτηρίζει πρόκληση σε βάρος των δανειοληπτών αλλά αναφέρει κιόλας πως «το θράσος της κυβέρνησης είναι τέτοιο, που φθάνει στο σημείο να ισχυρίζεται ότι χάρη σε αυτήν προστατεύεται η κύρια κατοικία, όταν στην πραγματικότητα η συγκεκριμένη κυβέρνηση παρέλαβε την προστασία της κύριας κατοικίας ως μόνιμο θεσμό στον ν. Κατσέλη, τον έκανε προσωρινό και με πιο αυστηρά κριτήρια το 2015 και τον καταργεί τώρα».
Πρωτίστως να σημειώσουμε πως οι γκρίζες ζώνες και τα ψιλά γράμματα της ρύθμισης δεν είναι και λίγα:
* Η προτεινόμενη ρύθμιση είναι περίπλοκη και γραφειοκρατική, ενώ ουδείς γνωρίζει πότε και αν θα λειτουργήσει η ηλεκτρονική πλατφόρμα που εξαγγέλθηκε ότι θα τη συνοδεύσει. Θυμίζουμε πως σύμφωνα με τους αρχικούς σχεδιασμούς η ηλεκτρονική πλατφόρμα θα ξεκινούσε την τρέχουσα εβδομάδα!
* Παραμένει αναπάντητο το ερώτημα εάν τα νέα όρια για την α΄κατοικία θέτουν εκτός προστασίας αδύναμες κοινωνικά ομάδες και εάν διατηρούν το ύψος των δανείων, αντί να λειτουργούν ως «κόφτες» σε όσους τη δικαιούνται.
* Το πρόγραμμα έχει περιορισμένη διάρκεια, μέχρι τέλος του έτους, ως εκ τούτου δεν πρόκειται για θεσμό προστασίας ρύθμισης των χρεών. Εφόσον λοιπόν έχει προσωρινό χαρακτήρα δεν αφορά σε οφειλέτες που θα είναι σε αδυναμία στο μέλλον να αποπληρώσουν τα χρέη τους.
* Επίσης δεν αφορά σε οφειλέτες που είναι ήδη σε αδυναμία και βρίσκονται την 31.12.2018 σε μία προσωρινή ρύθμιση (π.χ. καταβολής μόνο τόκων) και θα έχουν στο άμεσο μέλλον να αντιμετωπίσουν την επαναφορά της κανονικής δόσης.
* Δεν αφορά σε υπερχρεωμένους οφειλέτες οι οποίοι έχουν πολλές άλλες ληξιπρόθεσμες οφειλές, όμως το στεγαστικό τους δάνειο, για προφανείς λόγους, συνέχιζαν να το αποπληρώνουν.
* Δεν αφορά στην προστασία της κατοικίας αν ο δανειολήπτης για οποιονδήποτε λόγο δεν διαμένει ήδη σε αυτή.
* Δεν εφαρμόζεται αν ο δανειολήπτης ή άλλα μέλη της οικογένειάς του έχουν κινητή ή ακίνητη περιουσία που υπερβαίνει το ποσό των 80.000 ευρώ, ενώ δεν εφαρμόζεται σε όσους υπερβαίνουν το χαμηλό εισοδηματικό οικογενειακό κριτήριο.
* Η επιδότηση της μηνιαίας δόσης που θα παρέχει το Δημόσιο στους δανειολήπτες. Το θέμα αυτό θα ξεκαθαρίσει με υπουργική απόφαση. Με δεδομένο όμως ότι η ρύθμιση της μεμονωμένης οφειλής (και όχι του συνόλου των χρεών) γίνεται στο 120% της αξίας του ακινήτου, η όποια επιδότηση, σε σχέση με την προστασία της κύριας κατοικίας στον νόμο Κατσέλη που κατήργησε η Κυβέρνηση, δεν οδηγεί σε χαμηλότερη δόση για τον ίδιο τον οφειλέτη.
* Οι υπουργικές αποφάσεις που θα έρθουν να εξειδικεύσουν τεχνικές και άλλες λεπτομέρειες του νέου πλαισίου, όπως για τον κατάλογο των δικαιολογητικών που θα συνυποβάλλουν οι δικαιούχοι, το περιεχόμενο της αίτησης, το ύψος της επιδότησης, το πώς ακριβώς θα γίνεται η αξιολόγηση των στοιχείων των δανειοληπτών από τις τράπεζες, με ποια κριτήρια θα γίνεται κάθε χρόνο η επαναξιολόγηση της εισοδηματικής - περιουσιακής κατάστασης των επιδοτούμενων δανειοληπτών κ.ά.
ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ «ΚΛΕΙΔΙΑ»
Σε κάθε περίπτωση για να υπάρχει μια γενική εικόνα, τα βασικά σημεία του νέου νομοθετικού πλαισίου είναι τα εξής:
* Προϋπόθεση για ένταξη είναι να υπάρχει ληξιπρόθεσμο δάνειο 90 ημερών στις 31.12.18, ενώ δεν θα εντάσσονται όσοι έχουν απορριφθεί από τον ν. Κατσέλη με την αιτιολογία του δόλου.
* Με την ένταξη στη ρύθμιση σταματά κάθε διαδικασία πλειστηριασμού του οφειλέτη.
* Η αντικειμενική αξία του ακινήτου δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 250.000 ευρώ για τα φυσικά πρόσωπα και τα 175.000 ευρώ για τα επιχειρηματικά δάνεια. Αν βέβαια ο αιτών μπορεί να αποδείξει ότι η εμπορική αξία της κατοικίας του είναι διαφορετική από την εμπορική αξία που υπάρχει στα βιβλία των τραπεζών, τότε θα ισχύει η αξία που δηλώνει.
* Το οικογενειακό εισόδημα θα πρέπει να είναι έως 12.500 ευρώ για τον άγαμο και θα προσαυξάνεται κατά 8.500 ευρώ για τη σύζυγο και κατά 5.000 ευρώ για κάθε παιδί, έως τα τρία παιδιά.
* Οι συνολικές καταθέσεις της οικογένειας δεν θα πρέπει να ξεπερνούν τα 15.000 ευρώ, ενώ η υπόλοιπη περιουσία, κινητή και ακίνητη, δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 80.000 ευρώ για όσους έχουν ληξιπρόθεσμη οφειλή άνω των 20.000 ευρώ.
* Η ανεξόφλητη οφειλή μαζί με τους τόκους θα πρέπει να ανέρχεται έως το ποσό των 130.000 ευρώ στα φυσικά πρόσωπα, ενώ το ανώτατο όριο οφειλής του υπερήμερου δανειολήπτη ανά πιστωτή στα επιχειρηματικά δάνεια ορίζονται οι 100.000 ευρώ.
* Η μη καταβολή τριών δόσεων θα οδηγεί σε έκπτωση από τη ρύθμιση,
* Δεν ρυθμίζονται οφειλές που έχουν την εγγύηση του Δημοσίου, όπως και όσες έχουν ήδη ρυθμιστεί ή είναι εκκρεμείς.
* Οι δικαιούχοι θα μπορούν να προστατεύσουν την κύρια κατοικία τους καταβάλλοντας το 120% της εμπορικής της αξίας. Η διάρκεια της ρύθμισης θα μπορεί να εκτείνεται έως 25 έτη και με την προϋπόθεση ότι ο οφειλέτης δεν θα υπερβαίνει το 80ό έτος της ηλικίας του.
* Η οφειλή θα ρυθμίζεται με επιτόκιο το euribor 3μήνου, προσαυξημένο κατά 2% . Η ρύθμιση θα μπορεί να περιλαμβάνει και «κούρεμα» της οφειλής – υπό την προϋπόθεση ότι το υπόλοιπο της οφειλής υπερβαίνει το 120% της εμπορικής αξίας της πρώτης κατοικίας. Το τμήμα αυτό θα διαγράφεται με την αποπληρωμή του δανείου και εφόσον ο οφειλέτης είναι συνεπής με τους όρους της ρύθμισης καθ’ όλη τη διάρκεια της ρύθμισης.
* Η αίτηση θα υποβάλλεται από τον ενδιαφερόμενο στην ηλεκτρονική πλατφόρμα που θα δημιουργηθεί και η οποία θα παραμείνει ανοιχτή έως την 31η Δεκεμβρίου του 2019.
* Οι δανειολήπτες που έχουν υποβάλει αίτηση στον παλαιό νόμο Κατσέλη και η υπόθεσή τους βρίσκεται σε πρώτο και δεύτερο βαθμό και δεν έχει συζητηθεί, μπορούν να μπουν στο νέο πλαίσιο, εφόσον αποχωρήσουν από τον παλαιό νόμο (καταργείται η δίκη της υπόθεσής τους). Επίσης, όσοι δανειολήπτες έχουν καταθέσει αίτηση στον ν. Κατσέλη χωρίς να τη συνοδεύουν με τις βεβαιώσεις οφειλών, μπορούν να ενταχθούν στο νέο πλαίσιο, εφόσον οι βεβαιώσεις από τους πιστωτές προσκομισθούν μέχρι τις 30 Απριλίου 2019.
ΕΠΙΔΟΤΗΣΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ
* Το Δημόσιο θα συνεισφέρει στις μηνιαίες δόσεις που θα προκύπτουν μετά τη ρύθμιση, αλλά οι λεπτομέρειες για το ύψος της κρατικής επιδότησης θα καθοριστούν με ειδική υπουργική απόφαση. Στο νομοσχέδιο ορίζεται, πάντως, ότι η επιδότηση θα ισχύει για όσο διάστημα ισχύει η ρύθμιση, αλλά το ποσό θα επανεξετάζεται αυτεπαγγέλτως κάθε χρόνο. Η συνεισφορά του Δημοσίου θα διακόπτεται εάν ο δικαιούχος καθυστερήσει την καταβολή της δόσης για τρεις μήνες.
* Η ρύθμιση επίσης προβλέπει την ύπαρξη παράλληλης δικαστικής διαδικασίας για την προστασία της πρώτης κατοικίας σε περίπτωση που ο οφειλέτης δεν πληροί τα κριτήρια ή σε περίπτωση που δεν συναινέσει στη ρύθμιση που θα του προτείνει η τράπεζα. Η αίτηση θα υποβάλλεται στο Ειρηνοδικείο όπως συμβαίνει και σήμερα με τον νόμο Κατσέλη, αλλά τα κριτήρια με βάση τα οποία θα αξιολογεί την αίτηση θα είναι εκείνα που προβλέπονται στον νέο νόμο.
* Σε μια προσπάθεια να κάμψει τις επιφυλάξεις των θεσμών και κυρίως της ΕΚΤ για τον κίνδυνο δημιουργίας κουλτούρας ασυνέπειας, η ρύθμιση προβλέπει ότι σε περίπτωση που το δικαστήριο κρίνει τον αιτούντα ως μη επιλέξιμο, θα απορρίπτει την αίτησή του και θα τον υποχρεώνει να πληρώσει το 5% της συνολικής οφειλής για την οποία ζήτησε ρύθμιση, με κατώτερο όριο τα 1.500 ευρώ και ανώτερο τις 5.000 ευρώ.