Ρύθμιση "βόμβα" για τους δανειολήπτες στεγαστικών

ΒΑΣΕΙ ΤΗΣ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗΣ ΘΑ ΔΙΕΝΕΡΓΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΟΙ ΑΚΙΝΗΤΩΝ

* "Η διάταξη εγκυμονεί κινδύνους αυθαιρεσιών σε βάρος των οφειλετών" σχολιάζει στην "Ε" το ΙΝΚΑ Θεσσαλίας - Καμία διασφάλιση της α΄ κατοικίας σήμερα - Οι επιλογές που υπάρχουν και τι σχεδιάζεται…

Του Γιώργου Νούλη
Μια ρύθμιση "βόμβα", που ανατρέπει το ισχύον καθεστώς με τους πλειστηριασμούς ακινήτων, θίγοντας όλους τους οφειλέτες που βαρύνονται με ληξιπρόθεσμες οφειλές τόσο προς το δημόσιο όσο και προς τις τράπεζες, περιλαμβάνει το νομοσχέδιο για την αναμόρφωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.
Η ρύθμιση προβλέπει ότι από εδώ και στο εξής, οι πλειστηριασμοί θα γίνονται με βάση την εμπορική αξία, όπως αυτή προσδιορίζεται κατά το χρόνο της κατάσχεσης και όχι την αντικειμενική όπως συνέβαινε μέχρι τώρα. Με δεδομένη την τραγική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η κτηματαγορά και από τη στιγμή που η φορολόγηση του ακινήτου γίνεται βάσει της αντικειμενικής τιμής του, πρακτικά σημαίνει ότι η ακίνητη περιουσία των οφειλετών θα «ξεπουλιέται» με αξία πολύ χαμηλότερη των πραγματικών.
Η ανησυχία του ΙΝΚΑ Θεσσαλίας για την προωθούμενη διάταξη είναι έκδηλη με τον πρόεδρό της Άγγελο Γιουρέλη να σχολιάζει στην "Ε" πως "εγκυμονεί κινδύνους αυθαιρεσιών, αφού, θα είναι ευκολότερο κυρίως για τα τραπεζικά ιδρύματα να προσδιορίζουν μικρές εμπορικές αξίες, σε βλάβη των συμφερόντων των οφειλετών".
Ο προβληματισμός είναι δικαιολογημένος καθώς σήμερα η εμπορική αξία των ακινήτων είναι σε μεγάλο ποσοστό χαμηλότερη της αντικειμενικής. Ενδεικτικά η αντικειμενική τιμή ακινήτων στο δήμο Λάρισας είναι υψηλότερη κατά 30 %- 40% των εμπορικών σε πολλές συνοικίες, προκαλώντας μεγάλες αδικίες στη φορολογία και στρεβλώσεις στην κτηματαγορά. Για το λόγο αυτό άλλωστε το υπ. Οικονομικών έχει δρομολογήσει την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών σε όλη τη χώρα ώστε να προσεγγίσουν τις εμπορικές τιμές.
Βέβαια η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι θα φέρει προς ψήφιση στη Βουλή, πριν από την ην ισχύ του Κώδικα (1/1/2016), το σύνολο των ρυθμίσεων για τα καθυστερούμενα δάνεια (προστασία πρώτης ή μοναδικής κατοικίας από πλειστηριασμούς για οφειλές στις τράπεζες) ενώ διαβεβαιώνει ότι σε συνεργασία με την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών θα παράσχει προστασία στους πολίτες που υπάγονται στις διατάξεις αυτές…
Οι προθέσεις όμως αυτές τελούν υπό την έγκριση της τρόικας, η οποία εξ αρχής αντιδρούσε στο "πάγωμα" των πλειστηριασμών, με το σκεπτικό ότι τα «κόκκινα» δάνεια εξελίσσεται σε «γάγγραινα» για την υγεία των ισολογισμών των πιστωτικών ιδρυμάτων. Ήδη να θυμίσουμε πως η ΕΚΤ έχει γνωμοδοτήσει αρνητικά στην πρώτη απόπειρα της κυβέρνησης να παγώσει τους πλειστηριασμούς της πρώτης κατοικίας «δείχνοντας» δύο δρόμους προς την κυβέρνηση:
- είτε αυτόν του αιτήματος για παράταση του νόμου Χατζηδάκη, η εφαρμογή του οποίου έληξε στις 31/12/2014, με ακόμη πιο αυστηρά κριτήρια,
- είτε αυτόν της άμεσης εφαρμογής του Κώδικα Δεοντολογίας από τις τράπεζες.
Και οι δύο επιλογές, οδηγούν αφενός σε χαμηλότερα οικονομικά κριτήρια για την απαγόρευση των πλειστηριασμών, αφετέρου σε de facto κατάργηση της προστασίας της πρώτης κατοικίας. Σημειώνεται ότι στην πράξη, η προστασία από τους πλειστηριασμούς παρέχεται ατύπως από τις ίδιες τις τράπεζες, καθώς δεν έχουν κανένα συμφέρον να προχωρήσουν σε μαζικές εκπλειστηριάσεις ακινήτων σε περιβάλλον ήδη μεγάλης πτώσης των τιμών στην κτηματαγορά. Η στάση αυτή των τραπεζών δεν έχει αλλάξει εκ των συνθηκών και φέτος καθώς όπως έχει ξεκαθαριστεί από το Υπ. οικονομικών καμία τράπεζα δεν προχώρησε φέτος σε εκπλειστηριασμό της μοναδικής κατοικίας οφειλέτη .
ΑΝΗΣΥΧΟΥΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ
Πάντως οι εξελίξεις αυτές δεν αρέσουν στις ενώσεις καταναλωτών. Αναδεικνύοντας την πραγματική διάσταση του ζητήματος ο κ. Γιουρέλης είναι κατηγορηματικός. "Με τις διατάξεις των άρθρων 1, 2, 3 και 7 του ν, 3714/2008 είχε τροποποιηθεί εκτός των άλλων διατάξεων του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και το άρθρο 995 παρ. 1, το οποίο είναι ενταγμένο στο πέμπτο κεφάλαιο του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και αφορά την κατάσχεση ακινήτων, πλοίων ή αεροσκαφών του οφειλέτη. Συγκεκριμένα, είχε προστεθεί εδάφιο στο οποίο οριζόταν πλέον ειδικά ο τρόπος προσδιορισμού της τιμής πρώτης προσφοράς στους πλειστηριασμούς ακίνητων. Μέχρι την ισχύ του ως άνω νόμου η τιμή της πρώτης προσφοράς ανέρχονταν στα δυο τρίτα της αξίας του ακινήτου, όπως αυτή προσδιορίζονταν από το δικαστικό επιμελητή. Ο σκοπός της ισχύουσας, υπο κατάργηση , νομοθετικής ρύθμισης, ήταν η απαγόρευση πλειστηριασμών ακινήτων σε τιμή κατώτερη της αντικειμενικής αξίας τους ,η οποία προσδιορίζεται με αντικειμενικά κριτήρια σύμφωνα με τον ν. 1249/1981 , ώστε να αποτρέπονται οι εκποιήσεις ακινήτων σε μη εύλογες αξίες και ιδιαίτερα χαμηλές τιμές προς βλάβη των συμφερόντων των δανειστών, των οφειλετών και της οικονομίας ευρύτερα. Με τη νέα ρύθμιση που εισάγεται προς ψήφιση ως τιμή πρώτης προσφοράς για τον πλειστηριασμό ακινήτου θα ορίζεται πλέον η εμπορική του αξία, όπως αυτή θα προσδιορίζεται κατά το χρόνο της κατάσχεσης. Στη ρευστή οικονομική και πολιτική κατάσταση την οποία διέρχεται η χώρα οι εμπορικές αξίες πλέον, στις περισσότερες περιοχές της χώρας, είναι αισθητά χαμηλότερες σε σχέση με τις αντικειμενικές (σε κάποιες περιοχές μάλιστα η διαφορά είναι μεγαλύτερη ακόμη και του 25%).Επομένως η διάταξη αυτή εγκυμονεί κινδύνους αυθαιρεσίων, αφού, θα είναι ευκολότερο κυρίως για τα τράπεζικα ιδρύματα να προσδιορίζουν μικρές εμπορικές αξίες, σε βλάβη των συμφερόντων των οφειλετών".
ΟΙ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΩΝ
Σε κάθε περίπτωση, τυπικά σήμερα δεν υφίσταται η "ομπρέλα" προστασία, και ο κίνδυνος να βγει στο σφυρί η α΄ κατοικία χιλιάδων Λαρισαίων, που έχουν κόκκινα δάνεια και που σύμφωνα με στοιχεία του ΙΝΚΑ Θεσσαλίας είναι χιλιάδες, είναι υπαρκτή. Όλοι αυτοί, αυτή την ώρα, έχουν δύο επιλογές:
1. Να συνεργαστούν με τα πιστωτικά ιδρύματα και, μέσω της διαδικασίας που προβλέπεται από τον Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών και να ρυθμίσουν το χρέος τους. Ο Κώδικας, περιλαμβάνει κατάλογο «εναλλακτικών λύσεων» και προβλέπει εκπλειστηριασμό του ακινήτου μόνο στην περίπτωση που ο δανειολήπτης χαρακτηρισθεί «μη συνεργάσιμος», δηλαδή δεν παρέχει πλήρη και επικαιροποιημένα στοιχεία της οικονομικής του κατάστασης. Να θυμίσουμε πως οι τράπεζες πριν από την εφαρμογή των capital controls έστελναν σωρρηδόν επιστολές σε δανειολήπτες.
* Η δεύτερη επιλογή είναι να καταθέσουν αίτηση υπαγωγής στον νόμο Κατσέλη. Σύμφωνα με αυτόν, από την κατάθεση της αίτησης μέχρι τον ορισμό δικασίμου αναστέλλονται τα καταδιωκτικά μέτρα. Εάν η αίτηση γίνει δεκτή βγαίνει επίσης προσωρινή διαταγή αναστολής του πλειστηριασμού μέχρι την εκδίκασή της. Λόγω του όγκου των περιπτώσεων που έχουν να αντιμετωπίσουν τα Ειρηνοδικεία, δικάσιμος μπορεί να οριστεί πέραν του 2020, κάτι που μεταφράζεται σε προστασία της κατοικίας για πολλά χρόνια…
ΕΤΟΙΜΟ ΤΟ Ν/Σ
Πάντως , όπως λέγεται, το Υπ. Οικονομίας έχει έτοιμο το σχετικό νομοσχέδιο, που θα προβλέπει μέχρι του τέλος του έτους και με αναδρομική ισχύ από την 1/1/2015, την προστασία της α΄ κατοικίας από πλειστηριασμούς, θέτοντας βεβαίως μια σειρά κριτηρίων και προϋποθέσεων που θα πρέπει να πληρούν οι δανειολήπτες προκειμένου να σώζουν από το σφυρί. Το νομοσχέδιο αφορά σε ιδιοκτήτες που δανείστηκαν για την απόκτηση σπιτιού και δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους έναντι των τραπεζών, με αποτέλεσμα να έχουν λάβει ειδοποιητήρια για την έναρξη των διαδικασιών πλειστηριασμού.
Με τις ρυθμίσεις του υπουργείου Οικονομίας, αποκλείονται "μπαταξήδες "καθώς τίθενται αυστηρά εισοδηματικά και περιουσιακά όρια για την υπαγωγή στις προστατευτικές διατάξεις, ενώ την ίδια στιγμή οι ιδιοκτήτες κατοικιών θα πρέπει να καταβάλλουν και μηνιαία δόση προς τις τράπεζες, η οποία να υπολογίζεται με βάση συγκεκριμένους συντελεστές. Σύμφωνα με το «νομοσχέδιο Σταθάκη» οι προϋποθέσεις που θα επιτρέπουν το «πάγωμα» των πλειστηριασμών της πρώτης κατοικίας μέχρι το τέλος του 2015 είναι οι εξής:
* Η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας να μην ξεπερνά τις 200.000 ευρώ
* Το δηλωθέν οικογενειακό εισόδημα να μην ξεπερνά τις 30.000 ευρώ
* Το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας (συμπεριλαμβανομένης και της πρώτης κατοικίας) να μην ξεπερνά τις 270.000. Σε αυτό το ποσό υπολογίζονται και οι τραπεζικές καταθέσεις οι οποίες δεν θα πρέπει να είναι πάνω από 15.000 ευρώ.