Δύσκολη απόφαση ο έλεγχος στη διακίνηση χρημάτων

ΠΩΣ ΚΑΙ ΥΠΟ ΠΟΙΕΣ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΕΠΙΒΛΗΘΕΙ "CAPITAL CONTROL" ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

* Απαντήσεις σε σενάρια που προκαλούν ανησυχία στους καταθέτες - Τι είχε γίνει στην Κύπρο

Μόνον υπό την προϋπόθεση ότι θα διακινδύνευε η συστημική ευστάθεια του ελληνικού τραπεζικού συστήματος θα μπορούσε να δικαιολογηθεί η επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls). Αυτό θα προϋπέθετε ότι η φερεγγυότητα των ελληνικών τραπεζών θα κρινόταν ως αμφίβολη από τον Ενιαίο Μηχανισμό Εποπτείας (SSM) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης.
Σημειώνεται πως η ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων είναι μία από τις βασικές ελευθερίες της ΕΕ και ότι οι περιορισμοί είναι δυνατοί, μόνον κάτω από αυστηρούς όρους για λόγους δημόσιας ασφάλειας. Αρμόδιο για να λάβει την απόφαση για την εισαγωγή κεφαλαιακών ελέγχων είναι το Συμβούλιο Συστημικής Σταθερότητας της Ελλάδος, το οποίο θα έπρεπε σε κάθε περίπτωση να έχει λάβει το πράσινο φως από την ΕΚΤ και σε δεύτερο βαθμό από το ΔΝΤ. Το Συμβούλιο Συστημικής Σταθερότητας αποτελείται από τον υπουργό Οικονομικών, τον Διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος και τους επί κεφαλής του ΤΧΣ, της Ελληνικής Ενώσεως Τραπεζών και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.
Σύμφωνα με τραπεζικούς κύκλους οι εκροές καταθέσεων προχθές άγγιξαν τα 550 εκατ. ευρώ και προστίθενται στις εκροές 500 εκατ. ευρώ της Δευτέρας. Τα ποσά των εκροών καλύπτονται μέχρι στιγμής από το απόθεμα ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών, ωστόσο εάν η ΕΚΤ αποφασίσει να απομειώσει την αξία των ελληνικών ενεχύρων που δίνουν οι τράπεζες στο πλαίσιο του ELA, τότε η πίεση θα αυξηθεί. Ενδεχόμενη επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων όμοια με αυτή της Κύπρου θα περιόριζε τις αναλήψεις από τα ΑΤΜs στα 300 ευρώ ημερησίως ανά άτομο και θα απαιτούσε έγκριση για τη μεταφορά περισσότερων από 5.000 ευρώ στο εξωτερικό.
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΣΕΝΑΡΙΑ
Πάντως η αγωνία για την επίτευξη συμφωνίας ανάμεσα στην Ελλάδα και τους δανειστές, κορυφώνεται και το σενάριο της επιβολής ελέγχου διακίνησης κεφαλαίων, τρομοκρατεί τους καταθέτες. Το ενδεχόμενο για την επιβολή των capital controls ενισχύεται, όσο περισσότερο διαφαίνεται νέο αδιέξοδο στο Eurogroup, εκτιμά σε ανάλυσή του το οικονομικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg παραθέτοντας μια σειρά από απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικές νε τον έλεγχο κεφαλαίων. Επί της ουσίας το πρακτορείο παρουσιάζει βήμα - βήμα το πως θα μπορούσε να εφαρμοστεί και τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τους Έλληνες καταθέτες.
* Πώς θα μπορούσε να συμβεί;
- Το πιθανότερο σενάριο είναι ότι σε περίπτωση που οι συνομιλίες καταρρεύσουν ή φτάσουν σε αδιέξοδο, τότε οι κυβερνήσεις της ΕΕ θα πουν στον Έλληνα πρωθυπουργό να μην περιμένει βοήθεια από την ΕΚΤ, προειδοποιώντας τον ότι ο μηχανισμός παροχής έκτακτης ρευστότητας μέσω του ELA δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί για πολύ ακόμα. Γεγονός που θα έφερνε τον κ. Τσίπρα αντιμέτωπο με μια επιλογή: Να αφήσει τις τράπεζες να καταρρεύσουν ή να επιβάλει ελέγχους κεφαλαίων.
* Τι θα γίνει αν η Ελλάδα αθετήσει μια υποχρέωσή της;
- Πολλές από τις εγγυήσεις, τα collaterals που δεσμεύονται έναντι του ELA, είναι ομόλογα εγγυημένα από την κυβέρνηση και ελληνικοί τίτλοι, μεταξύ των οποίων και έντοκα γραμμάτια. Έτσι, εάν η Ελλάδα αθετήσει μια υποχρέωσή της, οι κεντρικοί τραπεζίτες της Ευρωζώνης πιθανότατα θα αποφάσιζαν ότι τα πιστωτικά ιδρύματα δεν είναι πλέον επιλέξιμα για να δεχθούν έκτακτη ρευστότητα, καθώς ο εγγυητής δεν είναι φερέγγυος. Διαφορετικά, η ΕΚΤ θα μπορούσε να επιβάλει ένα πολύ μεγάλο discount στην ονομαστική αξία των ελληνικών collateral, θέτοντας μάλιστα ένα αυστηρό όριο για τον μέγιστο δυνητικό ELA. Η ΕΚΤ θα μπορούσε ακόμη και να διακόψει τον ELA αμέσως, αναγκάζοντας τον Έλληνα πρωθυπουργό να αποφασίσει επί τόπου για το τι θα κάνει.
* Πώς θα λειτουργούσαν τα capital controls;
- Θα πονούσαν... Αν και κανείς δεν γνωρίζει πώς ακριβώς θα λειτουργούσαν στην Ελλάδα. Στην περίπτωση της Κύπρου, αναφέρει το πρακτορείο, έγινε το εξής: Οι αναλήψεις από τα ΑΤΜ περιορίστηκαν στα 300 ευρώ το άτομο ανά ημέρα. Την ίδια ώρα, οι μεταβιβάσεις πάνω από 5.000 ευρώ στο εξωτερικό απαιτούσαν έγκριση από ειδική επιτροπή, ενώ οι εταιρείες χρειάζονταν έγγραφα για κάθε εντολή πληρωμής, με εγκρίσεις για πάνω από 200.000 ευρώ που καθορίζονται από τη διαθέσιμη ρευστότητα. Επίσης, οι γονείς δεν μπορούσαν να στείλουν στα παιδιά τους, που σπούδαζαν στο εξωτερικό, πάνω από 5.000 ευρώ το τρίμηνο.
* Πώς θα μπορούσαν να τεθούν σε εφαρμογή;
- Αυτό θα αποτελούσε έκπληξη. Στην Κύπρο ξεκίνησε με το κλείσιμο των τραπεζών για ημέρες, μεταξύ της 16 και 28 Μαρτίου του 2013. Αυτό έδωσε τη δυνατότητα στη χώρα να διαπραγματευθεί μία συμφωνία με τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Οι τράπεζες άνοιξαν εκ νέου άνοιγμα με ένα σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας, το οποίο περιελάμβανε την επιβολή περιορισμών στις αναλήψεις.
* Ποιος παίρνει την απόφαση;
- Η απόφαση είναι στο χέρι της κυβέρνησης. Σύμφωνα με ένα νόμο του 1993 ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της χώρας μπορεί να επιβάλει περιορισμούς, αλλά χρειάζεται την ίδια ημέρα που θα θελήσει να το κάνει την έγκριση του υπουργείου Οικονομικών.
* Για πόσο χρόνο θα μπορούσε να διαρκέσει;
- Χρονικό όριο επισήμως δεν υπάρχει. Στην Κύπρο διατηρήθηκε ο έλεγχος κεφαλαίων για δύο χρόνια, παρά το γεγονός ότι αρχικά είχε χαρακτηριστεί ένα προσωρινό μέτρο έκτακτης ανάγκης. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η εμπειρία από άλλες χώρες, όπως η Ισλανδία, δείχνει ότι εφόσον επιβληθούν, μπορούν μόνο να αρθούν σταδιακά, μετά από μια μακρά χρονική περίοδο.
* Ποιος θα ήταν ο αντίκτυπος στην Ελλάδα;
- Με τον έλεγχο κεφαλαίων θα «αγόραζαν» χρόνο για την χώρα και θα της έδιναν χώρο να αναπνεύσει και να πετύχει μια συμφωνία με τους δανειστές της, αν και θα είναι μεγάλο πλήγμα για τις τράπεζες. Ένας τέτοιος περιορισμός όμως θα πλήξει πολύ το εμπόριο, τη βιομηχανία του τουρισμό, τις εισαγωγές και φυσικά κάθε τομέας της οικονομίας.
* Τι άλλες επιλογές έχει ο Τσίπρας;
- Πρακτικά, καμία... Αν η κυβέρνηση αφήσει τις τράπεζες να υπερβούν τα όρια χρηματοδότησης έκτακτης ανάγκης, το χρηματοπιστωτικό σύστημα θα ξεμείνει από ρευστό μέσα σε λίγες ημέρες και οι καταθέτες θα σπεύσουν να αποσύρουν τα λεφτά τους από τις τράπεζες, όσο ακόμη θα μπορούν. Αυτό θα έσπρωχνε την Ελλάδα έξω από το ευρώ καθώς καμία οικονομία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς ρευστότητα. Ακόμη κι αν η ελληνική κυβέρνηση σχεδιάζει να αφήσει το ευρώ, τονίζεται στο δημοσίευμα, η επιβολή ελέγχου στην κίνηση κεφαλαίων θα εξακολουθεί να θεωρείται μια λογική κίνηση, καθώς έτσι η κυβέρνηση θα σταματούσε τον χρόνο μέχρι να καταφέρει να τυπώσει ένα νέο νόμισμα.
* Είναι νόμιμη μια τέτοια κίνηση;
- Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις! Ενώ η ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων είναι μια από τις τέσσερις βασικές ελευθερίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι δυνατόν να επιβληθούν περιορισμοί «κάτω από αυστηρές συνθήκες και στο πλαίσιο της δημόσιας ασφάλειας». Η ίδια η ΕΕ ήταν άλλωστε που επέτρεψε στην Κύπρο μια τέτοια απόφαση…